Για το γυναικείο μπάσκετ είναι μια παίκτρια σύμβολο. Μια από τις παίκτριες που έφεραν επανάσταση με τον τρόπο που αγωνίζονται, ανοίγοντας τον δρόμο, επί της ουσίας, για τις ψηλές της σύγχρονης εποχής. Όσο σημαντική ήταν η επιρροή της εντός παρκέ, άλλο τόσο σημαντική ήταν -και παραμένει- έξω από τις τέσσερις γραμμές του γηπέδου.
Η Γέλενα Λεουτσάνκα είναι ένα ανήσυχο πνεύμα, ως άνθρωπος. Παρά την φήμη, την αναγνώριση και τα χρήματα που έχει βγάλει μέσα από την μεγάλη καριέρα της στα παρκέ, δεν παύει να ασχολείται με θέματα που «καίνε» και σχετίζονται με την καθημερινότητα. Και αυτό μάλιστα το πλήρωσε ακριβά. Με την ελευθερία της.
Ναι, καλά καταλάβατε. Ακόμα και μια αθλήτρια αυτού του βεληνεκούς, που διαφήμισε την χώρα της, την Λευκορωσία, σε όλο τον πλανήτη, εκπροσωπώντας της μέσα στους αγωνιστικούς χώρους, έφτασε να χαρακτηρίζεται προδότρια από την κυβέρνηση Λουκασένκο, περνώντας 15 ημέρες και νύχτες στην φυλακή της Οκρεστίνα. Ο λόγος ήταν η παρουσία της στης διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης της χώρας. 15 πολύ άσχημες ημέρες, βιώνοντας τριτοκοσμικές καταστάσεις και συμπεριφορές...
Η κίνηση αυτή θα έκανε πολλούς να «λυγίσουν» ψυχικά. Όχι όμως και την ίδια. Στην καριέρα της είχε μάθει να είναι νικήτρια. Και το ίδιο έχει μάθει να κάνει και στη ζωή της. Δεν ήταν τυχαίο, άλλωστε πως η κορυφαία λίγκα του πλανήτη, το WNBA, αλλά και η Ένωση των Παικτριών του WNBA στάθηκαν στο πλευρό της από την πρώτη στιγμή. Είναι τέτοια η επιρροή της στο παιχνίδι, εντός και εκτός γηπέδου, που αποτελεί ακόμα και σήμερα, στα 37 της και έχοντας ολοκληρώσει την τεράστια καριέρα της, μια από τις κορυφαίες ευρωπαίες που πάτησαν παρκέ.
Ποια είναι όμως η Γέλενα Λεουτσάνκα; Πριν διαβάσετε τις παρακάτω γραμμές και μάθετε την συγκλονιστική ιστορία την οποία μας διηγήθηκε αυτές τις μέρες που βρίσκεται στην Αθήνα για την αποκατάστασή της, η Λευκορωσίδα αθλήτρια έχει βρεθεί στο WNBA τρεις φορές (2006 με τις Σάρλοτ Στινγκ, το 2007 με τις Ουάσιγκτον Μιστίκς και το 2012 με τις Ατλάντα Ντριμ), ενώ έχει μια εντυπωσιακή πορεία στην Ευρώπη με ομάδες όπως η Εκατερίνινμπουργκ, η Γαλατασαράι, ενώ το 2007 κατέκτησε το χάλκινο μετάλλιο με την εθνική ομάδα της Λευκορωσίας στο Eurobasket της Ιταλίας.
«Δεν είναι ευχάριστο..Ομως, τώρα, βγαίνοντας από τη φυλακή, αυτό που είχαν στο μυαλό μου ήταν να μιλήσω, ώστε όλοι να καταλάβουν τι ακριβώς συμβαίνει στη Λευκορωσία», αυτές ήταν οι πρώτες κουβέντες της στη μεγάλη αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο SDNA. Με περίσσιο θάρrος και χωρίς να έχει διάθεση να κρύψει τίποτα, η Λεουτσάνκα είπε ατάκες που θα προκαλέσουν αίσθηση και θα συζητηθούν. Εξαπολύει ολομέτωπη επίθεση στον Αλεξάντερ Λουκασένκο για τους χειρισμούς και τις πρακτικές του, περιγράφει το πώς βίωσε την κατάσταση στη φυλακή, αλλά και την επόμενη μέρα στη χώρα.
Την ίδια στιγμή, όμως, δεν χάνει την αισιοδοξία της. Ξεκαθαρίζει πως θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί την πλατφόρμα επικοινωνίας της ώστε να παρουσιάζει την κατάσταση στη χώρα, με την ελπίδα πως θα αλλάξει όσα συμβαίνουν στη Λευκορωσία.
Αρκετά με τους προλόγους, όμως, ήρθε η ώρα να δοθεί ο λόγος στην ίδια την Γέλενα Λεουτσάνκα.
H είδηση της φυλάκισής της από την κυβέρνηση Λουκασένκο αποτέλεσε ένα τεράστιο σοκ στην παγκόσμια κοινότητα του μπάσκετ. Εκείνη όμως δεν ξεχωρίζει την δική της περίπτωση. Διότι όπως εξηγεί «η δική μου ιστορία δεν είναι τίποτα περισσότερο από μία ιστορία εκ των 40000 χιλιάδων που έχουν γραφτεί τους τελευταίους μήνες στη Λευκορωσία. Ανθρώπων που μπήκαν στη φυλακή. Γιατροί, αθλητές, μαθητές, άνθρωποι». Δεν έκανε διακρίσεις, έβαλε όλους τους πολιτικούς κρατούμενους στην ίδια ζυγαριά.
«Υπάρχει μεγάλη πίεση στους δημοσιογράφους», πρόσθεσε, περιγράφοντας τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η κυβέρνηση Λουκασένκο. Θυμίζοντας ολοκληρωτικά καθεστώτα παλαιότερων εποχών. Ή μάλλον και νεότερων, καθώς παρομοίασε την κατάσταση με την Βόρεια Κορέα του... περίφημου Κιμ Γιονγκ Ουν.
Κάθε μέρα πλησιάζουμε στο μοντέλο της Νότιας Κορέας. Μια Κορέα στην καρδιά της Ευρώπης...
«Από τις 20 Αυγούστου οι άνθρωποι στη Λευκορωσία δεν μπορούν να φύγουν από τη χώρα. Κάθε μέρα, ολοένα και περισσότερο πλησιάζουμε στο μοντέλο της Βόρειας Κορέας. Μία Κορέα στην καρδιά της Ευρώπης. Και δε μοιάζει να νοιάζεται κανείς», ήταν τα λόγια της. Λόγια που δείχνουν την πικρία και τον θυμό της. Δεν έμεινε όμως εκεί...
Από τα πυρά της δεν ξέφυγε ο χειρισμός της κυβέρνησης στο θέμα του κορωνοϊού, του μεγαλύτερου προβλήματος που αντιμετώπισε η ανθρωπότητα το 2020 και εξακολουθεί να αποτελεί το μείζον θέμα παγκοσμίως, στον τομέα της υγείας. «Ίσως να έχετε ακούσει τι έγινε τον περασμένο Απρίλιο με τον Λουκασένκο. Ηταν ο μοναδικός ηγέτης ενός κράτους παγκοσμίως, που δεν αποδέχτηκε την ύπαρξη του Κορωνοϊού. Ήταν ο μοναδικός που βγήκε και είπε: “Δεν υπάρχει Κορωνοϊός”. Ολες οι χώρες του κόσμου, την Άνοιξη, είχαν lock down. Μόνο η Λευκορωσία δεν είχε. Τα πάντα λειτουργούσαν κανονικά. Και τώρα, χρησιμοποιεί τον Κορωνοϊό για να κλειδώσει τη χώρα. Ο μοναδικός τρόπος για να φύγει κανείς από τη χώρα πλέον είναι μόνο μέσω αεροπλάνου. Κι αυτό που κάνουν είναι ότι ακριβώς τη στιγμή που αγοράζεις το εισιτήριο, η Κυβέρνηση γνωρίζει ότι είσαι έτοιμος να φύγεις. Αρα, επί της ουσίας δεν υπάρχει τρόπος για να φύγεις”».
Τα πράγματα στη Λευκορωσία γίνονται χειρότερα. Κόσμος βασανίζεται, βιάζεται και πεθαίνει στη φυλακή!
Οι χειρισμοί στο θέμα του Covid 19 δεν είναι το μοναδικό θέμα που ταλανίζει την χώρα. Βλέπετε, οι χειρισμοί της κυβέρνησης Λουκασένκο, σε όλα τα επίπεδα, έχουν αλλάξει πλήρως το τοπίο στη χώρα σε κάθε έκφανση. Κι αυτό γιατί οι φυλακίσεις ανθρώπων που εκφράζουν την αντίθεσή τους στην κυβέρνηση ολοένα και πληθαίνουν.
«Τα πράγματα γίνονται ολοένα και χειρότερα». τόνισε αρχικά, για να σοκάρει λίγο αργότερα με την γλαφυρή περιγραφή της. «Άνθρωποι μπαίνουν στη φυλακή επειδή κρέμασαν στα μπαλκόνια τους σημαίες της Λευκορωσίας. Και αυτοί οι άνθρωποι τιμωρήθηκαν με 12-15 μέρες στη φυλακή… Φυσικά δεν ήταν οι σημαίες της σημερινής χώρας, αλλά η ιστορικά παραδοσιακή σημαία της χώρα με ρίγα άσπρη, κόκκινη, άσπρη, την οποία ο Λουκασένκο ουσιαστικά αντικατέστησε δύο χρόνια μετά την εκλογή του ως πρόεδρος, φέρνοντας τη δική του σημαία για τη χώρα. Αν κρεμάσεις αυτή τη σημαία πλέον, στο μπαλκόνι σου, θα μπεις φυλακή. Σοβαρά τώρα;
Ο κόσμος πεθαίνει στις φυλακές. Υπάρχουν άνθρωποι που βασανίζονται και βιάζονται στις φυλακές. Και δεν υπάρχει ούτε μία, ούτε μία όμως, ανοιχτή δικαστική υπόθεση εναντίον της Αστυνομίας, που είναι υπεύθυνη για όλα αυτά. Παντού κυριαρχεί το ψέμα, αλλά κι αυτό είναι το πιο τρομακτικό, γιατί το ψέμα υπάρχει μόνο εκ μέρους της κυβέρνησης, όχι για τους πολίτες. Ο καθένας αυτή τη στιγμή μπορεί να μπει στο διαμέρισμά σου, χωρίς την παραμικρή ουσιαστική αφορμή, και να σε χτυπήσει, να σε σκοτώσει, να κάνει ό, τι θέλει. Και δεν μπορείς να κάνεις τίποτα, γιατί δημιουργούν τους δικούς τους νόμους».
Και μέσα σ' όλα σιωπή. Σιωπή που κάνει... κρότο για όλα όσα συμβαίνουν στη χώρα. Για τους βιασμούς, τους ξυλοδαρμούς, την κακομεταχείριση κρατουμένων. Για όλα «Ο Λουκασένκο δεν κάνει την παραμικρή αναφορά στους ανθρώπους τους δέρνουν στις φυλακές. Και η αστυνομία δεν λέει τίποτα. Σαν να μη συμβαίνει», υπογράμμισε.
Τα πράγματα μάλιστα έγιναν ακόμα χειρότερα στην «καρδιά» του καλοκαιριού, τον Αύγουστο. Κι αυτό γιατί οι φυλακίσεις συνεχίστηκαν στη χώρα, ενώ αρκετοί πήραν τον δρόμο της εξορίας. Η κυβέρνηση τους ανάγκασε να αφήσουν τον τόπο τους για να ζήσουν ελεύθεροι κάπου αλλού. Και αυτό η Λεουτσάνκα το καυτηριάζει με εμφατικό τρόπο.
«Μετά την 9η, 10η και 11η Αυγούστου, μετά τις “εκλογές”, πολλοί άνθρωποι, περίπου 5 χιλιάδες, μπήκαν στη φυλακή. Πολλοί άνθρωποι δε ζουν πλέον στη Λευκορωσία, γιατί δεν μπορούν να εκφραστούν, δεν μπορούν να πουν την αλήθεια, γιατί αν την πουν κάτι θα τους συμβεί. Κι όχι κάτι καλό. Είτε θα τους βάλουν πάλι στη φυλακή, είτε θα βρουν τρόπους να τους χώσουν για τα καλά μέσα. Για μεγάλο διάστημα εννοώ»..
Θα περίμενε κανείς, λοιπόν, πως ένας θρύλος του αθλητισμού της χώρας, όπως εκείνη, θα λάμβανε την αναγνώριση της προσφοράς στη χώρα, μέσω της παρουσίας της στο μπάσκετ. Μάταια. Κι αυτό γιατί η κυβέρνηση δεν στάθηκε σε αυτό το σκέλος, δείχνοντάς το με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο. «Φυσικά για αυτούς δεν έχει σημασία, ούτε ποιος είσαι, ούτε τι έχεις κάνει για τη χώρα σου. Δεν τους νοιάζει αν είσαι Ολυμπιονίκης. Θα μπεις στη φυλακή. Δεν αξιολογούν και δεν τους νοιάζει αν είσαι αθλητής, πόσα πράγματα έχεις καταφέρει.
Είτε θα το βουλώσεις και θα ανέχεσαι όλα αυτά που γίνονται, είτε θα μπεις φυλακή αν αποφασίσεις να μιλήσεις. Αυτό είναι το πιο απογοητευτικό».
Η ίδια ανέφερε νωρίτερα πως υπάρχει πίεση στα Μέσα, σχετικά με την κυβέρνηση Λουκασένκο. Η κρατική τηλεόραση δεν θα μπορούσε να λείψει από τον χορό της... ποδηγέτησης, την οποία μάλιστα χαρακτήρισε διεφθαρμένη!
«Φυσικά, η κρατική τηλεόραση είναι κι αυτή διεφθαρμένη: Ο,τι κι αν αναφέρουν είναι ψέματα. Εκείνες τις ημέρες, όταν με είχα συλλάβει και με έβαλαν φυλακή, στην κρατική τηλεόραση δεν ανέφεραν ποτέ το όνομά μου, παρά μόνο είπαν: “Μία παίκτρια του μπάσκετ”», εξήγησε με την αναφορά στο όνομά της να εκφράζει την πικρία που νιώθει για όλα όσα συμβαίνουν.
Η Λεουτσάνκα δεν εξέφρασε τον θυμό της ξαφνικά για την κυβέρνηση. Είδε πολλά που την έκαναν να θυμώσει, να οργιστεί, να αηδιάσει με τις πρακτικές στη χώρα. «Εγώ το μόνο που θέλω είναι να υπάρχει ελευθερία στη χώρα», ξεκαθάρισε, ενώ στη συνέχεια πρόσθεσε πως «θέλω να υπάρχει η δυνατότητα να διεξαχθούν ελεύθερες και καθαρές εκλογές, θέλω όλα να γίνονται υπό το φως του ήλιου και όχι εν κρυπτώ. Για αυτό το λόγο έπρεπε να μπω τη φυλακή. και ως αθλήτρια δεν υπήρξα ποτέ για αυτούς, ούτε έκανα κάτι καλό στην καριέρα μου για τη χώρα μου».
Με χρησιμοποίησαν για να κάνουν τον κόσμο να το βουλώσει, δεν κατάλαβαν όμως τη διάσταση που πήρε το θέμα...
Η σύλληψή της και η κράτησή της για 15 μέρες στη φυλακή χαρακτηρίστηκε ως ένα μήνυμα σε όσους προσπαθούν να εκφράσουν την αντίθεσή τους στις πρακτικές της κυβέρνησης. Η επιλογή της Λεουτσάνκα δεν ήταν τυχαία, κάτι που κατάλαβε και η ίδια από την πρώτη στιγμή, έχοντας βγει μπροστά στην «μάχη» για ελευθερία και ισότητα στη χώρα «Φυσικά και προσπάθησαν να με χρησιμοποιήσουν, να χρησιμοποιήσουν το όνομά μου για να στείλουν στους άλλους, που δεν είναι αθλητές και δημοφιλείς, το μήνυμα ότι πρέπει να το βουλώσουν. Αυτό που είχα αντιληφθεί όμως, ήταν πόσο μεγάλη διάσταση θα έπαιρνε η δική μου υπόθεση σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν πιστεύω ότι το είχαν φανταστεί. Όλοι μιλούσαν κι έγραφαν για αυτό, σε ολόκληρο τον κόσμο. Νομίζω όμως και ίσως να ακουστώ αφελής, ότι η δική μου περίπτωση τελικά είχε και κάποια πολύ θετικά στοιχεία. Ξέρω ότι απαιτεί υπομονή και δύναμη μία αλλαγή, είναι μία αργή διαδικασία, αλλά έπαιξε ρόλο ώστε να μην βγαίνουν στην παγκόσμια επιφάνεια, να μην κυκλοφορούν μόνο τα νέα που εκείνοι θέλουν, αλλά η πραγματικότητα. Είναι δύσκολο, οι άνθρωποι που ζουν μέσα στη χώρα να αλλάξουν τη μοίρα της, χωρίς να υπάρξει παρέμβαση άλλων χωρών».
Όπως συμβαίνει σε κάθε ολοκληρωτικό καθεστώς ανά τον κόσμο, ο τρόπος είναι το βασικό στοιχείο. Αυτό επεσήμανε και η ίδια, περιγράφοντας γλαφυρά την κατάσταση Ταυτόχρονα όμως, η στάση αυτή της δίνει ακόμα περισσότερη δύναμη στον αγώνα της. «Υπάρχει κάτι που η κυβέρνηση ξέρει να κάνει πολύ καλά: Να σκορπάει τον τρόμο. Όπως το έκαναν όλοι οι δικτάτορες τα παλαιότερα χρόνια. Αλλά αυτές είναι απαρχαιωμένες πρακτικές, που χρησιμοποιούνταν για να νιώθουν το φόβο οι πολίτες. Αλλά σήμερα είμαστε στο 2020. Η επιθυμία για ελευθερία είναι τόσο πολύ πιο δυνατή που ξεπερνάει ακόμα και τον φόβο.
Έβαλαν εμένα στη φυλακή, αλλά δεν αντιλήφθηκαν ότι με αυτόν τον τρόπο, δίνουν φωνή σε άλλους 10 που μέχρι τότε παρέμεναν σιωπηλοί, να βγουν έξω και να φωνάξουν, να διεκδικήσουν την ελευθερία τους.
Τα Μέσα ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο δημοσιεύοντας τις συνεντεύξεις μου, αλλά και άλλων, ρίχνουν φως σε όσα συμβαίνουν στη Λευκορωσία, κι αυτό είναι κάτι πραγματικά πάρα πολύ θετικό».
Η είδηση της φυλάκισής της έκανε τον γύρο του κόσμου. Ένα πρόσωπο παγκόσμιας εμβέλειας, που έγραψε την δική του ιστορία στα παρκέ, ξαφνικά βρίσκεται σε ένα κελί σε μια απομονωμένη φυλακή μιας μικρής χώρας όπως είναι η Λευκορωσία. Μιλώντας για τις 15 μέρες στο κελί τα λόγια της σοκάρουν.
«Όταν είσαι στη φυλακή, δε ντρέπεσαι, γιατί δεν έχεις κάνεις κάποιο έγκλημα. Στην πραγματικότητα αισθάνομαι μεγάλη περηφάνεια, γιατί το μόνο που ζητάω είναι ελευθερία. Είσαι στη φυλακή γιατί παλεύεις για κάτι που είναι σωστό δίκαιο. Οι πιο τρομακτικές σκέψεις που κάνεις όταν είσαι μέσα στη φυλακή, αφορούν στο φόβο ότι δε θα ξαναβγείς ποτέ από εκεί. Γιατί μπορούν να κάνουν τα πάντα όταν είσαι εκεί!!!
Κάποιες φορές άρχισαν να με πολιορκούν κρίσεις πανικού… “Και τι θα γίνει αν δεν βγούμε ποτέ από εδώ;”. Να σκέφτεσαι αυτό ξανά και ξανά.
Μετά όμως, σε κάποια στιγμή, άρχισα να το καταπολεμώ και να βρίσκω δύναμη. Κι αυτό γιατί σκέφτηκα πως: “Μπορεί να έχουν τη δύναμη να ελέγχουν την ελευθερία μου, μπορεί ν μου παίρνουν το φαγητό, μπορεί να μας παίρνουν τα στρώματα και να κοιμόμαστε στο πάτωμα, αλλά αυτό που δεν μπορούν να ελέγξουν είναι τα συναισθήματα μου. Από τη στιγμή που εγώ ελέγχω τον εαυτό μου και πως αυτός αισθάνεται, θα αποφασίζω εγώ πότε θα νιώθω στεναχωρημένη, ή απογοητευμένη, ή πότε θα παθαίνω κρίση πανικού. Μπορούν να ελέγξουν την κατάσταση που ζω, όχι όμως τον τρόπο που εγώ την αντιλαμβάνομαι και την αισθάνομαι. Έτσι άρχισα να συγκεντρώνομαι σε αυτό και να ελέγχω τα συναισθήματα και τις σκέψεις που έκανα εγώ. Μιλούσα πολύ στον εαυτό μου και προσπαθούσα να μην καταληφθώ από τον φόβο. Οι συνθήκες, ναι, ήταν πολύ δύσκολες. Και μάλιστα προσπάθησαν να το κάνουν ακόμα πιο δύσκολη, όταν, την ημέρα που θεωρητικά θα με έβγαζαν έξω από τη φυλακή, άνοιξαν μία νέα υπόθεση εναντίον μου βρίσκοντας μία νέα “και καλά” κατηγορία. Ήμουν μέσα επί 15 ημέρες και την επόμενη ημέρα, στις 7.30 το πρωί θα έβγαινα. Το απόγευμα της 15ης ημέρας, όμως, ήρθε στο κελί ένας φύλακας, μαζί με έναν άλλον… Μπήκαν μέσα, στάθηκαν στο κέντρο και με αυστηρό ύφος μου είπαν: “Υπάρχει ακόμα μία υπόθεση εναντίον σου”»
Η ακτιβιστική της δράση δεν κρύφτηκε ποτέ. Δεν επεδίωξε άλλωστε να μείνει στο σκοτάδι η δράση της. Ποτέ δεν έκρυψα ότι συμμετείχα σε όλες τις διαδηλώσεις και ήμουν ήδη μέσα δυο εβδομάδες για δύο “αδικήματα”», επεσήμανε, για να προσθέσει «Ετσι αντί να απελευθερωθώ, θα περνούσα ακόμα τρεις μέρες στη φυλακή μέχρι να γινόταν το επόμενο δικαστήριο.
Αμέσως ζήτησα ένα δικηγόρο, τον οποίο φυσικά αρνήθηκαν να μου επιτρέψουν. Και το περίμενα, γιατί 15 ημέρες που ήμουν στη φυλακή δεν μου επέτρεψαν ποτέ να έχω δικηγόρο. Δεν επέτρεψαν σε κανέναν να έχει δικηγόρο.
Για να καταλάβεις όμως, μετά από αυτό, το μόνο που ζήτησα ήταν να ενημερώσουν τους γονείς μου, καθώς ήταν σίγουρο ότι το επόμενο πρωί, από πάρα πολύ νωρίς θα ήταν έξω από τη φυλακή να με περιμένουν να βγω. Η μητέρα μου ήταν πάρα πολύ αγχωμένη και στεναχωρημένη. Ήξερα ότι θα είχε στηθεί από τις έξι το πρωί περιμένοντας να δει εμένα να βγαίνω».
Έπειτα από αυτό ήρθε η συνειδητοποίηση του τι είχε να αντιμετωπίσει «Και τότε κατάλαβα ποιοι πραγματικά ήταν αυτοί οι τύποι, αλλά και οι πρακτικές που υπηρετούν. Δεν μίλησαν ποτέ στους γονείς μου. Ούτε στο δικηγόρο μου. Τους άφησαν να έρθουν έξω από τη φυλακή, να με περιμένουν και να με περιμένουν και να με περιμένουν.
Πως το κατάλαβα αρχικά; Εκείνο το πρωί ξύπνησα πολύ νωρίς, στις έξι το πρωί, μόλις που είχε βγει το φως ήλιο. Μόλις ξύπνησα, αμέσως ένιωσα, αν και δεν έβλεπα, ότι η οικογένειά μου και κάποιοι συναθλητές, φίλοι, ήταν απ’ έξω και με περίμεναν. Ανησύχησα πολύ τότε. Για τους γονείς μου. Δεν ήθελα να πάθουν κάτι. Μετά φυσικά, όταν βγήκα, η μητέρα μου επιβεβαίωσε το ένστικτό μου. Από πολύ νωρίς είχαν έρθει έξω από τη φυλακή και με περίμεναν.
Μου είπε: “Είχε πάει η ώρα 8.30 και δεν είχες βγει. Πήγαμε να ρωτήσουμε έναν φύλακα, να μάθουμε τι έχει γίνει. Και μας είπαν ότι θα χρειαζόταν να μείνεις ακόμα τρεις μέρες μέσα, μέχρι να περάσεις από νέο δικαστήριο”».
Όλη αυτή η περιπέτεια την έκανε να λυγίσει αρκετές φορές και να κλάψει, να μιλήσει με τη στάση του σώματος και όχι με τα λόγια της. Συναισθηματικά ήταν πολύ φορτισμένη και είναι χαρακτηριστική μια στιγμή που την έκανε να κλάψει, μεταφράζοντας με αυτόν τον τρόπο την στεναχώρια και την οργή που ένιωθε εκείνη τη στιγμή. «Υπάρχει μία φωτογραφία με τον πατέρα μου να αγκαλιάζει την μητέρα μου που έκλαιγε έξω από τη φυλακή. Όταν την είδα, κατόπιν, ράγισε η καρδιά μου… Ηταν ένα απλό γαμημένο πράγμα: Απλά πάρτε τους ένα τηλέφωνο να τους πείτε να μην έρθουν. Δεν έκαναν ούτε αυτό».
Η εξήγηση για τη στάση αυτή, ωστόσο, ήταν πολύ απλή και ήρθε από την ίδια «Έκαναν όλα αυτά τα μικρά πράγματα τόσο δύσκολα, για να σε λυγίσουν, να σου καταστρέψουν την ψυχολογία, να σε κάνουν να πονέσεις.», υπογράμμισε.
Η επόμενη έντονη στιγμή ήρθε τρεις μήνες μετά την φυλάκισή της. Στο δικαστήριο όπου και θα εκδικαζόταν η υπόθεσή της. Εκεί για μια ακόμα φορά το κράτος λουκασένκο προσπάθησε να παίξει το δικό του παιχνίδι. Εκείνη όμως, ούσα δυνατή έμεινε σταθερή στις απόψεις και τα πιστεύω της. «Για να είμαι ειλικρινής, πηγαίνοντας στο δικαστήριο, τρεις μέρες μετά, πίστευα ότι θα επιστρέψω στη φυλακή για άλλες 15 μέρες. Ωστόσο, μου έριξαν ένα πρόστιμο, περίπου 350 δολάρια, αλλά και πάλι δεν με ελευθέρωσαν ακόμα… Με έβαλαν σε ένα αμάξι με κάποιους ανθρώπους ντυμένους στα μαύρα και με πήγαν σε ένα αστυνομικό τμήμα, όπως θα έπρεπε να συναντηθώ με κάποιον, που είχε χρέος να μου κάνει …κατήχηση, υπό το βλέμμα μίας κάμερας. Μου έλεγαν ότι δεν πρέπει να κάνω άσχημα πράγματα εναντίον της κυβέρνησης, ότι είναι ξένες χώρες και συμφέροντα που προσπαθούν να μας διασπάσουν ως χώρα. Εγώ έμενα σιωπηλή. Δεν έλεγα τίποτα.
Και στο τέλος με ρώτησε: “θα το κάνεις;”
Και είπα: “Ξέρεις πως ήταν οι τελευταίες 15 μέρες της ζωής μου; Μπορώ σε παρακαλώ να πάω σπίτι μου;”
Ο τύπος έφυγε, μίλησε με κάποιους και μετά ξαναγύρισε για να μου πει: “Πως γίνεται να μην είσαι ευχαριστημένη με όλα αυτά που έχει κάνει η χώρα σου για εσένα;”
“Ορίστε; Τι ακριβώς έκανε η χώρα μου; Έφυγα από το σπίτι μου όταν ήμουν 14. Και στα 17 μου πήγα στην Αμερική”.
Κι όταν μου είπε: “Θα συνεχίσεις να πηγαίνεις στις διαδηλώσεις;”
Η απάντησή μου δεν μπορούσε να είναι διαφορετική: “Έχω να κάνω ντους 15 μέρες… Μπορώ να πάω σπίτι μου τώρα;”
Οταν ζήτησα να τηλεφωνήσω στη μητέρα μου, μου είπαν: “Μπορείς να τους τηλεφωνήσεις, αλλά δεν μπορείς να τους πεις που είσαι”.
Ετσι, πήρα τηλέφωνο την μητέρα μου, που και πάλι με περίμενε έξω από τη φυλακή, αλλά δεν με είδε να βγαίνω για να πάω στο δικαστήριο, καθώς με έβγαλαν εντελώς μυστικά, και της είπα: “δεν μπορώ να σου μιλήσω πολύ. Δεν μπορώ να σου πω που είμαι. Θα έρθω σε λίγη ώρα”».
Εκείνη βρίσκεται έξω από την φυλακή, όμως την ίδια στιγμή δεκάδες άλλοι συμπατριώτες της «δοκιμάζονται» στα κελιά των φυλακών. Μια δοκιμασία πνευματική και σωματική. Αρκετά επίπονη και απαιτητική. «Νιώθω μεγάλη συγκίνηση όταν ξέρω ότι κάποιοι άνθρωποι είναι ακόμα στη φυλακή. Υπάρχουν νύχτες που ξυπνάω έχοντας κρίση πανικού», είπε αρχικά, ενώ έφερε ως παράδειγμα μία φίλης της που βρίσκεται πίσω από τα κάγκελα «Εχω μία φίλη μου που καταδικάστηκε σε 2,5 χρόνια φυλακή. Επειδή ακούμπησε το κράνος ενός αστυνομικού. Επειδή προσπάθησε να το βγάλει. Σε κατάσταση αυτοάμυνας. Καταλαβαίνεις; Δυόμισι χρόνια στ φυλακή! Πως μπορώ εγώ να είμαι ήρεμη και να κοιμάμαι ήσυχη».
Η συνθήκη αυτή δεν ήταν κάτι παρωδικό ή προσωρινό. Κρατάει ακόμα και σήμερα, όπως εξηγεί χαρακτηριστικά η ίδια «Κι όλα αυτά συνεχίζουν να συμβαίνουν. Κάθε μέρα. Άνθρωποι μπαίνουν στη φυλακή και να, εγώ αναπνέω καθαρό αέρα, αλλά πως μπορώ να είμαι ευχαριστημένη», λέει για να αναφερθεί στην δική της πλατφόρμα επικοινωνίας, μέσω των συνεντεύξεών της, λέγοντας πως «αν οι δικές μου συνεντεύξεις δημιουργήσουν ένα μικρό κύμα αντίδρασης, ναι, δε θα σταματήσω ποτέ να το κάνω.
Πριν μερικές ημέρες, ήμουν σε ένα zoom call με μέλη της ευρωπαϊκής ένωσης. Όταν βγήκα από τη φυλακή ήμουν αποφασισμένη να χρησιμοποιήσω τη δική μου πλατφόρμα επικοινωνίας για να κάνω τα πάντα γνωστά όσο πιο μακριά μπορώ. Διότι όλα αυτά συνεχίζουν και συμβαίνουν».
Στο φρικτό 15ήμερο που πέρασε στη φυλακή οι σκέψεις που πέρασαν από το μυαλό της ήταν πολλές. Η πιο χαρακτηριστική όμως ήταν σχετικά με τον πραγματικό σκοπό της ζωής της και πώς θα κάνει καλύτερα τα πράγματα για την χώρα της «Τελικά όταν σου συμβαίνουν κάποια άσχημα πράγματα, τότε είναι που βρίσκεις τον πραγματικό σκοπό της ζωής σου. Κι εγώ δεν πέρασα καθόλου εύκολα. Έτσι κι εγώ βρήκα το σκοπό μου: Ανθρώπινα δικαιώματα, ελευθερία λόγου, ισότητα, ο άνθρωπος! Αυτά τα πράγματα είναι σημαντικά για εμένα. Ξέρω πως είναι να είσαι στη φυλακή.»
Περιγράφοντας τις 15 μέρες στη φυλακή, συνοπτικά, μέσα σε έξι λέξεις κάλυψε όλα όσα έζησε για 15 μέρες και 15 νύχτες «Με έσπρωξαν, με απείλησαν, με φόβισαν»
Έχοντας περάσει όλα αυτά στην φυλακή την ρωτήσαμε εάν φοβήθηκε για την ζωή της. Η απάντησή της ήταν αφοπλιστική και αποστομωτική. «Ξέρεις, όσο είσαι στη φυλακή, βλέπεις τους φύλακες απ’ έξω και λες στον εαυτό σου ότι βρίσκονται εκεί επειδή υπηρετούν το νόμο.
Εντάξει, μπορεί να έχουν αφαιρέσει την ελευθερία, αλλά πιστεύεις μέσα σου ότι δε θα σου κάνουν κακό. Δεν είσαι εγκληματίας, δεν είσαι ληστής, ούτε δολοφόνος. Αλλά όταν ασκείται βία σε κάποιες περιπτώσεις, ειλικρινά δεν ξέρεις τι να περιμένεις.
Μία φορά, ήμασταν στο κελί… Και ξαφνικά άνοιξε η πόρτα του κελιού. Κάποιες φορές οι φύλακες έσπρωχναν τις πόρτες των κελιών τόσο δυνατά, τόσο βίαια, ώστε να κάνουν θόρυβο και να σε τρομάξουν. Το έκαναν επίτηδες. Εκείνη την ημέρα το μόνο πράγμα που πρόλαβα να δω ήταν ένα μπαστούνι και έναν άνθρωπο με μαύρη μάσκα. Άρχισαν να φωνάζουν. “Σηκωθείτε πάνω αμέσως. Και τα πρόσωπα στον τοίχο”.
Καταλαβαίνεις πόσο τρομακτική είναι η εικόνα; Είναι τύπος ντυμένος στα μαύρα, να μπαίνει με βία μέσα στο κελί, κρατώντας ένα ρόπαλο και να σου λέει να γυρίσεις και να κοιτάς στον τοίχο… Δε θα σου πω ψέματα. Εκείνη τη στιγμή φοβήθηκα πραγματικά. Αληθινά όμως. Θα μπορούσε να κάνει ό,τι ήθελε. Τελικά φώναζε λέγοντας ότι δεν πρέπει α πηγαίνουμε σε διαδηλώσεις, να μην ακούμε τι λένε γύρω μας και ότι δεν πρέπει να γίνει σε εμάς ό,τι στην Ουκρανία».
Θα αλλάξω την κατάσταση, παλεύω για την αλλαγή
Μέσα από την... μάχη της για ελευθερία δεν χάνει την πίστη της πως θα αλλάξει την κατάσταση «Φυσικά. Για αυτό κάνω ό,τι κάνω». απάντησε ευθαρσώς στο ερώτημα, εμβαθύνοντας στη συνέχεια λίγο παραπάνω. «Και ξέρεις γιατί; Γιατί έχω ξαναβρεθεί σε αυτή τη θέση. Με τους τραυματισμούς μου. Σε κάθε έναν από αυτούς, όλοι με …σταύρωναν. Και πίστευαν ότι δε θα μπορέσω ποτέ να ξαναπαίξω μπάσκετ, ότι θα μπορέσω ποτέ να βρεθώ σε υψηλό επίπεδο. Έκανα δύο τραυματισμούς διαδοχικούς στους χιαστούς και πολλά ακόμα. Όλοι ξέχασαν, με διέγραψαν. Ακόμα και η ίδια η χώρα μου τότε. Αλλά, εγώ επέστρεψα. Κι έπαιξα. Διότι αυτό που μετράει είναι το πιστεύεις εσύ, όχι τι πιστεύουν οι γύρω σου.
Βεβαίως, η κατάσταση στη χώρα δεν έχει άμεση σχέση με τη δική μου κατάσταση. Αλλά να βλέπεις ανθρώπους να μετατρέπονται από απλοί άνθρωποι, σε Έθνος σου δίνει τεράστια ενέργεια. Δεν μπορώ να σου δώσω να καταλάβεις την ενέργεια που είχαν οι άνθρωποι οι οποίοι συμμετείχαν στις πορείες. Εκατό, διακόσιες χιλιάδες άνθρωποι, να διεκδικούν ειρηνικά κάτι τόσο ουσιαστικό, την ελευθερία τους. Και να μη σταματούν. Ξέρεις, στη φυλακή, δεν έχεις δίπλα σου εγκληματίες. Είναι επιστήμονες, διευθυντές,CEO, ήταν η ελίτ της Λευκορωσίας».
Εκείνη έζησε τον παλμό κάθε πορείας από... μέσα. Σε πολλές περιπτώσεις ήταν αυτή που έδινε τον ρυθμό και τον τόνο για τους υπόλοιπους συμπατριώτες της. Νιώθοντας ταυτόχρονα και την... οργή των σωμάτων καταστολής της κυβέρνησης. «Πολλοί λένε ότι στις πορείες η κατάσταση είχε μετατραπεί σε μάχη σώμα με σώμα και δεν ήταν ειρηνικές διαμαρτυρίες, κάποια πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Αλλά όταν κάποιος σε χτυπήσει, θέλοντας να σου κάνει κακό, τότε, η πρώτη σκέψη του σου είναι να απαντήσεις με τον ίδιο τρόπο. Χρειάζεται πολύ μεγάλη δύναμη όταν κάποιος χρησιμοποιεί σωματική βία, να απαντάς με ειρηνικό τρόπο, σαν άνθρωποι που όντως ζητούν μία πραγματική λύση στο πρόβλημα. Με αυτόν τον τρόπο έγινε παγκοσμίως αντιληπτό ότι οι Λευκορώσοι δεν είναι απλά άνθρωποι που υπομένουν επί 26 χρόνια μία δικτατορία. Είναι ένα πραγματικό έθνος. Με δύναμη!»
Ο αγώνας της για ελευθερία δεν σταματάει. Δεν την λύγισε ούτε η φυλακή, ούτε οι απάνθρωπες συνθήκες, ούτε η προσπάθεια της κυβέρνησης να της πάρει ό,τι αγαπάει περισσότερο. Εκείνη θα συνεχίσει να δίνει τη μάχη της, να προτάσσει τη φωνή της, περιμένοντας πως στο τέλος όλης αυτής της ιστορίας θα έρθει αυτό που περιμένει όσο τίποτα: η δικαίωση και η αλλαγή. «Κάτι που χτιζόταν επί 26 χρόνια δεν μπορεί να σπάσει σε μία μέρα. Και ξέρω ότι μόλις τα καταφέρουμε, στην αρχή θα βρεθούμε σε ένα λάκκο με λάσπη. Φυσικά, τον πρώτο καιρό, θα είμαστε εκεί μέσα. Αλλά θα τα καταφέρουμε. Αυτό το έθνος που κάνεις πορείες, θα χρειαστεί να σηκώσει τη χώρα στα πόδια της. Η αλλαγή θα έρθει. Αργά ή γρήγορα. Αλλά θα τη φέρουμε. Η χώρα θα σταθεί στα πόδια της όπως πρέπει. Χρειάζεται υπομονή! Σίγουρα! Αλλά θα τα καταφέρουμε. Γιατί η αλήθεια είναι με τη δική μας πλευρά. Προσωπικά πιστεύω… Πιστεύω πολύ ότι θα πετύχουμε την αλλαγή!»