Τον Ιούλιο του 1961, η ομάδα του Πελέ, η περίφημη Σάντος, επισκέφτηκε την Αθήνα για να αντιμετωπίσει σε φιλικές αναμετρήσεις τις ομάδες της ΠΟΚ. Ήδη, η βραζιλιάνικη ομάδα πραγματοποιούσε επιτυχημένη τουρνέ στη «γηραιά ήπειρο», την οποία σκόπευε να ολοκληρώσει στην Ελλάδα. Μια πρώτη προσπάθεια προσέγγισης είχε γίνει από τους Βραζιλιάνους, δέκα μήνες πριν, χωρίς ανταπόκριση. Απευθύνθηκαν στον Παναθηναϊκό, αφού μονάχα το γήπεδο της Λεωφόρου μπορούσε να φιλοξενήσει ματς ενώπιον πολυπληθούς κοινού.
Η εφημερίδα «Αθλητική Ηχώ» γράφει στις 5 Σεπτεμβρίου 1960:
«Η ομάς του θρυλικού άσσου “Πελέ”, Σάντος, η οποία ευρίσκεται εις την Ιταλίαν, διεβίβασε επείγουσα πρότασιν προς τον Παναθηναϊκόν, όπως την 9ην και 10ην Σεπτεμβρίου έλθει εις Αθήνας και δώσει δύο αγώνας έναντι 10 χιλιάδων δολαρίων. Η πρότασις της Σάντος εκρίθη κατ’ αρχήν απορριπτέα...».
Τελικά η πρόταση της Σάντος θα γίνει αποδεκτή, έστω και με κάποια καθυστέρηση, το καλοκαίρι του 1961, και έτσι οι Έλληνες φίλαθλοι είχαν την τύχη να απολαύσουν την περίφημη ομάδα των Κουτίνιο, Ζίτο και φυσικά του τεράστιου Έντσον Αράντες ντο Νασιμέντο, του γνωστού σε όλους μας Πελέ.
Πρώτη ομάδα που αντιμετωπίζει τη Σάντος είναι η ΑΕΚ στις 28 Ιουνίου 1961. Οι Νοτιομερικανοί επικρατούν σχετικά εύκολα του «Δικεφάλου» με 3-0. Έπειτα έρχεται η σειρά του Παναθηναϊκού, στις 30 Ιουνίου. Στο 18ο λεπτό το σκορ είναι ήδη 3-0 για τη Σάντος και τα πάντα προδικάζουν έναν ακόμα υγιεινό περίπατο σε βάρος ελληνικής ομάδας. Ο Παναθηναϊκός, όμως, είχε τσαγανό αλλά και πολύ καλή ομάδα, ιδίως εκείνα τα χρόνια. Άλλωστε, ήταν ήδη πρωταθλητής Ελλάδας επί δύο συναπτά έτη. Στο 40΄ ο Βαγγέλης Πανάκης θα μειώσει το σκορ και είκοσι λεπτά πριν από τη λήξη ο Δημήτρης Θεοφάνης θα πετύχει το δεύτερο «πράσινο» τέρμα μετατρέποντας τον... «υγιεινό περίπατο» της Σάντος σε ντέρμπι. Στο 75΄ ο Τουμπέλης θα έχει μεγάλη ευκαιρία να φέρει στα ίσα το ματς, αλλά η κοντινή κεφαλιά του θα αποκρουστεί με δυσκολία σε κόρνερ από τον Βραζιλιάνο τερματοφύλακα, αποτρέποντας έτσι την ισοφάριση και παράλληλα μια ιστορική ανατροπή. Ο Παναθηναϊκός τελικά θα ηττηθεί 3-2, αλλά η εμφάνισή του θα εκπλήξει τους πάντες, εντός και εκτός συνόρων.
«Ο γίγας Παναθηναϊκός με 3-2 υπέκυψε στην έξοχη Σάντος, αφού ηπείλησε να την νικήσει», γράφει το πρωτοσέλιδο της «Αθλητικής Ηχούς», την 1η Ιουλίου 1961. Τελευταίο εν Αθήναις παιχνίδι της Σάντος είναι αυτό της 4ης Ιουλίου απέναντι στον Ολυμπιακό. Όπως και τις δύο προηγούμενες φορές, η Λεωφόρος έχει την τύχη να είναι το μοναδικό ελληνικό γήπεδο που πάτησε ποτέ ο, κατά πολλούς, μεγαλύτερος ποδοσφαιριστής όλων των εποχών.
Ο Ολυμπιακός θα κερδίσει 2-1 τους Βραζιλιάνους. Η νίκη αυτή θεωρήθηκε ιστορικής σημασίας και, παρά τον φιλικό της χαρακτήρα, χρησιμοποιήθηκε για πολλά χρόνια από τους φίλους των Πειραιωτών ως ένδειξη αγωνιστικής υπεροχής έναντι των υπόλοιπων ελληνικών ομάδων. Η επικράτηση των «ερυθρολεύκων», εκτός από τραγούδι, έγινε ακόμα και ύμνος και μνημονεύεται μέχρι και σήμερα ως μία από τις μεγαλύτερες νίκες του ελληνικού ποδοσφαίρου.
Αποτελεί γεγονός ότι ο Ολυμπιακός είχε την τύχη να αντιμετωπίσει τελευταίος χρονικά τους Βραζιλιάνους, βρίσκοντάς τους σαφώς πιο κουρασμένους απ’ ό,τι η ΑΕΚ και ο Παναθηναϊκός. Το πολύ δυναμικό -κατ’ άλλους, σκληρό- παιχνίδι που χρησιμοποίησαν οι Πειραιώτες και η διαιτησία, η οποία, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής, εκνεύρισε τους ποδοσφαιριστές της Σάντος (αποβλήθηκε ο Κουτίνιο στο 40΄), ήταν καταλυτικοί παράγοντες σε μία επικράτηση την
οποία μια «φτωχή» αθλητικά χώρα όπως η Ελλάδα, ανήγαγε σε μυθικό θρίαμβο, θέλοντας να αποδείξει πως και εκείνη υπάρχει στον ποδοσφαιρικό χάρτη της Ευρώπης.
Ας παραθέσουμε όμως τις δηλώσεις των ανθρώπων της Σάντος, οι οποίες μπορούν να γίνουν φωτεινό παράδειγμα και να αποτελέσουν δίδαγμα σε όλους όσοι πιστεύουν ότι η νίκη πρέπει να είναι αυτοσκοπός και να έρχεται με κάθε μέσο και με κάθε τίμημα... Προέρχονται από το αρχείο της εφημερίδας «Αθλητική Ηχώ» στο φύλλο της 17ης Ιουλίου 1961.
Φόρτες (Βραζιλιάνος δημοσιογράφος):
«Ο Παναθηναϊκός έκανε ένα πραγματικά ευρωπαϊκό παιχνίδι. Γρήγορο, ωραίο και δυνατό. Είναι μια καταπληκτική στ’ αλήθεια ομάδα, η πιο γρήγορη που συναντήσαμε στην τουρνέ μας στην Ευρώπη. Για να κερδίσει τον Παναθηναϊκό η Σάντος έκανε το παιχνίδι με το οποίο κατέβαλε την Πρωταθλήτρια Ευρώπης Μπενφίκα. Το συγκρότημα που επεβλήθη της Σάντος δεν είναι το πρώτο που συναντήσαμε στην Ελλάδα. Ο Ολυμπιακός δεν υπερτερεί του Παναθηναϊκού. Οι δεύτεροι αντίπαλοι των Βραζιλιάνων -δηλαδή οι Παναθηναϊκοί- σαν συγκρότημα παρουσιάζουν πιο καλό θέαμα παρά ο Ολυμπιακός, που οι παίκτες του στηρίζονται αποκλειστικά στον δυναμισμό τους».
Και αν η άποψη του Φόρτες, από μόνη της, δεν λέει τίποτε, ας ανατρέξουμε στις δηλώσεις και άλλων Βραζιλιάνων δημοσιογράφων:
«Ο Παναθηναϊκός μας κατέπληξε».
«Για πρώτη φορά στα 30 χρόνια της ποδοσφαιρικής μας καριέρας παρακολουθήσαμε ομάδα να παίζει τόσο γρήγορα».
«Εις όλον τον κόσμον έχει δημιουργηθεί η εντύπωσις πως το βραζιλιάνικο ποδόσφαιρο είναι ταχύτατο. Μετά το παιχνίδι με τον Παναθηναϊκό μπορούμε να πούμε πως είμεθα σε δεύτερη μοίρα».
«Οι Πρωταθληταί Ελλάδος εις τον τομέα της ταχύτητος μας ξεπερνούν. Αν μπορέσουν και βελτιωθούν εις τον τομέα της τακτικής και εις τον συντονισμόν των ενεργειών έχουν όλα τα προσόντα να γίνουν ξακουστοί σε όλον τον κόσμο».
«Ο Παναθηναϊκός ως συγκρότημα είναι ισοδύναμο των ευρωπαϊκών. Ο Παναθηναϊκός ήταν μία από τις πιο δυνατές ομάδες που συνάντησε φέτος το βραζιλιάνικο ποδόσφαιρο».
Αυτά είπαν οι δημοσιογράφοι. Πρωταγωνιστές όμως είναι εκείνοι οι οποίοι πατούν το χορτάρι (ή έστω… το χώμα). Για να δούμε λοιπόν τι δήλωσαν και οι ίδιοι οι ποδοσφαιριστές της ομάδας από το Σάο Πάολο:
Πελέ:
«Πιο συγκροτημένη ομάδα ο Παναθηναϊκός που βασίζει το παιχνίδι του σ’ ένα καλό σύστημα καθώς και στην υπερβολική ταχύτητα των παικτών του».
Ζίτο:
«Καταλαβαίνω απόλυτα πώς πήρε εύκολα το Πρωτάθλημα Ελλάδος».
Κουτίνιο:
«Ο Παναθηναϊκός είναι τεχνικότερος από τους άλλους, και δυνατός όσον... επιτρέπεται! Κάναμε μαζί του το καλύτερό μας παιχνίδι στην Ελλάδα και κουραστήκαμε ιδιαίτερα για να κρατήσουμε την νίκη».
Και αν δεν σας έπεισαν ούτε οι δημοσιογράφοι αλλά ούτε και οι ίδιοι οι ποδοσφαιριστές, ας κλείσουμε την αναδρομή μας με τις δηλώσεις του τότε προέδρου της Σάντος, Γκορτς Κούρι:
«Κατά την προσωπική μου γνώμη καλύτερη ελληνική ομάδα είναι ο Παναθηναϊκός, γιατί καταφέρνει να συνδυάζει την αξιόλογη τακτική του με ανάλογο δυναμισμό. Ο Παναθηναϊκός, εάν παίξει όπως έπαιξε με εμάς εναντίον της Μπενφίκα, σίγουρα θα της φορτώσει τρία γκολ. Αυτές οι δύο ομάδες μοιάζουν αρκετά, με τη διαφορά ότι ο Παναθηναϊκός έχει έναν Δομάζο, που δεν διαθέτει η πρωταθλήτρια του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης».
Πολλές φορές ο Παναθηναϊκός ηττήθηκε στις τέσσερις γραμμές του γηπέδου, αλλά κέρδισε την αναγνώριση των αντιπάλων του. Όπως το 2003 απέναντι στην Πόρτο και τον «Special One», Ζοσέ Μουρίνιο, όπως επίσης το 2001 απέναντι στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ στο Ολντ Τράφορντ, ή όπως το 2002 στο Καμπ Νου, τότε που η Μπαρτσελόνα του Ριβάλντο έκανε… καθυστερήσεις, για να γλυτώσει τον αποκλεισμό από την ομάδα του Σέρχιο Μαρκαριάν…
ΥΓ.: Εκτός από τον Πελέ, ακόμα ένας από τους μεγαλύτερους Βραζιλιάνους ποδοσφαιριστές όλων των εποχών υποκλίθηκε στον Παναθηναϊκό, στις 9 Φεβρουαρίου 1972. Η Μποταφόγκο, ομάδα του πρώτου σκόρερ της «σελεσάο» σε τρία παγκόσμια κύπελλα, Ζαϊρζίνιο, πραγματοποιούσε τουρνέ στην Ευρώπη και ερχόμενη στη χώρα μας αγωνίστηκε με τον Ολυμπιακό και τον Παναθηναϊκό. Αρχικά, στις 2 Φεβρουαρίου, στο στάδιο «Γ. Καραϊσκάκης», οι Βραζιλιάνοι κέρδισαν τους «ερυθρόλευκους» με 1-0, με τέρμα του Ζαϊρζίνιο. Μία εβδομάδα αργότερα, αντιμετώπισαν τον Παναθηναϊκό στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας. Το Τριφύλλι θα αποδειχθεί «σκληρό καρύδι», αναγκάζοντας τον «μαύρο τυφώνα» και την παρέα του να φύγουν με σκυμμένο κεφάλι. Τελικό σκορ 2-1 για τους «πράσινους» με δύο κεφαλιές του Αντώνη Αντωνιάδη στο 29΄ και στο 71΄. «Ο Παναθηναϊκός είναι η καλύτερη ομάδα απ’ όλες όσες συναντήσαμε στην περιοδεία μας», θα δηλώσει ο δημοσιογράφος της Μποταφόγκο, Νέλσον Μπόρχες, ενώ ο Ζαϊρζίνιο θα παραδεχτεί ότι «ο Παναθηναϊκός είναι πολύ σπουδαία ομάδα»…
