Ο ανθρωπότυπος "Αντώνης" είναι συνηθισμένος. Κυκλοφορεί δίπλα μας, δυστυχώς. Ίσως έχει καθίσει και στην παρέα μας, κάνοντας χυδαία, σεξιστικά, ομοφοβικά "αστεία". Το ενδιαφέρον στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι ούτε η αδιανόητη μαλακία που είπε, ούτε το ποσό αναμενόμενα σκουπίδι είναι το «Big Brother». Για μένα το ενδιαφέρον ήταν η μαζική και απερίφραστη καταδίκη του περιστατικού, από ένα ετερόκλητο, μα ειλικρινά εξοργισμένο πλήθος. Το δικαστήριο των social media , ετούτη τη φορά, προσέφερε ουσιαστικά στον δημόσιο διάλογο. Και η ελληνική κοινωνία φάνηκε να κάνει συντονισμένα, ένα μικρό βήμα μπροστά. Το ζήτημα , άλλωστε , δεν είναι να εξαφανιστεί ο ανθρωπότυπος "Αντώνης" από τις οθόνες μας. Το ζήτημα είναι να εξαφανιστεί από τις ζωές μας.
Εντούτοις, μέσα στις χιλιάδες, δικαιολογημένες αντιδράσεις, υπήρξε και μια γενικευμένη παρανόηση. Ο ανθρωπότυπος «Αντώνης» δεν έχει καταγωγή. Μπορεί ο συγκεκριμένος να κατάγεται από την Κρήτη, ωστόσο θα μπορούσε να κατάγεται από την Αθήνα ή την Θεσσαλονίκη, από ένα χωριό της Λάρισας ή από τα περίχωρα της Πάτρας.
Τις παθογένειες της Κρήτης τις γνωρίζουμε, εμείς οι Κρητικοί, καλύτερα από τον καθένα. Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια το απόστημα της σιωπής έχει αρχίσει σιγά – σιγά να σπάει. Με αφορμές διάφορα θλιβερά περιστατικά, έχουν γραφτεί πολλά ενδιαφέροντα άρθρα για τις στρεβλές «παραδόσεις» που εξακολουθούν να κυριαρχούν στην Κρήτη, για τα προβληματικά πρότυπα, για μια σειρά από καταστάσεις οι οποίες έχουν σταθερή αφετηρία την ανοχή των αρχών σε παραβατικές συμπεριφορές (οπλοκατοχή και οπλοχρησία, εμπόριο ναρκωτικών, αλκοολισμός, ενδοοικογειακή βία).
Το φωνάζω, το γράφω, το λέω χρόνια: η καρτ – ποστάλ πλευρά της Κρήτης και των μαύρων πουκαμίσων κρύβει ή προσπαθεί να κρύψει την σκοτεινή πλευρά της, εκείνη της ψευτοπαλικαριάς και της κατσούνας, της τζάμπα επιδότησης και του δολοφονικού κουτσαβικισμού, του «επαέ κάνω κουμάντο εγώ»!
Διαφωνώ κάθετα με φίλους και γνωστούς που δεν τους αρέσει όταν επισημαίνω τέτοια πράγματα και με όλους εκείνους που στην προσπάθειά τους να προστατέψουν την φήμη του τόπου, αποδίδουν τις κριτικές της υπόλοιπης Ελλάδας σε κάποιου είδους ζήλια και καταλήγουν τελικά να νομιμοποιούν με την ανοχή τους τέτοιες αντιλήψεις.
Όχι χωριανοί. Δεν μας ζηλεύουν. Απλώς, κάποιες στιγμές βλέπουν πιο καθαρά όσα εμείς αρνούμαστε να δούμε. Όταν υπερπροβάλεις το πρότυπο της λεβεντιάς, θα δεχτείς και την αντίστοιχη κριτική.
Με αφορμή το περιστατικό του «Big Brother» λοιπόν και σε σχέση με όλα τα παραπάνω, αντιλαμβάνομαι την ευκολία της σύνδεσης: «Ο λεβεντομαλάκας Κρητικός που αν δεν πηδήξει, βιάζει – τέτοιοι σκότωσαν και τον Γιακουμάκη».
Ναι, αλλά όχι. Θα μου επιτρέψετε να σας πω ότι μόνο όποιος δεν έχει πατήσει το πόδι του στο νησί θα υιοθετούσε μια τόσο απλοϊκή προσέγγιση. Ή μόνο όσοι αντιλαμβάνονται την Κρήτη αποκλειστικά μέσα από τα στερεότυπα.
Το χαρακτηριστικό του συγκεκριμένου ανθρώπου δεν είναι η κρητική καταγωγή του. Είναι η κοινωνική και συναισθηματική του αμορφωσιά.
Και αυτή υπάρχει σε ολόκληρη τη χώρα.
Ο «Αντώνης» δεν ανήκει αποκλειστικά στην Κρήτη. Ανήκει στην φυλή των αγοριών που ενδιαφέρονται μόνο για το φαίνεσθαι, κυκλοφορούν με την τζάμπα μαγκιά να τρέχει από τα -εσχάτως ανεβασμένα για να φαίνεται ο αστράγαλος - μπατζάκια τους και περνούν ώρες στα γυμναστήρια και στα στούντιο τατού, όχι για να έχουν υγιές σώμα ή για να χτυπήσουν πάνω τους κάτι με νόημα, αλλά για κρύψουν με μύες και μελάνι την εσωτερική τους ασχήμια.
Είναι παιδιά που δεν ντρέπονται για την άγνοιά τους. Το γεγονός ότι δεν ξέρουν την τύφλα τους σχεδόν για τίποτα, δεν αποτελεί κρυφή πληγή μα πηγή υπερηφάνειας. Την κραδαίνουν με άγρια χαρά επί της κεφαλής δικαίων και αδίκων. Είναι «η άποψή τους και έχουν δικαίωμα να την εκφράσουν», ανορθόγραφα, ασύντακτα μα κυρίως απολύτως ανορθολογικά. Ο χυδαίος, αγοραίος ανορθολογισμός και η μισαλλοδοξία, το «hate speech» και εν τέλει ο ρατσισμός, γίνεται έτσι ένας ακόμα συνδετικός κρίκος ανάμεσά τους.
Διότι, προφανώς, οι περισσότεροι, ως βαθιά κομπλεξικοί, είναι ομοφοβικοί και «μάτσο» και μισογύνηδες και κρυφά ή φανερά ρατσιστές, επειδή φοβούνται να είναι οτιδήποτε άλλο.
Σας θυμίζουν κάποιον ή κάποιους όλα αυτά; Αλήθεια, μονάχα στην Κρήτη τα συναντάμε; Νομίζω πώς όχι. Το φαινόμενο είναι καθολικό. Και σχετίζεται περισσότερο την έλλειψη κοινωνικής παιδείας (ενδεχομένως και με τα πρότυπα της mainstream επικοινωνίας) στην Ελλάδα των τελευταίων δεκαετιών, παρά με τον τόπο καταγωγής όσων το εκφράζουν.
Στο κάτω – κάτω, αν θέλετε να μιλήσουμε με στερεότυπα, σας έχω ακόμα ένα: Οι Κρητικοί, λέει, σέβονται τις γυναίκες. Ακούστε και το παράδοξο: σε μεγάλο βαθμό ισχύει.
Μιλάμε βέβαια για έναν υποτιμητικό «σεβασμό», που αφορά συγκεκριμένους γυναικείους ρόλους (δεν σέβονται την επιτυχημένη γυναίκα – επαγγελματία, σέβονται, με τον δικό τους, στρεβλό τρόπο, την γυναίκα – μάνα που κρατά το σπίτι) και επί της ουσίας είναι μια άλλη μορφή καταπίεσης.
Ακόμα και μέσα σε αυτό το προβληματικό πλαίσιο όμως, και για τα μάτια του κόσμου, ποτέ δεν θα έλεγαν τέτοιες χοντράδες δημοσίως. Κατά τούτο και μόνον, ο εν λόγω «λεβεντομαλάκας» είναι μάλλον εξαίρεση για την Κρήτη, όχι κανόνας.
Ασφαλώς και έχουμε μπόλικους «λεβεντομαλάκες» στα μέρη μας, δεν τίθεται θέμα. Δεν χρειάζεται λοιπόν να μας χρεώσετε ακόμα έναν, ο οποίος, επί της ουσίας, ανήκει σε όλους μας.
Υ.Γ. Θεωρώ περιττές τις αναφορές: «Η Κρήτη δεν είναι ο Αντώνης, είναι όμορφη και φιλόξενη και έχει καλούς ανθρώπους, έβγαλε τον Καζαντζάκη και πολλούς ακόμα σπουδαίους ανθρώπους» και άλλα τέτοια μελιστάλαχτα. Ναι, η Κρήτη, είναι όλα αυτά. Η Κρήτη είναι πολλά και διαφορετικά πράγματα, όπως όλοι οι τόποι. Αλλά ο καλύτερος τρόπος για να υπερασπιστείς και να αναδείξεις την φωτεινή πλευρά της, δεν είναι να κρύβεις κάτω από το χαλί τις παθογένειές της.
Είναι να τις αναδεικνύεις και να τις πολεμάς.
