Το πρώτο Euro στην Iστορία με... χρονοκαθυστέρηση ενός ολόκληρου έτους -λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού- ξεκινά επιτέλους την Παρασκευή! Η πρώτη σέντρα, στο ματς Τουρκία – Ιταλία που θα φιλοξενηθεί στο Ολίμπικο της Ρώμης, θα σημάνει την έναρξη της 16ης διοργάνωσης η οποία είναι και... σχεδόν επετειακή αφού το 2020 συμπληρώθηκαν 60 χρόνια από την πρώτη φορά που οι εθνικές ομάδες της γηραιάς ηπείρου κοντραρίστηκαν για το ποια είναι η καλύτερη. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, το φετινό είναι και το πρώτο Euro που θα διεξαχθεί τιμής ένεκεν σε 11 διαφορετικές πόλεις, αφού όπως είχε δηλώσει το 2012 ο τότε πρόεδρος της UEFA ο οποίος μάλιστα έχει γράψει και τη δική του ιστορία στον θεσμό, ο Μισέλ Πλατινί «θα είναι ένα ρομαντικό, μοναδικό γεγονός, ώστε να γιορταστούν τα 60α γενέθλια της διοργάνωσης».
Ο «πατέρας» του θεσμού
Μια διοργάνωση που μπορεί να έχει ζωή 61 ετών, όμως η πρώτη ιδέα... έπεσε στο τραπέζι σχεδόν έναν ολόκληρο αιώνα πριν, το 1927. Ένας άλλος Γάλλος, ο τότε γενικός γραμματέας της γαλλικής ομοσπονδίας ποδοσφαίρου και μετέπειτα πρώτος γενικός γραμματέας της UEFA, ο Ανρί Ντελονέ, είχε την έμπνευση για μια διοργάνωση η οποία θα έκρινε ποια ευρωπαϊκή χώρα είναι η καλύτερη στο πιο ραγδαία αναπτυσσόμενο σπορ στον πλανήτη, το ποδόσφαιρο! Ο Ντελονέ δεν είχε την τύχη να δει το «παιδί» του να... περπατά, αφού πέθανε το 1955, ωστόσο ένα χρόνο πριν, το 1954, πρόλαβε να βάλει το πρώτο λιθαράκι, αφού πρότεινε και πάλι επισήμως τη δημιουργία του θεσμού. Τρία χρόνια μετά τον θάνατό του, το 1958, παίχτηκε τελικά και το πρώτο προκριματικό παιχνίδι της διοργάνωσης, της οποίας η τελική φάση τελέστηκε εν τέλει το 1960, με ένα φυσικά παντελώς διαφορετικό φορμάτ από τα πιο σύγχρονα. Και μπορεί ο Ντελονέ να μην ήταν εκεί ως φυσική παρουσία, ωστόσο το όνομά του δόθηκε -τιμής ένεκεν- στο τρόπαιο της διοργάνωσης του Κυπέλλου Εθνών Ευρώπης, όπως λεγόταν τότε. Και κάπου εκεί, στο μακρινό 1960, είναι που ξεκίνησαν όλα!
Το πρώτο «Ανρί Ντελονέ» το σήκωσε η Σοβιετική Ένωση, ενώ πολυνίκες του θεσμού είναι οι Ισπανία και Γερμανία που έχουν από τρεις κατακτήσεις. Ακολουθεί η Γαλλία με δύο και έπειτα, από μία κατάκτηση έχουν οι άλλες επτά άλλες χώρες από το σύνολο των 10 συνολικά που έχουν στεφθεί Πρωταθλήτριες Ευρώπης. Πλην της Σοβιετικής Ένωσης που προαναφέρθηκε, ανάμεσά τους φυσικά η Ελλάδα με το έπος του 2004 αλλά και οι Ιταλία, Τσεχοσλοβακία, Ολλανδία, Δανία και Πορτογαλία.
Τα φορμάτ διεξαγωγής
Η τεράστια επιτυχία που είχε η πρώτη διοργάνωση σε όλη την Ευρώπη, είχε σαν αποτέλεσμα στο δεύτερο πια Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα να λάβουν μέρος όλες οι χώρες-μέλη της UEFA. Το 1960 και το 1964, οι ομάδες αγωνίζονταν, μετά από κλήρωση, σε διπλά νοκ-άουτ ματς έως και τους ημιτελικούς, όταν τότε η μία από τις 4 ημιφιναλίστ αναλάμβανε να φιλοξενήσει τα «τελικά». Το τρίτο πια Euro, το 1968, ήταν και το πρώτο -κάτι που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα- στο οποίο η προκριματική φάση διεξήχθη με τη μορφή ομίλων. Ως το 1976 οι όμιλοι ήταν οκτώ και οι πρώτοι αυτών έπαιζαν στους διπλούς νοκ-άουτ προημιτελικούς, πριν διεξαχθεί και πάλι η «τελική φάση» στην έδρα μιας εκ των τεσσάρων ημιφιναλίστ. Από το 1980 και μετά, οι ομάδες της «τελικής φάσης» έγιναν οκτώ. Μια από αυτές ήταν η οικοδέσποινα και οι άλλες επτά προκρίνονταν από ισάριθμους προκριματικούς ομίλους. Οι οκτώ της τελικής φάσης έπαιζαν σε δύο ομίλους. Οι πρώτοι αυτών έπαιζαν στον τελικό για το τρόπαιο και οι δεύτεροι στον μικρό τελικό με έπαθλο την 3η θέση. Από το 1984 ως και το 1992 οι δύο πρώτοι των δύο ομίλων, έπαιζαν στην ημιτελική φάση, ενώ δεν υπήρχε μικρός τελικός.
Από το 1996 οι ομάδες της τελικής φάσης του Euro έγιναν 16 και προκρίνονταν από προκριματική φάση ομίλων, με τη διοργανώτρια χώρα να συμμετέχει απευθείας στα τελικά. Εκεί, οι 16 χωρίζονταν σε τέσσερις ομίλους των 4 ομάδων και οι δύο πρώτες ομάδες στη βαθμολογία του κάθε ομίλου, αγωνίζονταν στη συνέχεια σε μονούς νοκ-άουτ προημιτελικούς, ημιτελικούς, μέχρι τον μεγάλο τελικό. Το 2000 ήρθε η ώρα για το πρώτο Euro που φιλοξενήθηκε από δύο διαφορετικές χώρες, την Ολλανδία και το Βέλγιο, ενώ μετά το ελληνικό έπος της Πορτογαλίας το 2004, το 2008 το Euro επανήλθε και πάλι σε δύο διαφορετικές χώρες, στα γήπεδα της Αυστρίας και της Ελβετίας. Πολωνία και Ουκρανία συνέχισαν αυτό το μοντέλο το 2012, με την Ισπανία να γράφει τη δικής της ιστορία αφού έγινε η πρώτη πρωταθλήτρια Ευρώπης που υπερασπίστηκε τον τίτλο της αλλά και η πρώτη χώρα με τρεις διαδοχικές κατακτήσεις Euro και Μουντιάλ (2008, 2010, 2012) σε μια πλήρη τετραετία. Στις τελευταίες δύο διοργανώσεις πλέον, αυτή του 2016 αλλά και τη φετινή, μέρος στην κορυφαία γιορτή του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου παίρνουν 24 και όχι 16 ομάδες, κάτι που σημαίνει ότι χωρίζονται σε έξι ομίλους των τεσσάρων, με τους πρώτους, τους δεύτερους και τους τέσσερις καλύτερους τρίτους να αγωνίζονται στην πρώτη νοκ-άουτ φάση, των 16, με νοκ-άουτ ματς φυσικά έως και τον τελικό.
- Οι 15 προηγούμενοι διοργανωτές
1960: Γαλλία
1964: Ισπανία
1968: Ιταλία
1972: Βέλγιο
1976: Γιουγκοσλαβία
1980: Ιταλία
1984: Γαλλία
1988: Δυτ. Γερμανία
1992: Σουηδία
1996: Αγγλία
2000: Βέλγιο / Ολλανδία
2004: Πορτογαλία
2008: Αυστρία / Ελβετία
2012: Πολωνία / Ουκρανία
2016: Γαλλία
- Οι τελικοί και οι νικητές
1960: Σοβιετική Ένωση – Γιουγκοσλαβία 2-1 (παρ.)
1964: Ισπανία – Σοβιετική Ένωση 2-1
1968: Ιταλία – Γιουγκοσλαβία 2-0 (επαν.)
1972: Δυτ. Γερμανία – Σοβιετική Ένωση 3-0
1976: Τσεχοσλοβακία – Δυτ. Γερμανία 2-2, 5-3 (πεν.)
1980: Βέλγιο – Δυτ. Γερμανία 1-2
1984: Γαλλία – Ισπανία 2-0
1988: Σοβιετική Ένωση – Ολλανδία 0-2
1992: Δανία – Γερμανία 2-0
1996: Τσεχία – Γερμανία 1-2
2000: Γαλλία – Ιταλία 2-1
2004: Πορτογαλία – Ελλάδα 0-1
2008: Γερμανία – Ισπανία 0-1
2012: Ισπανία – Ιταλία 4-0
2016: Πορτογαλία – Γαλλία 1-0
- Ο «χρυσός» πίνακας
| Χώρα | Τίτλοι | Τελικοί |
| Γερμανία | 3 | 6 |
| Ισπανία | 3 | 4 |
| Γαλλία | 2 | 3 |
| Σοβιετική Ένωση | 1 | 4 |
| Ιταλία | 1 | 3 |
| Πορτογαλία | 1 | 2 |
| Τσεχοσλοβακία/Τσεχία | 1 | 2 |
| Ελλάδα | 1 | 1 |
| Δανία | 1 | 1 |
| Ολλανδία | 1 | 1 |
| Γιουγκοσλαβία | 0 | 2 |
| Βέλγιο | 0 | 1 |
- EURO 1960: Η αρχή... εξ ανατολάς
Η πρώτη έκδοση του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος σημαδεύτηκε από τις ηχηρές απουσίες των μεγάλων «δυτικών» χωρών, σε μια ήπειρο που ακόμη πρακτικά ζούσε στον απόηχο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Γερμανία, Ιταλία και Αγγλία ήταν ανάμεσα σε αυτές, ενώ ακόμη και η Ισπανία (του Φράνκο) αρνήθηκε να ταξιδέψει στη Σοβιετική Ένωση για τον προημιτελικό, την ώρα που οι Σοβιετικοί με τη σειρά του αρνήθηκαν να γίνει το ματς σε ουδέτερη έδρα. Κάπως έτσι, στην οικοδέσποινα Γαλλία ταξίδεψαν οι ομάδες των τριών κομμουνιστικών χωρών, οι Σοβιετικοί, οι Τσεχοσλοβάκοι και οι Γιουγκοσλάβοι. Με ηγέτη τον θρυλικό τερματοφύλακα Λεβ Γιασίν, η Σοβιετική Ένωση κατέκτησε το πρώτο τρόπαιο, με εύκολη νίκη 3-0 επί της Τσεχοσλοβακίας στον ημιτελικό και 2-1 -με ανατροπή- επί των Γάλλων στον τελικό. Πέντε διαφορετικοί ποδοσφαιριστές πέτυχαν από δύο γκολ σε αυτή τη... μίνι τελική φάση.
- EURO 1964: Η πρώτη γηπεδούχος πρωταθλήτρια
Δεύτερο τουρνουά στα γήπεδα της Ισπανίας, με τους γηπεδούχους να αποκαθηλώνουν τους προηγούμενους πρωταθλητές Ευρώπης στον τελικό. Και αυτό σημαδεύτηκε από «πολιτικά» γεγονότα, όπως π.χ. η άρνηση της Ελλάδας να συμμετάσχει στα προκριματικά, μετά την κλήρωσή της με την Αλβανία. Στον τελικό της διοργάνωσης πια, μπροστά σε ένα κοινό 80.000 Ισπανών στο «Σαντιάγκο Μπερναμπέου», προεξέχοντος του δικτάτορα Φράνκο, η Ισπανία επικράτησε δύσκολα 2-1 των Σοβιετικών και έγινε η πρώτη γηπεδούχος πρωταθλήτρια Ευρώπης. Στην τελική τετράδα με τη συμμετοχή και των Ουγγαρία και Δανία, σημειώθηκαν ανά μέσο όρο 3,25 γκολ ανά αγώνα, όμως και πάλι κανείς δεν πέτυχε πάνω από δύο. Συνολικά 29 χώρες συμμετείχαν στο δεύτερο Κύπελλο Εθνών, μετά την μεγάλη επιτυχία του πρώτου.
- EURO 1968: Το τρόπαιο ξανά στην έδρα, με... ολίγη τύχη
Μεταξύ 5 και 10 Ιουνίου του 1968, στα γήπεδα της Ιταλίας, διεξάγεται το πρώτο Euro υπό το νέο τίτλο «Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα», ο οποίος διαδέχθηκε το «Ευρωπαϊκό Κύπελλο Εθνών». Και πάλι με τέσσερις ομάδες στην «τελική φάση», (Ιταλία, Γιουγκοσλαβία, Αγγλία, Σοβιετική Ένωση) και τρίτη διαφορετική πρωταθλήτρια Ευρώπης, την επίσης γηπεδούχο όπως και στο προηγούμενο, Ιταλία. Στον πρώτο και μοναδικό μάλιστα «διπλό» τελικό. Στις 8 Ιουνίου 1968 η Ιταλία φιλοξένησε τη Γιουγκοσλαβία με τις δύο ομάδες να μένουν στο 1-1 μετά και το τέλος της παράτασης. Πέναλτι ακόμη δεν υπήρχαν, οπότε έδωσαν ξανά ραντεβού στο «Ολίμπικο», δύο μέρες μετά. Και αυτό σε αντίθεση με τον νικηφόρο ημιτελικό των Ιταλών επί της Γιουγκοσλαβίας, εκεί όπου μετά το 0-0 στην κανονική διάρκεια, η πρόκριση κρίθηκε με στρίψιμο νομίσματος από τον διαιτητή και τον εμβηματικό αρχηγό Τζιατσίντο Φακέτι να μαντεύει σωστά. Στον επαναληπτικό τελικό πια, η «σκουάντρα ατζούρα» επικρατεί εύκολα 2-0 και κατακτά το μοναδικό μέχρι σήμερα τρόπαιο της ιστορίας της. Πρώτος σκόρερ της τελικής φάσης αναδείχθηκε ο θρυλικός βιρτουόζος Γιουγκοσλάβος επιθετικός (σ.σ. σερβικής καταγωγής), Ντράγκαν Τζάιτς.
- EURO 1972: Ολοκληρωτική γερμανική... κατοχή
Το τουρνουά του 1972 είναι το πρώτο που φιλοξενείται σε μικρότερη χώρα της Ευρώπης και χωρίς την παράδοση των προηγούμενων οικοδεσποτών, στο Βέλγιο. Ξανά με τετράδα στην τελική φάση, τη Γερμανία, τη Σοβιετική Ένωση, την Ουγγαρία και τους διοργανωτές. Με απόλυτο ηγέτη τον 27χρονο κανονιέρη Γκερντ Μίλερ, ο οποίος έχει μόλις ολοκληρώσει σεζόν με 40 γκολ στη Μπάγερν Μονάχου! Λίγα χρόνια πριν αυτή κατακτήσει τα τρία σερί Κύπελλα Πρωταθλητριών (1973-76) τον δρόμο άνοιξε η Εθνική Γερμανίας, με τα «πάντσερ» να έχουν στον πάγκο τους τον Χέλμουτ Σεν και να αποτελούνται στον κορμό τους από παίκτες της μετέπειτα πρωταθλήτριας Ευρώπης και σε επίπεδο συλλόγων. Θρύλους του ποδοσφαίρου όπως ο Φραντς Μπέκενμπαουερ, ο Ούλι Χένες και ο Πολ Μπράιτνερ. Η αιχμή του δόρατος των Γερμανών, ο Γκερντ Μίλερ, ήταν και ο πρώτος σκόρερ της τελικής φάσης με 4 γκολ. Απέκλεισε μόνος του τους γηπεδούχους Βέλγους στον ημιτελικό με δύο γκολ (1-2) και άλλα τόσα πέτυχε στον τελικό του «Χέιζελ» (3-0) επί των Σοβιετικών. Μέσα στο 1972, ο Μίλερ πέτυχε 85 γκολ σε συλλογικό και εθνικό επίπεδο, επίδοση που αποτελούσε ρεκόρ για 40 χρόνια, μέχρι τα 91 γκολ του Λιονέλ Μέσι με Μπαρτσελόνα και Αργεντινή. Δύο χρόνια αργότερα, οι Γερμανοί θα έκαναν το «νταμπλ» αφού θα κατακτούσαν και το Μουντιάλ εντός έδρας.
- EURO 1976: Ένα πέναλτι, ένα όνομα, ένας μύθος: Πανένκα
Στα γήπεδα της Γιουγκοσλαβίας φιλοξενήθηκε το πέμπτο κατά σειρά ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου και τελευταίο με τη συγκεκριμένη μορφή, δηλαδή τις 4 ομάδες της τελικής φάσης. Ήταν και το πρώτο -και μοναδικό- όμως που οι δύο ημιτελικοί, ο μικρός και ο μεγάλος τελικός, κρίθηκαν σε παράταση ή πέναλτι. Και πάλι υπήρξε (πέμπτος) διαφορετικός νικητής, με την Τσεχοσλοβακία, να γράφει αυτή τη φορά τη δική της Ιστορία. Στον πρώτο τελικό που κρίθηκε στη διαδικασία των πέναλτι, το όνομα Αντονίν Πανένκα χαράσσεται για πάντα στη μνήμη του ποδοσφαιρικού κοινού. Ο Τσέχος μεσοεπιθετικός σοκάρει τον πλανήτη με την πρώτη έκδοση της πιο... χαλαρής εκτέλεσης όλων των εποχών και ένα πέναλτι που δημιουργεί brand-name, το αλα Πανένκα. Με αυτή την πέμπτη εύστοχη εκτέλεση, λίγο μετά το χαμένο από τον Ούλι Χένες, ο Πανένκα στέλνει τον Σεπ Μάιερ για... χόρτα και η Τσεχοσλοβακία νικά 5-3 (2-2. κ.δ.) την κάτοχο και ήδη Παγκόσμια Πρωταθλήτρια, Γερμανία, για να στεφθεί η νέα πρωταθλήτρια Ευρώπης. Πρώτος σκόρερ της τελικής φάσης, ο Γερμανός Ντίτερ Μίλερ με 4 γκολ.
- EURO 1980: Η πρώτη ελληνική συμμετοχή
Στο έκτο κατά σειρά Euro, για πρώτη φορά έχουμε «επανάληψη» έδρας και πρωταθλήτριας Ευρώπης! Η διοργάνωση φιλοξενείται για δεύτερη φορά στα γήπεδα της Ιταλίας, μετά το '68, ενώ το τρόπαιο κατακτά μετά από 8 χρόνια, η Γερμανία, επίσης για δεύτερη φορά. Επιπλέον, για πρώτη φορά εμφανίζεται το νέο φορμάτ της τελικής φάσης, με οκτώ ομάδες και δύο γκρουπ των τεσσάρων, ενώ η γηπεδούχος Ιταλία, επίσης για πρώτη φορά, παίζει στα τελικά απευθείας, χωρίς προκριματικά ματς. Οι πρώτοι των δύο ομίλων πέρασαν στον μεγάλο τελικό και οι δεύτεροι στον μικρό. Ανάμεσα σε αυτές τις οκτώ ομάδες, για πρώτη φορά στην ιστορία της σε τελική φάση μεγάλης διοργάνωσης, Euro ή Μουντιάλ, βρίσκεται και η Εθνική Ελλάδας του Αλκέτα Παναγούλια.
Το αντιπροσωπευτικό μας συγκρότημα, με παίκτες όπως οι Κούδας, Καψής, Μαύρος, Νικολάου, Φοιρός, Κούης, Κυράστας, Γαλάκος και Αναστόπουλος, έκανε κάτι παραπάνω από αξιοπρεπέστατες εμφανίσεις, γνωρίζοντας την ήττα 1-0 από την Ολλανδία στην πρεμιέρα, ακολούθησε νέα ήττα 3-1 από την Τσεχοσλοβακία, ενώ έκλεισε τις υποχρεώσεις της με ισοπαλία 0-0 απέναντι στην πανίσχυρη και μετέπειτα πρωταθλήτρια Γερμανία. Τα «πάντσερ», παίζουν στον τρίτο σερί τελικό και με ήρωα τον Χορστ Χρούμπες, νικούν 2-1 το Βέλγιο στον τελικό της Ρώμης, κατακτώντας το τρόπαιο. Πρώτος σκόρερ με 3 γκολ ο Γερμανός, Κλάους Άλοφς.
- EURO 1984: Η τελευταία γηπεδούχος πρωταθλήτρια
Στον τελικό της 27ης Ιουνίου του 1984, η γηπεδούχος Γαλλία νικά 2-0 την Ισπανία στο «Παρκ ντε Πρενς» του Παρισιού και κατακτά το πρώτο «μεγάλο» τρόπαιο της ιστορίας της. Μέχρι σήμερα, αυτή είναι και η τελευταία φορά που η γηπεδούχος κατακτά το τρόπαιο, ενώ αυτή η 7η κατά σειρά διοργάνωση ήταν και η πρώτη που εκτός από τους δύο ομίλων των τεσσάρων ομάδων, στη συνέχεια είχε και νοκ-άουτ αγώνες, με τη σύγχρονη μορφή τους. Οι πρώτοι των δύο ομίλων έπαιξαν με τους δεύτερους του άλλου, στους δύο ημιτελικούς. Σημειώθηκαν συνολικά 41 γκολ στα 15 ματς της τελικής φάσης, εκεί όπου έλαμψε για πρώτη φορά το αστέρι του Μισέλ Πλατινί. Ο Γάλλος επιθετικός και μετέπειτα πρόεδρος της UEFA, πέτυχε 9 γκολ για να αναδειχθεί πρώτος σκόρερ και να οδηγήσει την ομάδα του στο τρόπαιο. Ο απολογισμός αυτός παραμένει μέχρι και σήμερα ρεκόρ σε τελική φάση Euro.
- EURO 1988: Όλα πορτοκαλί!
Τη δεκαετία του '70 η Γερμανία κυριάρχησε στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο, με δύο κατακτήσεις σε τρεις σερί τελικούς και ενός Μουντιάλ. Αυτή τη φορά όμως, είχε έρθει η ώρα για να διοργανώσει και αυτή με τη σειρά της για πρώτη φορά ένα ευρωπαϊκό πρωτάθλημα. Οι Γερμανοί θα συμμετείχαν επίσης για τελευταία φορά σε ένα τουρνουά ως Δυτική Γερμανία, ενώ πέρα από αυτούς, για τελευταία φορά επίσης συμμετείχαν η Σοβιετική Ένωση και η ενωμένη Γιουγκοσλαβία, πριν τη διάλυση της πρώτης και τον εμφύλιο πόλεμο της δεύτερης. Επί χόρτου πια, είχε έρθει η ώρα για τη δικαίωση μιας εκ των κορυφαίων εθνικών ομάδων της ιστορίας. Η Ολλανδία είχε χάσει δύο σερί τελικούς Μουντιάλ από τους γηπεδούχους (Γερμανία, Αργεντινή), όμως αυτό το ευρωπαϊκό δεν χανόταν... με τίποτα!
Η «πορτοκαλί» γενιά που συνέχισε την παράδοση αυτής του Γιόχαν Κρόιφ, με τον ίδιο προπονητή, τον δάσκαλο Ρίνους Μίχελς, αποτελούταν από αστέρες όπως ο Κούμαν, ο Ράικαρντ, ο Γκούλιτ, ο Φαν Μπρόκελεν και ο δικός μας, Τζον Φαν'τ Σχιπ. Πάνω από όλους όμως, ένας από τους κορυφαίος -κατά πολλούς ο κορυφαίος- σέντερ φορ όλων των εποχών, ο Μάρκο Φαν Μπάστεν. Με τα 5 γκολ του χρίστηκε πρώτος σκόρερ της διοργάνωσης και οδήγησε αυτή την τεράστια ποδοσφαιρική σχολή στην κατάκτηση της πρώτης κούπας, σε ένα από τα πιο θεαματικά Euro της ιστορίας. Κανείς αγώνας δεν έληξε με 0-0 και κανείς από τους νοκ-άουτ αγώνες δεν κρίθηκε σε παράταση ή πέναλτι. Στον τελικό του Μονάχου, οι «οράνιε» επικράτησαν 2-0 της Σοβιετικής Ένωσης, με τον Φαν Μπάστεν να αφήνει ανεξίτηλο το σημάδι του στην ποδοσφαιρική ιστορία, με ένα αξεπέραστο εναέριο, διαγώνιο βολέ στην κίνηση από σχεδόν τη γωνία της μεγάλης περιοχής, απέναντι στον Ρινάτ Ντασάεφ. Με το 2-0, οι Ολλανδοί κατέκτησαν το μοναδικό τρόπαιο της ιστορίας τους.
- EURO 1992: Νέος «χάρτης» και πρωταθλήτρια με... μαγιό!
Τον Ιούνιο του 1992, το ένατο Euro της ιστορίας διεξήχθη για πρώτη φορά σε χώρα της Βορείου Ευρώπης, τη Σουηδία. Λόγω του εμφυλίου πολέμου, η Γιουγκοσλαβία αποκλείστηκε από τη διοργάνωση και τη θέση της πήρε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή η Δανία, με τους διεθνείς της να μαζεύονται στην Εθνική άρον άρον από τις παραλίες και τις καλοκαιρινές διακοπές τους. Πλην των Δανών, για πρώτη και μοναδική φορά συμμετείχε η Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών, ως μεταβατική Εθνική μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτό ήταν και το τελευταίο μεγάλο ποδοσφαιρικό τουρνουά που διεξήχθη με τους «παλιούς» κανονισμούς, όταν ακόμη ο τερματοφύλακας μπορούσε να μαζέψει τη μπάλα με τα χέρια έπειτα από γύρισμα συμπαίκτη με το πόδι. Ήταν επίσης το τελευταίο με 8 ομάδες στην τελική φάση, αφού στο επόμενο, συμμετείχαν 16.
Στον ένα από τους δύο ομίλους, υπήρξε διπλή έκπληξη, με τους διοργανωτές Σουηδούς και τους Δανούς, να προκρίνονται εις βάρος της Γαλλίας και της Αγγλίας, με τα «πλούσια» ρόστερ. Με πρώτο σκόρερ τον Χένρικ Λάρσεν (3) και παίκτες-ηγέτες τους Πέτερ Σμάιχελ και Μπράιαν Λάουντρουπ, οι Δανοί σοκάρουν το παγκόσμιο ποδόσφαιρο και φτάνουν μέχρι την κατάκτηση του τροπαίου, στη μεγαλύτερη -μέχρι την επόμενη- έκπληξη της ιστορίας. Μετά τον όμιλο ;oπου πέταξαν έξω Γαλλία και Αγγλία, στον ημιτελικό απέκλεισαν την Ολλανδία και στον μεγάλο τελικό «καθάρισαν» με 2-0 τη Γερμανία. Στέφθηκαν μάλιστα πρωταθλητές Ευρώπης μόλις λίγες μέρες μετά το δημοψήφισμα στο οποίο αποφάσισαν να μείνουν εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης!
- EURO 1996: Το πρώτο «χρυσό» τρόπαιο της ενωμένης Γερμανίας
Το δέκατο Euro διεξήχθη για πρώτη φορά στα γήπεδα της χώρας που «γέννησε» το σπορ, της Αγγλίας. Το πρώτο με τη συμμετοχή 16 ομάδων και το οποίο μέχρι το 2012, κατείχε το ρεκόρ προσέλευσης κόσμου στις εξέδρες των οκτώ διαφορετικών γηπέδων που φιλοξενήθηκε. Επίσης, ήταν και το πρώτο μεγάλο τουρνουά στο οποίο ίσχυσε το σύγχρονο βαθμολογικό σύστημα, με τους 3 βαθμούς για τη νίκη και τον 1 για την ισοπαλία, έναντι του προγενέστερου 2-1-0. Και μπορεί «το ποδόσφαιρο να επέστρεψε σπίτι του», όπως είναι το -μέχρι και σήμερα- σταθερό μότο των Άγγλων, ωστόσο... στο τέλος κερδίζουν οι Γερμανοί!
Η Γερμανία προκρίθηκε ως πρώτη από τον τρίτο όμιλο, πάνω από την Τσεχία την οποία θα αντιμετώπιζε και... αργότερα. Στον προημιτελικό νίκησε 2-1 την Κροατία, και στον ημιτελικό τη γηπεδούχο Αγγλία, μέσω της διαδικασίας των πέναλτι. Στον μεγάλο τελικό του Γουέμπλει, η Τσεχία έδειξε πως μπορεί να φτάσει στο τρόπαιο αυτή τη φορά... χωρίς Σλοβακία, αφού προηγήθηκε στο σκορ με τον Μπέργκερ στο 59ο λεπτό. Όμως ο Όλιβερ Μπίρχοφ είχε διαφορετική άποψη. Ισοφάρισε στο 73' και στο πέμπτο λεπτό της παράτασης, χάρη στον νέο κανονισμό της UEFA, χάρισε και το τρόπαιο στους Γερμανούς -το πρώτο μετά την ένωση Δύσης και Ανατολής- με το πρώτο «χρυσό γκολ» της ιστορίας που έκρινε τρόπαιο. Πρώτος σκόρερ της διοργάνωσης ο Άγγλος, Άλαν Σίρερ, με 5.
- EURO 2000: Γαλλική κυριαρχία με «νταμπλ»
Στο κλείσιμο της περασμένης χιλιετίας, το 11ο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα είναι πια και το πρώτο πραγματικά «σύγχρονο» Euro. Και πάλι με 16 ομάδες (χωρισμένες σε 4 ομίλους) στα τελικά, τα οποία για πρώτη φορά φιλοξενήθηκαν σε δύο διαφορετικές χώρες, το Βέλγιο και την Ολλανδία. Η ήδη -δύο χρόνια πριν- παγκόσμια πρωταθλήτρια Γαλλία, κυριαρχεί και πάλι και κάνει το «νταμπλ», φτάνοντας στην δεύτερη κατάκτηση Euro της ιστορίας της. Και αυτό το τρόπαιο, μετά από ένα άκρως εντυπωσιακό τουρνουά, κρίνεται με «χρυσό γκολ» στον τελικό του Ρότερνταμ, όπου οι Γάλλοι επικρατούν 2-1 της Ιταλίας. Η «σκουάντρα ατζούρα» προηγήθηκε στο στο 55' με τον Ντελβέκιο, ωστόσο οι «τρικολόρ» θα έφταναν στην δραματική ανατροπή. Στο τρίτο λεπτό των καθυστερήσεων ο Βιλτόρ ισοφαρίζει και στην παράταση, στο 103', ο Τρεζεγκέ πετυχαίνει το -κυριολεκτικά- χρυσό γκολ της νίκης και του τροπαίου. Πρώτοι σκόρερ της διοργάνωσης αναδεικνύονται οι Πάτρικ Κλάιφερτ και Σάβο Μιλόσεβιτς, με 5 έκαστος και MVP o Ζινεντίν Ζιντάν.
- EURO 2004: Το ελληνικό έπος της Πορτογαλίας
Το μοναδικό Euro το οποίο δεν χρειάζεται... συστάσεις για το ελληνικό κοινό! Στο πιο παραμυθένιο αθλητικό καλοκαίρι για τη χώρα μας, λίγο πριν τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, η γαλανόλευκη αρμάδα του Ότο Ρεχάγκελ προκαλεί παγκόσμιο σοκ, φτάνοντας πιθανότατα στη μεγαλύτερη έκπληξη στην ιστορία του παγκόσμιου αθλητισμού. Μετά από μια περιπετειώδη αλλά και εν τέλει άκρως επιτυχημένη πορεία στα προκριματικά, φτάνει στα γήπεδα της Πορτογαλίας για τη... χαρά της δεύτερης μόλις συμμετοχής της σε τελική φάση ευρωπαϊκού πρωταθλήματος, μετά το 1980.. Βεβαίως, αυτό για τους... παραέξω, καθότι ο Ρεχάγκελ και οι Έλληνες διεθνείς, έχουν αλλού το μυαλό τους! Και αυτό αποδεικνύεται από την πρεμιέρα της διοργάνωσης κιόλας, όταν επικρατούν 2-1 της γηπεδούχου Πορτογαλίας. Η στοιχηματική απόδοση κατάκτησης του Euro από την Ελλάδα πριν τη σέντρα είναι στο 80/1 και μετά το τελευταίο σφύριγμα, πέφτει... αισθητά.
Σοκ Νο1! Επόμενο ματς και η Εθνική μας δείχνει ότι το πρώτο αποτέλεσμα δεν ήταν θέμα τύχης, 1-1 με την Ισπανία και ξαφνικά είναι φαβορί για την πρόκριση από τον Α' όμιλο! Την τρίτη αγωνιστική, η ήττα 2-1 από τη Ρωσία είναι «αναίμακτη» αφού το γκολ του Βρύζα είναι αρκετό για να στείλει το... πειρατικό στα προημτελικά, χάρη στον καλύτερο συντελεστή κατά την ισοβαθμία με την Ισπανία. Σοκ Νο2! Ήδη όλη η Ευρώπη μιλάει για την Ελλάδα του Ζαγοράκη, του Καραγκούνη, του Νικοπολίδη, του Χαριστέα, του Κατσουράνη, του Δέλλα και των υπολοίπων σύγχρονων ποδοσφαιρικών ηρώων. Κυρίως όμως μιλάει για την Ελλάδα του μαέστρου των εκπλήξεων, του προφέσορα Ότο Ρεχάγκελ, ο οποίος συνεχίζει να παίρνει τα διπλώματα όλων των αντιπάλων προπονητών. Στον προημιτελικό, ο Ζαγοράκης ντύνεται Ζιντάν, ο Χαριστέας γίνεται Τρεζεγκέ και η Ελλάδα πετάει έξω την πρωταθλήτρια Ευρώπης, Γαλλία με 1-0. Σοκ Νο3.
Ο κόσμος στην πατρίδα είναι ήδη στα... κάγκελα και άπαντες σιγά σιγά έχουν αρχίσει να πιστεύουν ότι το απόλυτο θαύμα δεν απέχει παρά δύο (και... κάτι ψιλά) 90λεπτα. Στον ημιτελικό, οι Τσέχοι σφυροκοπούν, ο Νικοπολίδης και η άμυνα αντέχουν και στο φινάλε του πρώτου ημιχρόνου της παράτασης, το πρώτο και τελευταίο «ασημένιο» γκολ της ιστορίας, με την κεφαλιά του Δέλλα στέλνει τους Έλληνες στον τελικό. Σοκ Νο4. Στον τελικό της Λισαβόνας, η υπερπλήρης Πορτογαλία είναι... τόσο φαβορί που η ιστορία του Δαβίδ και του Γολιάθ είναι πολύ φτωχή για να περιγράψει το πόσο. Ωστόσο, για τους Έλληνες, εντός και εκτός αγωνιστικού χώρου, αυτό το ματς δεν γινόταν να χαθεί. Η Εθνική Ελλάδος κάνει το τέλειο ματς στην άμυνα, σκοράρει τη μία φορά που χρειάστηκε με το κόρνερ του Μπασινά και την κεφαλιά του Χαριστέα και έδωσε το happy end στο καλύτερο ποδοσφαιρικό παραμύθι της ζωής μας. Σοκ Νο5 και... τέζα!
Η Ελλάδα είναι η 9η πρωταθλήτρια Ευρώπης με δύο νίκες επί των διοργανωτών, ο Ζαγοράκης MVP του Euro, ο Ρεχάγκελ ο πρώτος ξένος προπονητής που κατακτά Euro, δηλαδή όχι με την πατρίδα του και πίσω στην πατρίδα και τον υπόλοιπο πλανήτη, ένα ολόκληρο έθνος είναι στο... φρενοκομείο! Το πούλμαν της Εθνικής έγραφε στο πλάι ότι «η αρχαία Ελλάδα είχε 12 θεούς, η σύγχρονη 11» και δεν θα μπορούσε να υπάρξει κάτι που να περιγράψει καλύτερα όσα διαδραματίστηκαν στην Πορτογαλία μεταξύ της 12ης Ιουνίου και της 4ης Ιουλίου του σωτήριου έτους 2004.
- EURO 2008: Το ξεκίνημα του ισπανικού μύθου
Το δωδέκατο Euro επιστρέφει και πάλι σε δύο χώρες, αυτή τη φορά στην Αυστρία και την Ελβετία. Σε αυτό, ξεκινά ο μύθος της σύγχρονης Εθνικής Ισπανίας, ίσως της πληρέστερης και πιο επιτυχημένης Εθνικής ομάδας στην ιστορία. Σχεδόν μισό αιώνα (σ.σ. 44 χρόνια) μετά την πρώτη κατάκτησή τους, οι «φούριας ρόχας», υπό τις οδηγίες του μακαρίτη πλέον, Λουίς Αραγονές, φτάνουν στη δεύτερη, δύο χρόνια πριν κατακτήσουν το πρώτο τους Μουντιάλ αλλά και πριν το... repeat με το τρίτο Euro μια τετραετία αργότερα. Το 2008 βέβαια ελάχιστοι περίμεναν την Ισπανία να έχει την πορεία που θα είχε, όμως τώρα κοιτώντας το τότε ρόστερ σε... πιάνει ένα δέος, Κασίγιας, Ράμος, Βίγια, Ινιέστα, Τσάβι, Πουγιόλ, Φάμπρεγας, Νταβίντ Σίλβα, Τσάμπι Αλόνσο, άπαντες στα ποδοσφαιρικά ντουζένια τους!
Βεβαίως, στο Euro αυτό υπάρχει και μια... πρωταθλήτρια Ευρώπης. Η Ελλάδα του Ρεχάγκελ είναι και πάλι εκεί, πιστή στο ραντεβού της, έστω και με ανανεωμένη σύνθεση. Αυτή τη φορά όμως... όλοι την περιμένουν στη γωνία. Τα θαύματα σπανίως επαναλαμβάνονται και η γαλανόλευκη κουνάει σύντομα μαντήλι, μετά από τρεις ήττες στον όμιλο, από Ισπανία, Ρωσία και Σουηδία. Οι Ισπανοί πάλι, περνούν την Ιταλία στα πέναλτι στον προημιτελικό, ισοπεδώνουν 3-0 τη Ρωσία στον ημιτελικό και στον τελικό «καθαρίζουν» 1-0 τη Γερμανία με το γκολ του Φερνάντο Τόρες. Πρώτος σκόρερ της διοργάνωσης ο Νταβίντ Σίλβα με 4 γκολ.
- EURO 2012: Επιβεβαίωση ισπανικής κυριαρχίας και «τριπλή» Ελλάδα
Τέσσερα χρόνια αργότερα και έχοντας ήδη στεφθεί ενδιάμεσα Παγκόσμια Πρωταθλήτρια, η Ισπανία επιβεβαιώνει στα γήπεδα της Πολωνίας και της Ουκρανίας την απόλυτη κυριαρχία της στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο αυτό τον αιώνα. Στο 14ο Euro, η ομάδα του Βιθέντε Ντελ Μπόσκε πλέον αλλά και με ελάχιστες πλην άκρως ουσιαστικές και... βελτιωτικές προσθήκες στο γεμάτο ταλέντο και εμπειρία ρόστερ της, φτάνει για πρώτη φορά στα χρονικά του Euro σε back-to-back κατάκτηση. Και το κάνει με τρόπο εμφατικό που δεν σηκώνει την παραμικρή κουβέντα για το ποια είναι η καλύτερη ομάδα.
Στο τουρνουά αυτό, η... νέα επίσημη αγαπημένη των Ελλήνων, είναι και πάλι εκεί, για τρίτη συνεχόμενη φορά. Η Εθνική μας ξεκινά στον Α' όμιλο με ισοπαλία 1-1 με την Πολωνία, χάνει 2-1 από την Τσεχία και την τελευταία αγωνιστική παίρνει τη νίκη που χρειάζεται, 1-0 τη Ρωσία, για να βρεθεί στα νοκ-άουτ. Στους 8 πέφτει πάνω στην πληρέστατη Γερμανία και παρά τη μάχη της, χάνει 4-2 και αποκλείεται. Εν τω μεταξύ, οι Ισπανοί παιρνούν πρώτοι από τον όμιλο, αποκλείουν 2-0 τη Γαλλία στον προημιτελικό, 4-2 στα πέναλτι την Πορτογαλία στον ημιτελικό. Στον τελικό, οι Ιταλοί που έχουν αποκλείσει νωρίτερα 2-1 τη Γερμανία... πιστεύουν στο τρόπαιο, όμως οι Ισπανοί παρουσιάζουν μια από τις κορυφαίες ποδοσφαιρικές παραστάσεις και το τελικό 4-0 είναι κάτι παραπάνω από ενδεικτικό της κυριαρχίας τους. Είναι και η μεγαλύτερη σε έκταση νίκη σε τελικό Euro. Ο Κασίγιας σηκώνει ξανά το «Ανρί Ντελονέ», ο Φερνάντο Τόρες είναι πρώτος σκόρερ του τουρνουά με 3 γκολ και ο Αντρές Ινιέστα MVP.
- EURO 2016: To πρώτο που... άργησε 12 χρόνια για τους Πορτογάλους
Το 15ο και τελευταίο Euro μέχρι το φετινό, φιλοξενήθηκε στα γήπεδα της Γαλλίας και ήταν το πρώτο με το διευρυμένο φορμάτ των 24 ομάδων. Τέσσερα χρόνια αφότου είχε οδηγήσει την Ελλάδα στην τρίτη διαδοχική παρουσία της σε τελική φάση, στη μετά-Ρεχάγκελ εποχή της, ο Φερνάντο Σάντος αυτή τη φορά ηγείται της Εθνικής ομάδας της πατρίδας του. Η Πορτογαλία έχει ένα υπερπλήρες ρόστερ, έχει για ηγέτη της έναν από τους κορυφαίους στην ιστορία του σπορ -τον Κριστιάνο Ρονάλντο- και αυτή τη φορά είναι έτοιμη για όλα. Και όντως, τα... σαρώνει όλα. Μετά το 2-0 επί της γηπεδούχου Γαλλίας στον τελικό του Παρισιού, η Πορτογαλία στέφεται για πρώτη φορά πρωταθλήτρια Ευρώπης, 12 χρόνια μετά το εντός έδρας... ναυάγιο που της προκάλεσε το ελληνικό «πειρατικό».
Βεβαίως, πολλά... flashback από εκείνο το ναυάγιο είχε και πάλι η Πορτογαλία, αφού από τον όμιλο «επιβίωσε» μόλις με 3 βαθμούς, μετά από ισάριθμες ισοπαλίες με Ισλανδία, Αυστρία και Ουγγαρία. Το νέο σύστημα όμως της επέτρεψε να περάσει ως η τρίτη από τις τέσσερις καλύτερες τρίτες των ομίλων. Ούτε στα νοκ-άουτ εντυπωσίασε με την απόδοσή της, όμως η «συνταγή Σάντος» ήταν και πάλι αλάνθαστη. Το κυνικό στυλ παιχνιδιού της χάρισε τη νίκη-πρόκριση 1-0 επί της Κροατίας στην παράταση, στη φάση των «16», ενώ τα πέναλτι χρειάστηκε για να αποκλείσει την Πολωνία στους «8». Στον ημιτελικό ήταν ανώτερη και νίκησε 2-0 την Ουαλία, ενώ στον μεγάλο τελικό, το γκολ του Έντερ στην παράταση, έκρινε το τρόπαιο. Κατά την επιστροφή της αποστολής των θριαμβευτών στην Πορτογαλία, ο Ρονάλντο αποκαλύπτει ότι ο Σάντος είχε πει στους παίκτες του ότι θα γυρίσουν τελευταίοι από τη Γαλλία και παράλληλα αναφέρεται και σε κάτι που «έτρωγε» ένα ολόκληρο ποδοσφαιρικό έθνος: «Αυτό που συμβαίνει τώρα ήταν κάτι το οποίο περίμενα όσο τίποτα μετά τον τελικό του 2004»! Πρώτος σκόρερ της διοργάνωσης με 6 γκολ και MVP -για πρώτη φορά από ομάδα που δεν κατακτά το τρόπαιο- ο Αντουάν Γκριεζμάν.