Δεν θα πρωτοτυπήσω αν πω ότι ο χουλιγκανισμός αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες κοινωνικές μάστιγες της σύγχρονης εποχής. Όπως επίσης και η ενδοοικογενειακή βία. Σπάνια να περάσει μέρα χωρίς να διαβάσουμε για οπαδούς που πλακώθηκαν στην τάδε ή τη δείνα γειτονιά, για καταγγελίες γυναικών που κακοποιήθηκαν από τους «alpha male» συντρόφους τους ή, ακόμα χειρότερο, για γυναικοκτονίες.
Είχα πρόσφατα μια σχετική συζήτηση με μια φίλη, τη Νάντια*, ικανή δικηγόρο, που τα τελευταία χρόνια ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με το οικογενειακό δίκαιο. Εκείνη ήταν αυτή που μου εξέθεσε αυτόν τον προβληματισμό: τη σχέση ανάμεσα στην οικογενειακή και την οπαδική βία. Κάτι που, ομολογώ, δεν μου είχε περάσει από το μυαλό.
Άρχισε να μου παραθέτει διάφορα επιχειρήματα, ιδιαιτέρως πειστικά, καθώς, βέβαια, και κάτι νομικούς όρους, με τους οποίους ομολογώ, ήμουν παντελώς άσχετος. Και επειδή βρίσκω το συγκεκριμένο θέμα ιδιαιτέρως επίκαιρο (διαχρονικό, ίσως) και εξαιρετικά ενδιαφέρον, της ζήτησα όλα όσα συζητήσαμε να τα συμπυκνώσει σε ένα κείμενο (ήξερα ότι αρθρογραφεί για νομικά ζητήματα, και μάλιστα με ιδιαίτερη επιτυχία).
Δεν μου χάλασε το χατίρι. Σας παραθέτω το άρθρο της αυτούσιο. Διαβάστε το, αξίζει τον κόπο:
Αιτίες και νομική αντιμετώπιση
Η βία, είτε εκδηλώνεται στους δρόμους και τα γήπεδα είτε μέσα στο ίδιο το σπίτι, αποτελεί σοβαρό κοινωνικό και νομικό ζήτημα. Η οπαδική βία και η ενδοοικογενειακή βία μπορεί να φαίνονται ως δύο διαφορετικά φαινόμενα, ωστόσο παρουσιάζουν κοινά στοιχεία τόσο ως προς τις αιτίες που τα προκαλούν όσο και ως προς τη νομική τους αντιμετώπιση. Το ελληνικό δίκαιο έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια, ώστε να παρέχει αυστηρότερα μέτρα πρόληψης και καταστολής, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται η ανάγκη για βαθύτερες κοινωνικές παρεμβάσεις.
Οπαδική βία: Νομικό πλαίσιο και κυρώσεις
Η οπαδική βία στην Ελλάδα ρυθμίζεται από τον Νόμο 2725/1999 περί επαγγελματικού και ερασιτεχνικού αθλητισμού, όπως έχει τροποποιηθεί με αυστηρότερες διατάξεις. Οι βασικοί άξονες της νομικής αντιμετώπισης περιλαμβάνουν:
- Ποινικές κυρώσεις
- Η συμμετοχή σε επεισόδια που σχετίζονται με αθλητικές διοργανώσεις τιμωρείται με ποινές φυλάκισης που μπορούν να φτάσουν έως και τα 5 έτη, ανάλογα με τη σοβαρότητα της πράξης.
- Η κατοχή επικίνδυνων αντικειμένων (π.χ. μαχαίρια, φωτοβολίδες) επισύρει κακουργηματικές κατηγορίες.
- Διοικητικές και αστυνομικές ρυθμίσεις
- Η ταυτοποίηση οπαδών μέσω ηλεκτρονικού εισιτηρίου.
- Η απαγόρευση οργανωμένων μετακινήσεων για ομάδες υψηλού κινδύνου.
- Οι διοικητικές κυρώσεις στις ΠΑΕ που δεν ελέγχουν τη δράση των οπαδών τους.
Η αυστηροποίηση του πλαισίου έγινε ακόμη πιο επιτακτική μετά από σοβαρά περιστατικά, όπως οι δολοφονίες του Άλκη Καμπανού στη Θεσσαλονίκη και του Γιώργου Λυγγερίδη στο Ρέντη, γεγονότα που ανέδειξαν την ανάγκη για πιο αποτελεσματική πρόληψη και άμεση απόδοση δικαιοσύνης.
Ενδοοικογενειακή βία: Νομικό πλαίσιο και προστασία των θυμάτων
Η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί ποινικό αδίκημα και ρυθμίζεται κυρίως από τον Νόμο 3500/2006, ο οποίος ενσωμάτωσε αυστηρότερες διατάξεις για την προστασία των θυμάτων. Επιπλέον, με την Οδηγία 2012/29/ΕΕ και τον Νόμο 4531/2018, το ελληνικό δίκαιο συμμορφώθηκε με τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, ενισχύοντας την προστασία των θυμάτων.
- Ποινικές κυρώσεις
- Η σωματική, ψυχολογική, λεκτική και σεξουαλική βία τιμωρείται με ποινές φυλάκισης και χρηματικά πρόστιμα.
- Σε περιπτώσεις σοβαρών τραυματισμών ή συστηματικής κακοποίησης, οι ποινές μπορούν να φτάσουν έως και τα 10 έτη κάθειρξης.
- Μέτρα προστασίας θυμάτων
- Ασφαλιστικά μέτρα για απομάκρυνση του δράστη από την οικία.
- Δυνατότητα ανώνυμης καταγγελίας μέσω τηλεφωνικών γραμμών βοήθειας.
- Υποστήριξη από κοινωνικές υπηρεσίες και ξενώνες κακοποιημένων γυναικών.
Το νομικό πλαίσιο έχει ενισχυθεί σημαντικά, ωστόσο τα χαμηλά ποσοστά καταγγελιών εξακολουθούν να αποτελούν πρόβλημα, καθώς πολλά θύματα φοβούνται τις συνέπειες ή εξαρτώνται οικονομικά από τον δράστη.
Κοινές ρίζες της επιθετικότητας
Παρά τις διαφορές τους, η οπαδική και η ενδοοικογενειακή βία έχουν κοινές κοινωνικές και ψυχολογικές ρίζες.
Κοινά Στοιχεία:
- Κουλτούρα βίας
- Και στις δύο μορφές βίας, οι δράστες συχνά έχουν μεγαλώσει σε περιβάλλοντα όπου η βία θεωρείται αποδεκτή ως τρόπος επίλυσης διαφορών ή επιβολής εξουσίας.
- Η τοξική αρρενωπότητα παίζει συχνά ρόλο, καθώς προωθείται η αντίληψη ότι η βία είναι ένδειξη δύναμης ή ανδρισμού.
- Θυμός και επιθετικότητα
- Σε πολλές περιπτώσεις, η οπαδική βία και η ενδοοικογενειακή βία έχουν κοινή ρίζα την καταπιεσμένη οργή.
- Οι δράστες συχνά εκτονώνουν την απογοήτευσή τους είτε στη σύντροφό τους και την οικογένειά τους είτε σε οπαδούς άλλων ομάδων.
- Ρόλος του αλκοόλ και των ναρκωτικών
- Η κατανάλωση αλκοόλ ή ουσιών ενισχύει την επιθετική συμπεριφορά και στις δύο περιπτώσεις.
- Πολλά περιστατικά οπαδικής και ενδοοικογενειακής βίας συμβαίνουν υπό την επήρεια αλκοόλ.
- Ομαδική νοοτροπία & έλεγχος
- Στην οπαδική βία, οι δράστες συχνά αισθάνονται ισχυροί επειδή δρουν μέσα σε μια ομάδα.
- Στην ενδοοικογενειακή βία, ο θύτης επιδιώκει τον έλεγχο και την κυριαρχία μέσα στην οικογένεια.
- Και στις δύο περιπτώσεις, υπάρχει ψυχολογία εξουσίας και επιβολής.
- Επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά
- Άτομα που εμπλέκονται σε οπαδική βία συχνά παρουσιάζουν γενικότερα παραβατική συμπεριφορά και μπορεί να ασκούν βία και στο οικογενειακό τους περιβάλλον.
- Έρευνες έχουν δείξει ότι άτομα που έχουν ιστορικό επιθετικότητας στα γήπεδα μπορεί να εμφανίζουν παρόμοιες συμπεριφορές στο σπίτι.
Πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν;
Παρότι η οπαδική και η ενδοοικογενειακή βία εκδηλώνονται σε διαφορετικά πλαίσια, οι αιτίες και οι μηχανισμοί που τις τροφοδοτούν συχνά συμπίπτουν. Η αντιμετώπιση της οπαδικής και της ενδοοικογενειακής βίας δεν είναι μόνο ζήτημα αυστηρότερων νόμων, αλλά απαιτεί συνολική αλλαγή νοοτροπίας και πιο αποτελεσματικά προληπτικά μέτρα. Ειδικότερα απαιτείται:
✔️ Πρόληψη και εκπαίδευση: Καλλιέργεια μη βίαιης επίλυσης συγκρούσεων από μικρή ηλικία.
✔️ Ψυχολογική υποστήριξη: Παρέμβαση σε άτομα με τάσεις επιθετικότητας.
✔️ Αυστηρή εφαρμογή των νόμων και ταχεία απονομή δικαιοσύνης: Τόσο για την οπαδική όσο και για την ενδοοικογενειακή βία.
✔️ Ενίσχυση της αστυνόμευσης και των ηλεκτρονικών μέσων ελέγχου στα γήπεδα.
✔️ Δημιουργία περισσότερων δομών υποστήριξης για θύματα βίας.
✔️ Προγράμματα απεξάρτησης από ουσίες και διαχείρισης θυμού.
Και οι δύο μορφές βίας είναι ποινικά αδικήματα και διώκονται από τον νόμο. Η νομική αντιμετώπιση είναι αναγκαία, αλλά για να εξαλειφθεί η βία από την κοινωνία μας, χρειάζεται συλλογική δράση και αλλαγή νοοτροπίας.
* Η Νάντια Κωνστάντου, είναι δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω. Μπορείτε να τη βρείτε εδώ.
