Από τα μέσα των 60s μέχρι τη χαραυγή των 70s, το αθηναϊκό ντέρμπι ήταν το El Clásico της ελληνικής καλαθοσφαίρισης, παίρνοντας τα σκήπτρα από τη «γαλαζοπράσινη» μονομαχία μεταξύ Παναθηναϊκού και Πανελληνίου, οι οποίοι ήταν οι κύριοι διεκδικητές του Πανελλήνιου Πρωταθλήματος τη δεκαετία του 1950. Εκείνα τα χρόνια, το Παναθηναϊκό Στάδιο χωριζόταν στα δύο. Οι μεν κάθονταν στην κερκίδα που κοιτάζει στον λόφο του Αρδηττού και οι δε σε εκείνη που γειτνιάζει με τις οδούς Άγρας και Ζάππα, στο Μετς. Το σπουδαίο σύνολο των Αμερικάνου, Τρόντζου, Ζούπα, Χρηστέα, Μόσχου, Λαρεντζάκη κ.ά., Κυπελλούχος Ευρώπης 1968 (νικώντας 89-82 την τσεχοσλοβακική Σλάβια Πράγας στον τελικό) και ημιφιναλίστ του Κυπέλλου Πρωταθλητριών της περιόδου 1965-66, αμφισβητήθηκε ουκ ολίγες φορές από τον Παναθηναϊκό των Παναγιωταράκου, Κουκόπουλου, Χαϊκάλη, Κυρίτση, Πολίτη, Κολοκυθά.
Το 1958 και το 1963, τα έτη δηλαδή που η ΑΕΚ κατέκτησε τους δύο πρώτους πανελλήνιους τίτλους της ιστορίας της (πριν από τη θέσπιση της εθνικής κατηγορίας), το Τριφύλλι ήταν η μοναδική ομάδα που ανάγκασε σε ήττα τους «κιτρινόμαυρους»: 56-42 και 76-69 αντίστοιχα. Οι «πράσινοι» ήταν επίσης εκείνοι που έσπασαν το σερί συνεχόμενων πρωταθλημάτων Ελλάδας της ΑΕΚ τη σεζόν 1966-67, όταν και επικράτησαν 58-54 και 66-62 των αντιπάλων τους, στην τυπικά κοινή έδρα των δύο συλλόγων. Έτσι, άθελά τους, τους έστειλαν στη δεύτερη τη τάξει διοργάνωση της FIBA, το Κύπελλο Κυπελλούχων Ευρώπης, το οποίο η ομάδα του άλλοτε «πράσινου», Νίκου Μήλα, κατέκτησε εν μέσω πανεθνικής αποθέωσης έναν χρόνο μετά (1968). Ο Παναθηναϊκός έσπασε τον «τσαμπουκά» της ΑΕΚ και το 1969, καθώς την κέρδισε σε έναν επεισοδιακό αγώνα-μπαράζ για τον τίτλο (που κρίθηκε υπό βροχή έπειτα από δύο παρατάσεις) με 85-80. Στην κανονική διάρκεια του πρωταθλήματος, η ομάδα του Τριφυλλιού είχε σημειώσει επίσης δύο νίκες (78-68 και 76-70), δείχνοντας από νωρίς τα δόντια της.
Οι «χρυσές» εποχές του ντέρμπι της πρωτεύουσας ξαναζωντάνεψαν στα μέσα της δεκαετίας του 1990 και διατηρήθηκαν έως τα mid 00s, όταν τα δύο σωματεία διεκδικούσαν σχεδόν κάθε χρόνο, είτε μεταξύ τους είτε απέναντι σε άλλες ομάδες, εγχώριους τίτλους. Τότε συναντήθηκαν σε τελικούς και ημιτελικούς πρωταθλήματος και Κυπέλλου Ελλάδας (ακόμα και σε ομίλους της Ευρωλίγκας), με σχετική ισορροπία στις νίκες. Έκτοτε, με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι μονομαχίες ανάμεσα σε Παναθηναϊκό και ΑΕΚ δεν αφορούν την αποθησαύριση κάποιου τροπαίου, αλλά κυρίως το γόητρο, αφού οι στόχοι τους απέχουν παρασάγγας. Πλέον, το να κερδίζει ο Παναθηναϊκός την ΑΕΚ δεν αποτελεί καν είδηση. Είδηση φερ' ειπείν είναι όταν χάνει ελεύθερη βολή ο Κέντρικ Ναν...
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ
Ο εξάκις πρωταθλητής Ευρώπης έχει ξεφύγει αισθητά σε ό,τι αφορά το σύνολο των νικών σε αυτό το ιστορικό ζευγάρι. Σε 178 αναμετρήσεις, ο Παναθηναϊκός μετράει 128 ροζ φύλλα αγώνα, δηλαδή υπερδιπλάσια σε αριθμό από την τρις Κυπελλούχο Ευρώπης. Ακόμα και στη μοναδική διοργάνωση που οι δύο ομάδες διέθεταν απόλυτη ισορροπία, το Κύπελλο Ελλάδας, το Τριφύλλι από χθες υπερτερεί κατά μία επιτυχία (εννέα έναντι οκτώ). Αναλυτικά:
Πρωτάθλημα Α1 & Πανελλήνιο Πρωτάθλημα (σε 158 αγώνες)
• Νίκες Παναθηναϊκού: 116
• Νίκες ΑΕΚ: 42
Κύπελλο Ελλάδας (σε 17 αγώνες)
• Νίκες Παναθηναϊκού: 9
• Νίκες ΑΕΚ: 8
Σούπερ Καπ (σε 1 αγώνα)
• Νίκες: Παναθηναϊκού: 1
• Νίκες ΑΕΚ: 0
Ευρωλίγκα (σε 2 αγώνες)
• Νίκες Παναθηναϊκού: 2
• Νίκες ΑΕΚ: 0
Σύνολο (σε 178 αγώνες)
• Νίκες Παναθηναϊκού: 128
• Νίκες ΑΕΚ: 50
Σημ.1: Λόγω ελλιπών στοιχείων, δεν συμπεριλαμβάνονται οι αναμετρήσεις των δύο συλλόγων για τα Πρωταθλήματα Αθηνών και Κέντρου (που διεξάγονταν έως το 1963), καθώς και οι φιλικοί αγώνες (μεμονωμένοι ή σε πλαίσιο κάποιου τουρνουά). Ο Παναθηναϊκός πάντως υπερέχει και στις δύο αυτές κατηγορίες, σε όσα παιχνίδια έχουν μέχρι σήμερα επισήμως καταγραφεί.
Σημ.2: Η εκκωφαντική νίκη με 87-42 της μετέπειτα πρωταθλήτριας ΑΕΚ την περίοδο 1969-70 δεν επιτεύχθηκε απέναντι στην ανδρική, αλλά την αναπληρωματική (απαρτιζόμενη κυρίως από εφήβους) ομάδα του Παναθηναϊκού, την οποία -για λόγους διαμαρτυρίας απέναντι στην ΕΟΚ- παρέταξε στα υπολειπόμενα παιχνίδια της διοργάνωσης η διοίκηση του Τριφυλλιού. Ο λόγος: η ομοσπονδία βιάστηκε να τιμωρήσει τους διεθνείς Κολοκυθά, Πολίτη και Πέππα και έτσι οι «πράσινοι» (οι οποίοι δικαιώθηκαν καθυστερημένα από το ΑΚΑΔ, χωρίς όμως να κερδίσουν κάτι ουσιαστικά) τερμάτισαν με συνολικά πέντε ήττες στη δεύτερη θέση της βαθμολογίας, χάνοντας έναν τίτλο που δικαιούνταν, αφού είχαν επικρατήσει εύκολα της ΑΕΚ στον πρώτο γύρο (80-60)...
Σημ.3: Οι «πράσινοι» έχουν πετύχει ακόμα μία νίκη, την περίοδο 2003-04 για το πρωτάθλημα της Α1 (65-66 στο κλειστό των Λιοσίων), αλλά ο αγώνας ακυρώθηκε και επαναλήφθηκε. Η ομάδα του Ζέλικο Ομπράντοβιτς επικράτησε ξανά με παρεμφερές σκορ (65-67)!
Σημ.4: Ο Παναθηναϊκός έχει να ηττηθεί σε εντός έδρας αγώνα πρωταθλήματος από την ΑΕΚ από τις 3 Νοεμβρίου 1996 (77-94). Είναι δηλαδή αήττητος για περίπου 27 χρόνια! Στο διάστημα αυτό μετράει 37 διαδοχικές νίκες, με το 111-70 της περιόδου 2010-11 να αποτελεί την ευρύτερη επικράτησή του έναντι των «κιτρινόμαυρων»...
