Η απόδοση ευθυνών στον Ολυμπιακό είναι μια αρχαία και πονεμένη ιστορία. Στην ομάδα με την μεγαλύτερη πίεση και τις μεγαλύτερες απαιτήσεις για νίκες, για προκρίσεις, για τίτλους, η λέξη «ευθύνη» είναι η πιο δύσκολη στο εσωτερικό taboo που παίζεται συνήθως όταν τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά. Ξεκινώντας από τις εκάστοτε διοικήσεις, η καυτή πατάτα δεν έμεινε ποτέ στα χέρια ενός στωικού προέδρου / ιδιοκτήτη. Στον Ολυμπιακό, ο πρόεδρος δεν φταίει ποτέ και για τίποτα. Ο πρόεδρος μόνο «τα αλλάζει όλα» και... εμπρός Αντρέα για μια ομάδα νέα. Μπορεί να φταίει ο αντιπρόεδρος, όλο το Δ.Σ., όλοι οι σύμβουλοι, οι άμεσοι συνεργάτες, οι τηλεφωνήτριες στην ΠΑΕ, ίσως και ο θυρωρός στου Ρέντη. Το σίγουρο είναι ότι δεν φταίει αυτός που τους βάζει εκεί και αυτός που τους εμπιστεύεται. Σε πιο ποδοσφαιρικό επίπεδο, τα πράγματα είναι ακόμη πιο εύκολα. Στον σύλλογο με 99 χρόνια Ιστορίας και 84 -μετά την άφιξη Καρβαλιάλ- διαφορετικούς προπονητές, σε 109 ξεχωριστές θητείες, είναι προφανές για το ποιος συνήθως φταίει. Το φταίει εντός ή εκτός εισαγωγικών, ανά περίσταση. Έπειτα, υπάρχουν τεχνικοί διευθυντές, συνεργάτες, βοηθοί, τεχνικά τιμ, ιατρικά τιμ για να μοιράζονται λίγο βάρος της ευθύνης. Και βεβαίως, υπάρχουν και χιλιάδες ποδοσφαιριστές ως τα ευκολότερα θύματα σε αυτή την γνωστή, χιλιοειπωμένη και καταδικασμένη να επαναλαμβάνεται ιστορία. Αυτά τα λίγα αντί προλόγου...
Σταγόνα
Το 1-0 από τη Λαμία το βράδυ της Τετάρτης ίσως αποτελέσει τη σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Με ποιες συνέπειες συνολικά στον σύλλογο, δεν μπορούμε να ξέρουμε ακόμη. Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι τέτοια εικόνα Ολυμπιακού ζήτημα είναι να έχουμε δει ιστορικά πάνω από 4-5 φορές. Μια εικόνα ομάδας που παίζει ένα κάκιστο ποδόσφαιρο αλάνας, χωρίς το παραμικρό πλάνο, χωρίς το παραμικρό πάθος και ένταση, χωρίς μία ατομική ενέργεια επιπέδου, χωρίς μία ομαδική ενέργεια με αρχή, μέση και τέλος. Και όλα αυτά απέναντι σε έναν αντίπαλο σαν την Λαμία -με κάθε σεβασμό. Έναν μικρομεσαίο αντίπαλο που τελείωσε το ματς με 5-6 κλασικές ευκαιρίες για γκολ και συνολικά περισσότερες τελικές. Εάν σε αυτό προστεθούν όλα όσα έχουμε δει φέτος, όλα όσα έγιναν, ή πιο σωστά, δεν έγιναν πέρσι και τα οποία πλέον αρχίζουν να επαναλαμβάνονται με ανησυχητικό ρυθμό ανά τα χρόνια, είναι λογικό ο κόσμος να είναι στα κάγκελα... Βεβαίως, το ποιος ακούει και το τι κάνει, είναι άλλη ιστορία επίσης.
Ο Ολυμπιακός ήταν πάντα η Νο1 ομάδα. Το καλύτερο μαγαζί. Η «γωνία» στο εμπορικό. Για να είσαι εκεί, έπρεπε τουλάχιστον για τα ελληνικά δεδομένα, να ανήκεις σε κάποια ελίτ, στο είδος σου. Είτε ήσουν παράγοντας, είτε συνεργάτης, είτε προπονητής, είτε ποδοσφαιριστής. Εδώ και χρόνια ωστόσο, η συχνότητα των περαστικών, από όλα τα πόσα, επίσης αυξάνεται σε ανησυχητικό βαθμό. Τα τελευταία 13 χρόνια, στην εποχή του Βαγγέλη Μαρινάκη, έχουμε δει αισίως 21 διαφορετικούς ανθρώπους να κάθονται στον πάγκο της ομάδας, είτε για 1 ημέρα (σ.σ. Αντώνης Νικοπολίδης), είτε για 4 χρόνια, 2 μήνες και 15 μέρες (σ.σ. Πέδρο Μαρτίνς). Έχουμε δει αλλαγές επί αλλαγών στο οργανόγραμμα. Έχουμε δει χ αριθμό τεχνικών διευθυντών, συνεργατών, συμβουλατόρων. Έχουμε δει να κάνουν τον μάνατζερ και να πηγαίνουν παίκτες στο Λιμάνι από τους κορυφαίους στον πλανήτη (σ.σ. Ζόρζε Μέντες), μέχρι τον φίλο του τάδε που γνωρίστηκε με τον έτσι και έχει ένα «καλό παιχτάκι» να σπρώξει. Στο ίδιο διάστημα, είναι πρακτικά αδύνατο να καταγραφεί ο αριθμός των παικτών που έχουν περάσει. Με κοινό παρονομαστή όλων όσο περνάνε τα χρόνια, την φθίνουσα ποιότητα.
Το «μαγαζί γωνία», έγινε... υποκατάστημα
Που όμως οδηγούν όλα αυτά; Ε, ας μην πάμε μακριά. Σε καλοκαίρια σαν τα δύο που μας πέρασαν. Με 100 αλλαγές παικτών. Σε έναν χειμώνα σαν τον φετινό. Σε αλλαγές επί αλλαγών στον πάγκο και το ποδοσφαιρικό τμήμα. Να προχωρήσουμε λίγο ακόμη; Σε μια αγωνιστική κατάντια άνευ προηγουμένου. Σε μια ομάδα χωρίς χαρακτήρα, χωρίς ταυτότητα. Χωρίς να εμπνέει τον κόσμο. Το χειρότερο απ' όλα; Σε μια ομάδα που φαντάζει ως απλά μια χάντρα σε ένα ακριβό κομπολόι που σχηματίζεται από τον ιδιοκτήτη της και που έχει σαν απώτερο σκοπό της, όχι το να είναι το «μαγαζί γωνία» που ήταν κάποτε, αλλά ένα ακόμη υποκατάστημα σε franchise που δεν φέρει το όνομά της, αλλά το όνομα του αφεντικού.
Σε μια ομάδα που θυμίζει Ολυμπιακό μόνο χάρη στη φανέλα.
Βήματα προς τα πίσω
Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποιες είναι οι προθέσεις του Βαγγέλη Μαρινάκη για τον Ολυμπιακό. Γιατί επιτρέπει να συμβαίνουν όσα συμβαίνουν. Μακάρι να γνωρίζαμε. Δεν μπορούμε να ξέρουμε γιατί γίνονται όσα γίνονται σε επίπεδο σχεδιασμού. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε γιατί πραγματικά έφυγε ο Μαρτίνς, γιατί ο Μαρτίνεθ, γιατί ήρθε ο ένας, γιατί ο άλλος. Δεν μπορούμε να ξέρουμε ποιος actually κάνει κουμάντο στις μεταγραφές, πώς επιλέγονται παίκτες, πόσο λόγο έχει σε αυτές ο χ ή ο ψ προπονητής. Κοινώς, το κομμάτι της απόδοσης των ευθυνών, παραμένει σκιώδες, όπως πάντα. Αυτά που γνωρίζουμε όμως παραμένουν facts.
Για κάθε ένα βήμα μπροστά που κάνει η ομάδα, μετά από λίγο κάνει δύο πίσω. Για κάθε εποχή Βαλβέρδε ή Μαρτίνς, ακολουθεί μια διετία σαν αυτή που ζούμε. Για κάθε Βαλμπουενά ή κάθε Ελ Αραμπί, για κάθε πραγματικά καλό παίκτη, για κάθε «διαμάντι», ακολουθούν δεκάδες περαστικοί που δεν θα έπρεπε να έχουν δικαίωμα ούτε να αγοράσουν από τη μπουτίκ τη φανέλα του Ολυμπιακού για να τη φορέσουν. Για κάθε σωστή διοικητική απόφαση, ακολουθούν δύο πισογυρίσματα.
Το πρόβλημα που προκύπτει από όλα αυτά είναι προφανές και όσο δύσκολο κι αν είναι να το χωνέψει κανείς, είναι το εξής: η ομάδα «μικραίνει» με σταθερά βήματα προς τα πίσω.
Κάρλος, το... τσακάλι
Επιστροφή στα πιο ποδοσφαιρικά. Μετά το 1-0 επί της Λαμίας, καταλάβαμε τις διαφορές του προπονητή που δεν έχει ιδέα που βρίσκεται (σ.σ. Ντιέγκο Μαρτίνεθ), με έναν σαφέστατα πολύ πιο έμπειρο και πιθανότατα «δασκαλεμένο» από τους δεκάδες Ίβηρες πουν έχουν προηγηθεί. Ο Κάρλος Καρβαλιάλ είναι ξύπνιος τύπος. Εξακολουθώ να έχω τις αμφιβολίες μου για το αν κάποιος που σε 25 χρόνια καριέρας έχει κατακτήσει ένα πορτογαλικό Λιγκ Καπ με τη Σετουμπάλ (2007-07) και ένα Κύπελλο Πορτογαλίας με τη Μπράγκα (2020-21), είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται ένας σύλλογος σαν τον Ολυμπιακό. Ωστόσο, φάνηκε ότι τουλάχιστον... κατανοεί που βρίσκεται.
«Ο Ολυμπιακός δεν χρειάζεται προπονητή»
«Οι φανέλες δεν παίζουν μόνες τους» είπε μετά το ματς, πετώντας το μπαλάκι της ευθύνης στα... πουλιά. Σαφέστατα και δεν παίζουν μόνες τους μίστερ, όμως αντίστοιχα θα πει κανείς ότι στο ποδόσφαιρο του 2024, ο ρόλος τους προπονητή, η συμβολή της τακτικής και της ποδοσφαιρικής φιλοσοφίας, είναι πιο κομβικά από ποτέ. Οι εποχές που λέγαμε ότι «ο Ολυμπιακός δεν χρειάζεται προπονητή για να νικήσει τις... Λαμίες», έχουν περάσει προ πολλού ανεπιστρεπτί. Ακόμη χειρότερα για τον... κάθε Ολυμπιακό, είναι όταν δεν έχει και «αρκετούς» παίκτες για να τις νικήσει, με ρόστερ σαν το φετινό.
Βλέπετε, όλοι οι σύλλογοι έχουν σοβαρέψει, έχουν πρόσβαση στην ποδοσφαιρική τεχνογνωσία, οι παίκτες και οι προπονητές των λεγόμενων μικρομεσαίων «εκπαιδεύονται» όπως ακριβώς και οι συνάδελφοί τους στις μεγάλες. Σαφέστατα θα υπάρχει διαφορά ποιότητας -η ποιότητα που συνήθως αγοράζεται με τα χρήματα των προέδρων- όμως οι διαφορές σταματούν κάπου εκεί. Και τα χρήματα φυσικά δεν αγοράζουν όλα όσα προσφέρουν η δουλειά, η ομοιογένεια, η τακτική παιδεία, η συνολική ποδοσφαιρική φιλοσοφία, ή η δίψα για διάκριση. Συνολικά, όσα προσφέρει ο σεβασμός στο ποδόσφαιρο και τις αρχές του.
Κάτι σαν Ολυμπιακός, κάτι σαν ποδόσφαιρο
Η Λαμία του Βόκολου το υπενθύμισε στους «ερυθρόλευκους» και εάν δεν υπήρχε ο Αλέξανδρος Πασχαλάκης, πιθανολογώ πως τέσσερα μόλις ματς μετά την άφιξή του, ο Κάρλος Καρβαλιάλ θα είχε πολύ σημαντικότερα προβλήματα από όσα έχει ήδη στα χέρια του. Ο Ολυμπιακός -και επί ημερών του Πορτογάλου- μέσα στο γήπεδο είναι... κάτι σαν ομάδα. Η αμυντική λειτουργία του παραμένει θλιβερή κατά το ελάχιστο. Η δε επιθετική, εξακολουθεί να στηρίζεται στα κέφια και την ατομική απόδοση των μονάδων. Όμως είπαμε. Η ατομική ποιότητα και το ταλέντο δεν αρκούν στο ποδόσφαιρο του 2024. Οι αντίπαλοι προπονητές ξέρουν καλά τι πρέπει να κάνουν απέναντι σε αυτό τον Ολυμπιακό. Να κλείσουν τον Φορτούνη και τη δεξιά πτέρυγα, όπου «ζουν» Ποντένσε-Ροντινέι. Όταν το κάνουν αποτελεσματικά, ο Ολυμπιακός δεν υπολειτουργεί, αλλά γενικά δεν λειτουργεί. Δεν παίζει ποδόσφαιρο. Παίζει κάτι σαν ποδόσφαιρο, με γενικές και αόριστες τακτικές και κινήσεις, που φυσικά δεν έχουν την παραμικρή τύχη απέναντι σε διαβασμένους αντιπάλους. Αυτοί οι τρεις (Φορτούνης, Ποντένσε, Ροντινέι) είναι ουσιαστικά όλη η φετινή δημιουργία (και μεγάλο μέρος της εκτέλεσης) του Ολυμπιακού. Λείπουν; Δεν παίζουν καλά; Τότε τίποτα και κανείς δεν δείχνει ικανός να αλλάξει την εικόνα της ομάδας.
Κόντρα στον Πανσερραϊκό, χρειάστηκε ένα πέναλτι του Ελ Αραμπί για να έρθει η νίκη με 1-0 αφού κατά τα άλλα δεινοπάθησε απέναντι στη μαζική άμυνα της ομάδας του Γκαρσία. Κόντρα στον Ατρόμητο, μία από τα ίδια. Φυσιολογική γκέλα με 0-0 χωρίς τον τιμωρημένο Φορτούνη και με τους Ροντινέι και Ποντένσε κλεισμένους ανάμεσα σε 2-3 αντιπάλους κάθε φορά που ακουμπούσαν τη μπάλα. Ακόμη χειρότερη εικόνα στην ήττα 1-0 από τη Λαμία, με τραγική εμφάνιση σε όλα τα επίπεδα. Πέρασε ένα ολόκληρο ημίχρονο με μια... κατά λάθος ευκαιρία, έχοντας μείνει πίσω στο σκορ από το 4', ενώ και πάλι θα χρειαζόταν ένα πέναλτι για να σκοράρει -ασχέτως του ότι χάθηκε. «Επιτυχία» της ομάδας του Καρβαλιάλ και το ότι η Λαμία τελείωσε το ματς με περισσότερες τελικές. Βεβαίως, ούτε στα μετόπισθεν άλλαξε κάτι, αφού και πάλι η ερυθρόλευκη άμυνα πελαγοδρομούσε.
Περισσότερα φαινόμενα που επαναλαμβάνονται
Πλέον, όπως προαναφέρθηκε και στα φαινόμενα που επαναλαμβάνονται σε διοικητικό επίπεδο, αυτά τα ποδοσφαιρικά φαινόμενα έρχονται ως συνέπεια και επίσης συνεχίζουν να επαναλαμβάνονται. Και δημιουργούν ένα μοτίβο αγωνιστικής συμπεριφοράς. Προφανώς τα αποτελέσματα που ακολουθούν δεν μπορεί να είναι τυχαία. Το ταλέντο των τριών πιο ταλαντούχων παικτών του, δεν αρκεί στον Ολυμπιακό για να παραμένει ανταγωνιστικός σε βάθος χρόνου. Αντίστοιχα, ολόκληρη η μεσαία γραμμή του αγνοείται, αφού πρακτικά κανείς από τους χαφ που έχει αγωνιστεί φέτος (Χέσε, Καμαρά, Αλεξανδρόπουλος, Ιμπόρα, Καρβάλιο), δεν έχει προσφέρει το παραμικρό στο κομμάτι της δημιουργίας. Σε όλα αυτά προσθέτεις και πέντε στόπερ (Ρέτσος, Ντόη, Φρέιρε, Πορόζο και Μπιανκόν) εκ των οποίων ο καλύτερος -όποιος και αν είναι αυτός- σε άλλα χρόνια, στη καλύτερη περίπτωση, θα έπρεπε να είναι ο πέμπτος αναπληρωματικός, τότε το... γλυκό δένει.
Είναι προφανές ότι το έλλειμμα ποιότητας σε όλες τις γραμμές, ο Ολυμπιακός έχει ξεκινήσει να το καλύπτει με μεταγραφές, δείχνοντας να έχει αλλάξει ξανά την φιλοσοφία του, κάνοντας ένα ακόμη βήμα μπροστά μετά τα δύο πίσω που είχαν προηγηθεί. Το νέο προφανές πρόβλημα όμως σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι ο χρόνος δεν... σταματά. Οι μεταγραφές του Ιανουαρίου δεν έχουν σχέση με αυτές του καλοκαιριού. Η ομάδα παίζει σε τρεις διοργανώσεις και ειδικά σε ομάδες όπως ο Ολυμπιακός, ακόμη πιο ειδικά όταν κυνηγούν στη βαθμολογία, το άγχος και η πίεση δεν είναι σύμμαχοι. Η ομάδα χρειάζεται αποτελέσματα και οι νέοι παίκτες που έρχονται -σε συνδυασμό με το ότι υπάρχει και πάλι νέος προπονητής- χρειάζονται χ χρόνο για να προσαρμοστούν. Άλλος μπορεί να χρειαστεί μόλις 48 ώρες, άλλος μπορεί να πάρει και δύο μήνες, υπάρχουν παραδείγματα για όλες τις περιπτώσεις.
Τι ακριβώς δουλεύει ο Καρβαλιάλ;
Κάπως έτσι, φτάνουμε με μαθηματική ακρίβεια στις ήδη δύο σερί γκέλες επί Καρβαλιάλ και στα 3/3 ματς πρωταθλήματος, χωρίς να μην έχει βελτιωθεί το παραμικρό -αν δεν έχουν μπλέξει χειρότερα τα πράγματα. Το σίγουρο είναι ότι ο Πορτογάλος πρόλαβε και έγραψε Ιστορία, από την... ανάποδη. Πρώτη ήττα από τη Λαμία μετά από 13/13 και χωρίς να έχει φάει καν γκολ σε 10 ματς. Πρώτη ήττα στην επαρχία μετά από σχεδόν 6 χρόνια.
Ακολουθούν τρεις ατάκες του Πορτογάλου, από την παρουσίασή του:
- «Βρισκόμαστε εδώ για να κερδίσουμε, για να αγωνιστούμε με τον καλύτεροι δυνατό τρόπο και στις τρεις διοργανώσεις που ο Ολυμπιακός παίρνει μέρος»
- «Αυτός είναι ο στόχος: η ομάδα να κερδίζει, να παίζει καλά, οι φίλαθλοι να είναι ικανοποιημένοι και τα αποτελέσματα να είναι αυτά που θέλουμε»
- «Οι ομάδες που συνήθως προπονώ είναι κυρίως επιθετικές, που βάζουν πολλά γκολ, αμύνονται πολύ καλά κι οι παίκτες των ομάδων διανύουν την καλύτερη εποχή της καριέρας τους»
Τρία ματς πρωταθλήματος μετά, η ομάδα του έχει βάλει 1 γκολ με πέναλτι και συνολικά ζήτημα είναι αν έχει δημιουργήσει πάνω από 5-6 κλασικές ευκαιρίες από οργανωμένο ποδόσφαιρο, απέναντι σε Πανσερραϊκό, Ατρόμητο και Λαμία. Τίποτα δεν δείχνει να έχει διορθωθεί ούτε σε αμυντικό επίπεδο.
Τα ρεπορτάζ των πρώτων ημερών έλεγαν ότι γίνεται πολλή δουλειά στο πρέσινγκ, στο αμυντικό τρανζίσιον, στις στημένες φάσεις και στο 4-4-2. Προς ώρας, τίποτα από όλα όσα θεωρητικά δουλεύει ο Καρβαλιάλ με την ομάδα του, δεν φαίνονται στο γήπεδο. Βασικά, όχι βελτίωση δεν βλέπουμε από την εποχή Μαρτίνεθ, αλλά αντιθέτως η ομάδα μοιάζει να μην έχει το παραμικρό αγωνιστικό πλάνο...
Η αρχή του τέλους;
Αντί επιλόγου, μια άβολη υπενθύμιση. Ο Ολυμπιακός πέρασε ένα μεγάλο κομμάτι της εποχής Μαρινάκη παίζοντας μόνος του. Η διοικητική ανυπαρξία των μεγάλων αντιπάλων του, τού το επέτρεψε. Οι υπόλοιποι όμως τώρα είναι ξανά εδώ. Έπαθαν, έμαθαν. Για να φτάσουν μεγάλες ομάδες όπως ο Παναθηναϊκός, η ΑΕΚ, ο ΠΑΟΚ, στα επίπεδα κατάντιας που άγγιξαν κατά το πρόσφατο παρελθόν, τα πράγματα δεν άλλαξαν από τη μία μέρα στην άλλη. Δεν έκλεισε ένας διακόπτης. Για να φτάσουν στο σημείο που έφτασαν, ανά εποχές όλοι τους κοντά ακόμη και στην διάλυση, χρειάστηκε να περάσουν χρόνια κακών επιλογών και δεκάδες ή και εκατοντάδες τυχοδιώκτες από τις τάξεις τους. Χρειάστηκε να περάσουν χρόνια απραξίας, συνήθειας στη μιζέρια, στην αποτυχία, στο ό,τι να 'ναι.
Για να φτάσουν κοντά στο τέλος, πολλά χρόνια πριν, είχε προηγηθεί μια αρχή του τέλους. Μια εποχή που τα βήματα προς τα πίσω ήταν περισσότερα από τα βήματα προς τα μπροστά, που οι κακές αποφάσεις ήταν περισσότερες από τις καλές, που οι κακοί και οι μέτριοι ήταν περισσότεροι από τους καλούς. Μια εποχή που η φανέλα, το σήμα και η Ιστορία του συλλόγου, είχαν αρχίσει να μην έχουν καμία σχέση με κανέναν, εκτός από όσους βρισκόντουσαν στην κερκίδα.
Ο Ολυμπιακός έχει ήδη ζήσει μια τέτοια εποχή. Μια εποχή που η διάλυση ήταν κοντά, που η ομάδα δεν είχε κάνει σεφτέ στις νίκες 11 αγωνιστικές «μέσα» στο πρωτάθλημα αλλά που ταυτόχρονα έκοβε 60.000 εισιτήρια στο ΟΑΚΑ κόντρα στην Παναχαϊκή. Για να μην την ξαναζήσει, καλό θα είναι να ξυπνήσουν όλοι, τώρα που είναι ακόμη πολύ νωρίς.
Και το πρώτο πραγματικό βήμα προς τα μπροστά ας είναι ως τη βιβλιοθήκη και το λεξικό της Νέας Ελληνικής. Εκεί ψάχνεις για την λέξη που ορίζεται ως «η αρμοδιότητα, η υπαιτιότητα, η υποχρέωση που προκύπτει από μια θέση που κατέχει κάποιος ή μια ιδιότητα που έχει».
Έξι γράμματα, ξεκινάει από Ε.
