Όρθιος και στριμωγμένος, στο τελευταίο βαγόνι της μπλε γραμμής του μετρό της Αθήνας, χαζεύω την εφημερίδα που διαβάζει ακριβώς μπροστά μου ένας καλοντυμένος μεσήλικας.
«Συνεχείς διαπραγματεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης με τους δανειστές. Νέα μέτρα εξήγγειλε ο Υπουργός Οικονομικών».
Πόσα χρόνια ακόμα άραγε θα μας ξεσκίζουν τις σάρκες σαν πεινασμένες τίγρεις τα μνημόνια, σκέφτομαι…Ήμουν νιος και γέρασα και ξανά μανά τα ίδια. Μαύρο, γκρίζο, μαύρο, γκρίζο… Τα βασικά χρώματα της ζωής μας αλλά και της εφημερίδας που διαβάζει ο κύριος. Μα, για στάσου. Λίγο πράσινο ξεπρόβαλε στο οπισθόφυλλο. Και ένα τριφυλλάκι!
«Ο Παναθηναϊκός γιορτάζει σήμερα – Επί ποδός η πρωτεύουσα φωταγωγείται για το καμάρι της – Κλειστό το κέντρο από το απόγευμα έως μετά τα μεσάνυχτα», γράφει και συνειδητοποιώ πως σε λίγο θα αποτελέσω και εγώ μέρος αυτής της γιορτής.
Η εφημερίδα διπλώνεται και ο ιδιοκτήτης της την τοποθετεί στο χαρτοφύλακά του. Κάποιοι τον κοιτάζουν με περιέργεια. Η συγκεκριμένη εφημερίδα είναι η μοναδική που έχει απομείνει να εκδίδεται σε έντυπη μορφή, με ελάχιστους ρομαντικούς αναγνώστες να την αγοράζουν φανατικά. Μα εγώ έχω μείνει και χαζεύω το κομμάτι που προεξέχει. Είναι το πάνω μέρος του εξωφύλλου. Μαύρα, παλιακά bold γράμματα: «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ, 3 Φεβρουαρίου 2048, € 8,50».
Οι πόρτες ανοίγουν και κάποιοι τρέχουν βιαστικά προς τις σκάλες. «Πάμε γρήγορα να προλάβουμε το δρομέα. Τώρα πρέπει να περνάει!» Αφηρημένος σκεφτόμουν το παιδικό μου ίνδαλμα, τον Δημήτρη Σαραβάκο. Σήμερα βραβεύεται από το σύλλογο -όπως και πολλοί άλλοι- σε ηλικία 87 ετών. Δεν με έκανε Παναθηναϊκό ο Μητσάρας. Όχι, όχι, όχι… Παναθηναϊκός ήμουν από τη μέρα που είδα το πρώτο μου φως. Ο Μητσάρας, όμως με έκανε περήφανο Παναθηναϊκό. Όταν ακόμη είχαμε δραχμές…
Στο τσακ προλαβαίνω το βίαιο κλείσιμο της πόρτας του συρμού και κατευθύνομαι προς τις σκάλες που οδηγούν στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας. Όσο πλησιάζω προς την έξοδο, η ιαχή «ΠΑ-ΝΑ-ΘΗ-ΝΑ-Ϊ-ΚΟΣ» ολοένα και δυναμώνει. Έχω βγει πλέον από τη στάση (η οποία κάποτε λεγόταν «Αμπελόκηποι») και ίσα που μπορώ να δω στα δέκα μέτρα, καθώς πράσινοι καπνοί έχουν κατακλύσει απ' άκρη σ' άκρη την ατμόσφαιρα. Ολόκληρη η Αλεξάνδρας πάλλεται στους ρυθμούς των συνθημάτων, ενώ μέσα σε εκκωφαντικά χειροκροτήματα διακρίνω ένα δρομέα, ο οποίος διασχίζει τη λεωφόρο με κατεύθυνση προς το γήπεδο. Φοράει πράσινη φανέλα με ένα τεράστιο λευκό τριφύλλι στο μέρος της καρδιάς της και λευκό σορτσάκι. Κρατάει μια δάδα, της οποίας η κατακόκκινη φλόγα αναμειγνύεται με τον πράσινο καπνό των καπνογόνων και γίνονται ένα. Είναι το μόνο κόκκινο πράγμα που μπορεί να δει κανείς απόψε πέριξ της «Νέας Λεωφόρου», του αθλητικού πολυχώρου που στέκεται περήφανος από το 2022, εκεί όπου βρισκόταν το παλιό «Απόστολος Νικολαΐδης».
Πίσω και μπροστά από το δρομέα οι ποδηλατιστές του Παναθηναϊκού. Φορούν καταπράσινες στολές με μία διαγώνια ρίγα και τον συνοδεύουν από τον Μαραθώνα, που ξεκίνησε η «πράσινη» λαμπαδηδρομία, με τελικό σταθμό το κέντρο του αγωνιστικού χώρου της Νέας Λεωφόρου, εκεί όπου περιμένουν 45.000 Παναθηναϊκοί μέσα και άλλοι 20.000 περίπου απ' έξω για να τους αποθέωσουν.
Με δυσκολία κρατάω τα δάκρυα μου. Είμαι πλέον 67 ετών και έχω δει τον Παναθηναϊκό και στα αλώνια αλλά και στα σαλόνια. Έχω ζήσει άσχημα και καλά, έχω νιώσει ταπεινώσεις, έχω φουσκώσει από υπερηφάνεια σε στιγμές δόξας και μεγαλείου.
Θυμάμαι για λίγο, για πολύ λίγο όμως, τότε που ο Παναθηναϊκός γινόταν 110 ετών, το 2018. Την ίδια ακριβώς ώρα, η Λεωφόρος Αλεξάνδρας απλώς ζούσε μια ημέρα όπως όλες οι υπόλοιπες. Τίποτε δεν φανέρωνε ότι ο Παναθηναϊκός γιορτάζει μια επέτειο. Ήταν οι χειρότερες μέρες που έχει βιώσει ο σύλλογος. Η ποδοσφαιρική ομάδα τερμάτιζε στη χειρότερη θέση της ιστορίας της, τη 12η, ενώ τρία από τα ομαδικά τμήματα του συλλόγου έπαιζαν το ρόλο του κομπάρσου. Και όχι στην Α1 αλλά στην Α2. Τώρα φαντάζει απίθανο, τότε όμως ήταν μια τραγική πραγματικότητα. Μόνο το βόλεϊ ανδρών κατάφερε να διασωθεί -ως άλλος «Στρατιώτης Ράιαν»- (γιατί μας αρέσουν οι ρετρό ταινίες της εποχής μας, όχι όπως τώρα που μόνο τα sci-fi έχουν πέραση) και τελικά δεν υποβιβάσθηκε ποτέ. Και φυσικά το μπάσκετ, το τμήμα που κάνει περήφανο τον Όμιλο εδώ και πολλές δεκαετίες. Αυτό δεν διασώθηκε, γιατί απλώς δεν κινδύνεψε ποτέ. Ήταν πάντοτε στην πρώτη γραμμή των επιτυχιών. Δεν είναι μόνο τα 55 πρωταθλήματα και τα 38 Κύπελλα Ελλάδας, αλλά και τα 16 ευρωπαϊκά τρόπαια που έχουν γεμίσει την πράσινη φανέλα με αστέρια! Όλα τα τρόπαια θα είναι παραταγμένα μέσα στη Νέα Λεωφόρο και εγώ λαχταράω να τα δω, και αν είμαι και λιγάκι πιο τυχερός, να τα αγγίξω. Παράλληλα, το χορτάρι του γηπέδου θα πατούν αθλητές απ' όλα –και τα 33- τμήματα του Συλλόγου του Μεγάλου.
Η Νέα Λεωφόρος…Πώς άλλαξε από τότε… Έχει κάνει τα λίφτινγκ και τα μπότοξ της βέβαια, αλλά η ομορφιά της είναι πέρα για πέρα αληθινή. Καταπράσινη, φωτεινή και επιβλητική, έχει σκεπάσει μέρος του δρόμου που πλέον έχει υπογειοποιηθεί. Και να σκεφτείτε ότι κάποτε ήθελαν να τη μετατρέψουν σε πάρκο...
Θυμάμαι τα προσφυγικά. Βρίσκονταν εκεί που είναι τώρα η θύρα 13. Πρόλαβα τα πάντα. Το πάρκινγκ, τις αλάνες, το σχολείο, το «Οινομαγειρείο». Ρομαντικές εποχές. Τότε δεν πιστεύαμε πως μπορούμε. Μπορέσαμε όμως. Ενωθήκαμε και κάναμε τον Παναθηναϊκό μας και πάλι πρώτο. Όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη. Φέτος όλοι προσμονούν επανάληψη του άθλου του 2031. Η «ανανέωση» του 2020 έσπειρε τον καρπό μιας σπουδαίας ομάδας, που κατάφερε να κατακτήσει την κορυφή της Ευρώπης. Το διαχρονικό όνειρο όλων των τριφυλλοφόρων οπαδών, με το οποίο μεγάλωσαν γενιές και γενιές. Και χιλιάδες Παναθηναϊκοί, κερδίζοντας τη μάχη του τελικού του Τσάμπιονς Λιγκ, να μη σταματούν να τραγουδούν «Η ομαδάρα του ’71 ξαναγεννιέται το ‘31». Πόση αγωνία, Θεέ μου, μέχρι να σφυρίξει τη λήξη ο διαιτητής!
Με πολλή δυσκολία εισβάλλω και εγώ στον αγωνιστικό χώρο. Με «βύσμα», βέβαια (μεταξύ μας, ε;). Με έβαλε μέσα ο επίτιμος αρχηγός του τμήματος πυγμαχίας του Παναθηναϊκού, Γιάννης Αϊδινιώτης. Σας ορκίζομαι, κοντεύει τα ενενήντα και όμως φοβάμαι ότι από το πουθενά θα μου σκάσει ένα από τα παλιά του κροσέ και θα με αφήσει αναίσθητο! Ο Παναθηναϊκός Αθλητικός Όμιλος (οι πάλαι ποτέ Π.Α.Ε., Κ.Α.Ε. και Ερασιτέχνης, που πλέον έχουν ενωθεί «εις σάρκαν μίαν») είναι ενιαίος και αδιαίρετος πια, όχι μόνο στα λόγια. Και εκτός από τη βράβευση των αθλητών που πρωταγωνίστησαν φορώντας το τριφύλλι την περίοδο 2047-48 θα προβεί σε μια ξεχωριστή βράβευση: θα τιμήσει παράγοντες και εφόρους της περιόδου 2017-18. Μιας «ειδικής» περιόδου, στην οποία ο Παναθηναϊκός βρέθηκε στο χείλος του γκρεμού. Κι αν δεν υπήρχαν 20-25 Παναθηναϊκοί, προερχόμενοι κάποιοι από τη δεξαμενή των οργανωμένων οπαδών, να κρατήσουν το σύλλογο ζωντανό τότε, τώρα ο Παναθηναϊκός μας θα έμπαινε σε πολύ επικίνδυνα μονοπάτια. Και ίσως να μη ζούσαμε τίποτε απ’ όσα μαγικά ζούμε απόψε, στο ομορφότερο γήπεδο της Ελλάδας.
Δίπλα στον Αϊδινιώτη, ο Δημήτρης Ρήγας, από τον «πράσινο» στίβο. Αφανής ήρωας του πιο παλιού – μετά το ποδόσφαιρο- τμήματος του Συλλόγου Μεγάλου. Ο Νίκος ο Κοκκινάκης με τον Μήτσο τον Κατσίρη από τη σκοποβολή. Ανέστησαν ένα σχεδόν «πεθαμένο» τμήμα και τώρα τα παιδιά τους που έχουν αναλάβει το τμήμα τα πάνε θαυμάσια. Ήταν οι άνθρωποι που επί των ημερών τους απέκτησε ο Παναθηναϊκός το πρώτο του σκοπευτήριο, με την οικονομική αρωγή του Δημήτρη Γιαννακόπουλου. Μια «τρύπα», στην παλιά θύρα 14, εκεί που τώρα δεσπόζει η εξέδρα των επισήμων με το υπερμεγέθες τριφύλλι.
Η Λία η Νικολάου με τον γιο της, Νίκο. Στις ρομαντικές εποχές της δεκαετίας του 2010 πάλευαν με τα θηρία. Κι όμως. Κατάφεραν και κράτησαν το τριφυλλάκι μας ψηλά. Όπως το κράτησε ψηλά ο Τάσος ο Σκούρογλου από την τοξοβολία. Κι αυτός βραβεύεται σήμερα. Το μούσι του είναι κάτασπρο πια, αλλά η καρδιά παραμένει καταπράσινη. Ο Γιώργος Κόλλιας από τον υγρό στίβο, παιδί της εξέδρας κι αυτός, μαζί με τους κολυμβητές του Ομίλου που στοχεύουν στην 15η συνεχή κατάκτηση του πρωταθλήματος ΟΠΕΝ, συνομιλεί με ακόμα έναν υποψήφιο για βράβευση: τον Τάκη τον Ροδίτη, από την άρση βαρών. Αυτόν εκεί τον κύριο κάπου τον ξέρω. Στυλάκι, όπως πάντα, έχει μόλις τελειώσει την ποδηλατοδρομία του πλάι στον «πράσινο» δρομέα και σκουπίζει τα δάκρυα του συγκινημένος. Ναι, Λουκά Σκρέκη, για σένα λέω. Να και ο «διόσκουρος» του ποδηλατικού τμήματος, ο Αλέξης ο Μπρούλης, πάντα μαζί.
Είναι και άλλοι αγνοί Παναθηναϊκοί που ίσως πολλοί να μην τους γνωρίζουν και να μην είναι σε θέση να συνειδητοποιήσουν πόσα τους χρωστάμε για όσα έδωσαν στη «μαύρη περίοδο» μεταξύ 2010-2019. Ο Ηλίας ο Μιχαλαριάς με τον Δημήτρη Μπαλτάκο, οι τότε πρόεδροι. Ο Δημήτρης ο Κάσσαρης και ο Γιώργος ο Αλεξανδρής από το ανδρικό βόλεϊ, ο Δημήτρης ο Κάζαγλης από την ξιφασκία, ο Θοδωρής ο Βρέκος με τον γιο του ο οποίος φέτος παίζει στην πρώτη ομάδα ποδοσφαίρου του Τριφυλλιού που φιγουράρει πρώτη στον βαθμολογικό πίνακα, έχοντας παράλληλα προκριθεί στις οκτώ καλύτερες ομάδες του Τσάμπιονς Λιγκ. Όταν ο Θοδωρής ήταν αντιπρόεδρος ο γιος του ήταν ακόμα αγέννητος. Από την κοιλιά της μητέρας του, όμως, άκουγε ιστορίες από το «Και Χιλιάδες Τίτλοι». Ξεχνάω πολλούς. Συγχωρήστε με, είμαι λιγάκι γέρος πια!
Πρωταθλητής Ελλάδας σε 21 διαφορετικά αθλήματα ο Παναθηναϊκός για την περυσινή περίοδο και φέτος ίσως ξεπεράσει το ρεκόρ του. Και η Αθήνα γιορτάζει σύσσωμη για το «γιο» της. Φωταγωγημένος ο Παρθενώνας και οι κίονές του σηκώνονται λίγα εκατοστά ψηλά, όταν κανένας δεν κοιτάζει, μπας και πάρουν λίγο μάτι πίσω από τον Λυκαβηττό τη μεγάλη φιέστα. Η λεωφόρος Αλεξάνδρας σφύζει από κόσμο, από το Γουδή έως τη Βικτώρια. Χιλιάδες Παναθηναϊκοί έχουν κατακλύσει πλέον κάθε γωνιά και όλα μυρίζουν Παναθηναϊκό.
Ένα τεράστιο πράσινο τριφύλλι σχηματίζεται από δεκατρείς προβολείς και ταξιδεύει στον εναέριο χώρο του λεκανοπεδίου. Εκατοντάδες καπνογόνα κάνουν τη νύχτα μέρα και χιλιάδες κροτίδες σκάνε παντού. Μεγάλοι Παναθηναϊκοί, ζώντες και μη, εμφανίζονται ως ολογράμματα και μιλούν για τον Παναθηναϊκό. Η ώρα είναι πλέον περασμένη. Το γερασμένο μετρό της Αθήνας έχει σταματήσει τη λειτουργία του, και όμως, κανένας δεν έχει αποχωρήσει. Παρόντος στο βήμα του προέδρου του Παναθηναϊκού, Δημήτρη Γιαννακόπουλου, όλοι μαζί, πιασμένοι χέρι χέρι, τραγουδάμε τον ύμνο του Παναθηναϊκού. Χρόνια σου πολλά, Τριφυλλάρα μου!
Οι στίχοι τελείωσαν και όλοι σφυρίζουν τώρα το τέλος του ύμνου. Κλείνω τα μάτια. Δεν είναι όνειρο. Είναι απλώς το μέλλον. Είναι αυτό που θέλουμε, αυτό που μπορούμε. Φτάνει να κλείσουμε τα μάτια μας και να το ονειρευτούμε. Θα διαβάσουμε πολλά πρωτοσέλιδα ακόμα μέχρι να φτάσουμε στην εφημερίδα του κυρίου στο μετρό. Με την Ιστορία όμως έχεις δύο δυνατότητες: είτε να τη διαβάσεις, αφήνοντας άλλους να τη γράψουν, είτε να τη γράψεις εσύ ο ίδιος.
Ναι, εσύ που μόλις διάβασες μια όμορφη ιστορία, σε σένα μιλάω. Τα λέμε κάπου στο πλήθος. Σε 28 χρόνια από τώρα. Την ημέρα εκείνη θα κρατάς απλώς μια πράσινη σημαιούλα. Μέχρι τότε, όμως θα κρατάς, τον ίδιο τον Παναθηναϊκό. Και μην ξεχνάς στιγμή:
ΜΟΝΟ ΕΝΩΜΕΝΟΙ ΓΡΑΦΟΥΜΕ ΙΣΤΟΡΙΑ...
