Δύο εβδομάδες μετά την έναρξη των βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ στη Σερβία, η ΑΕΚ αψήφησε τον κίνδυνο και ταξίδεψε στο Βελιγράδι στις 7 Απριλίου του 1999, προκειμένου να δώσει ένα φιλικό ειρήνης με την Παρτιζάν. Μετά από 25 χρόνια, κανείς δεν ξεχνά αυτό το ιστορικό φιλικό και η σερβική έκδοση του BBC μίλησε με τον Δημήτρη Μελισσανίδη γι’ αυτό το τρελό ταξίδι της ΑΕΚ τότε.
«Μετά από 25 χρόνια είμαι σίγουρος, ίσως σήμερα πιο πολύ ποτέ, ότι το παιχνίδι στο Βελιγράδι ήταν το πιο σημαντικό στην ιστορία της ΑΕΚ», ανέφερε ο διοικητικός ηγέτης των «κιτρινόμαυρων».
Το φιλικό παιχνίδι εν μέσω των βομβαρδισμών έγινε «για να δείξουμε τη συμπαράστασή μας στον λαό της Σερβίας και να τον βοηθήσουμε».
Η ΑΕΚ, μέχρι το τέλος των βομβαρδισμών, ήταν η μόνη ξένη ομάδα που βρέθηκε στη Γιουγκοσλαβία τότε.
Ο Μελισσανίδης είπε ότι θυμάται αυτές τις μέρες: «Το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό είναι η πολύ βίαιη αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης, εξαιτίας της απόφασης να πάμε στο Βελιγράδι, και την πίεση που υποστήκαμε. Δεν τους άρεσε καθόλου, ήθελαν να εγκαταλείψουμε το ταξίδι και προσπάθησαν να μας τρομάξουν με ιστορίες, ότι μπορεί να μας βομβαρδίσουν το λεωφορείο».
Στη συνέχεια επισήμανε: «Αν πρόκειται να μας βομβαρδίσουν, αφήστε τους να μας βομβαρδίσουν, τους απάντησα. Ο πατέρας μου φοβήθηκε, μου ζήτησε να μην πάρω μαζί τον αδελφό μου, αν κι εκείνος ήθελε να έρθει, για να έχει τουλάχιστον ένα γιο ζωντανό».
Λίγες μέρες μετά την έναρξη της βομβιστικής επίθεσης στο Βελιγράδι χτύπησε το τηλέφωνο του αρχηγού της Παρτιζάν. «Στην αρχή νόμιζαν ότι αστειευόμαστε, δεν το πίστευαν», είπε ο Μελισανίδης.
«Τους ήταν απίστευτο ότι μια ομάδα μπορούσε να έρθει στο Βελιγράδι τέτοια στιγμή, ενώ η χώρα τους βομβαρδίζεται και όταν κανείς δεν είχε το κουράγιο να σταθεί δίπλα τους, αλλά η ΑΕΚ το έκανε». Αμέσως πρόσθεσε ότι «δεν ενδιαφέρεται για την πολιτική».
Ωστόσο, όταν είδαν τους «βομβαρδισμούς και τα δεινά του σερβικού λαού», αποφάσισαν να αντιδράσουν και να βοηθήσουν όσο καλύτερα μπορούσαν και «να στείλουν ένα μήνυμα ειρήνης», συμπλήρωσε.
Ο Ζάρκο Ζέτσεβιτς, ένας από τους πιο τροπαιούχους ηγέτες στην ιστορία της Παρτιζάν, αποκάλεσε τη δράση του ελληνικού συλλόγου «ηρωική πράξη».
«Το σωστό που σας λέω είναι… Την ώρα που πέφτουν βόμβες γύρω μας, έρχεται κάποιος που θέλει να παίξει ένα παιχνίδι μαζί μας», τόνισε ο Ζέτσεβιτς σε συνέντευξή του στο BBC. Ο ελληνικός σύλλογος ξεκίνησε τα πάντα και η Παρτίζαν τα οργάνωσε, εξήγησε.
«Αυτή η φιλική χειρονομία που δεν μπορεί να ξεχαστεί – όταν όλοι στράφηκαν εναντίον μας, ήρθαν», προσθέτει ο Ιβάν Τσούρκοβιτς, πρόεδρος της Παρτιζάν τότε, για το BBC στα σερβικά.
Ωστόσο, ούτε η άφιξη ήταν εύκολη. «Μας ζήτησαν από τη διοίκηση ποιος ήθελε να πάει, αλλά είπαν επίσης ότι όσοι δεν θέλουν, δεν πρέπει. Κάποιοι πραγματικά δεν ήθελαν, φοβήθηκαν, οπότε ήταν τρελό να πας να παίξεις όπου υπήρχαν βομβαρδισμοί», συμπλήρωσε ο πρώην ποδοσφαιριστής της Βαρδάρας.
Ωστόσο, η πλειοψηφία συμφώνησε να φύγει για το Βελιγράδι. Σκέφτηκε, «αν μπορεί να το κάνει η διοίκηση, ο πρόεδρος και όλοι οι άλλοι, μπορώ και εγώ».
«Είχα φίλους στο Βελιγράδι, όπου υπηρέτησα στο στρατό, οπότε τους άκουσα και ήξερα ότι ήταν συνεχώς σε αποθήκες και περίμεναν, Θεός φυλάξοι, κάτι να συμβεί», είπε ο πρώην ποδοσφαιριστής και πατέρας του Ντέιβιντ Μπαμπούνσκι, ο οποίος αργότερα έπαιξε για τον Ερυθρό Αστέρα.
Δεν ήταν καθόλου εύκολο να φτάσεις στο Βελιγράδι, απομονωμένο εκείνη την εποχή από κυρώσεις. Η λύση ήταν η Βουδαπέστη, η ουγγρική πρωτεύουσα, που εκείνη την εποχή πολλοί άνθρωποι στη Γιουγκοσλαβία. Μέρος της αποστολής των ποδοσφαιριστών της ΑΕΚ και των στελεχών του συλλόγου προσγειώθηκε εκεί, και στη συνέχεια πήρε λεωφορεία για το Βελιγράδι.
Περίπου πενήντα οπαδοί έφυγαν από την Αθήνα με λεωφορείο για τη Γιουγκοσλαβία. «Είναι το πιο αξέχαστο ταξίδι στην τριακονταετή δημοσιογραφική μου καριέρα», είπε ο Γιάννης Κηφωνίδης, ρεπόρτερ που κάλυπτε την ΑΕΚ τότε, για το BBC στα σερβικά.
«Κάποιοι έκλαιγαν στο δρόμο, δίπλα στο χωριό που σταματήσαμε, ήταν πραγματικά μοναδικό». Ο Μελισανίδης λέει ότι αυτή η εικόνα «είναι συνέχεια στο μυαλό του». «Ο κόσμος μας υποδέχτηκε στην άκρη του δρόμου, μας σέρβιρε ψωμί και αλάτι… Δεν θα το ξεχάσω ποτέ, ήταν πολύ συγκινητικό».
«Όταν μπήκαμε στο Βελιγράδι, ένιωσα υπερηφάνεια πάνω από όλα για την απόφαση που θα ερχόταν, ήξερα ότι είχαμε πάρει τη σωστή απόφαση». Ο αδερφός του δεν ήταν μαζί του. Εκπλήρωσε το αίτημα του πατέρα του.
Ποδοσφαιριστές της Παρτιζάν και της ΑΕΚ πήραν στο γήπεδο το μεγάλο πανό «σταματήστε τους βομβαρδισμούς και τον πόλεμο», συνοδευόμενοι από δυνατά χειροκροτήματα. «ΑΕΚ, ΑΕΚ, ΑΕΚ», ακούστηκε από την κερκίδα.
«Εδώ ζήσαμε ότι για πρώτη φορά από τα νότια της Παρτιζάν οι οπαδοί φωνάζουν εναντίον του αντιπάλου», είπε ο Κοβιντζάλο στην εκπομπή.
Λίγο περισσότεροι από 10.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στο γήπεδο μια ζεστή ανοιξιάτικη μέρα, όπως αποδεικνύεται από τον μεγάλο αριθμό ατόμων με κοντομάνικα ή χωρίς μπλουζάκια στις εξέδρες.
Ένας μεγάλος αριθμός διάσημων προσώπων κινηματογραφήθηκε στο τελετουργικό κουτί του σταδίου, γνωστό και ως JNA, από τον Λαϊκό Στρατό της Γιουγκοσλαβίας.
Λίγο πριν την έναρξη του αγώνα ακούστηκαν οι ύμνοι. Η Ελλάδα έγινε δεκτή με χειροκροτήματα, ενώ ακούστηκαν σφυρίγματα κατά τη διάρκεια του «Hey, Slavs», του πρώην ύμνου της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας (SFRJ), στη συνέχεια και του ύμνου της ΟΔΓ.
Οι πιο ένθερμοι οπαδοί της Παρτιζάν, συγκεντρωμένοι στη νότια κερκίδα, τραγούδησαν το τραγούδι των Τσέτνικ «Od Topola, pa do Ravna Gora».
Ο επικεφαλής διαιτητής Ντέγιαν Ντέλεβιτς τόνισε ότι «αυτός ο αγώνας έμεινε στη μνήμη του για το υπόλοιπο της ζωής του».
«Πολεμική κατάσταση, βομβαρδισμοί, θαύματα, συναγερμοί, βάσανα και μετά – ένας ποδοσφαιρικός αγώνας», ανέφερε ο Ντέλεβιτς στο BBC στα σερβικά.
Η Παρτιζάν προηγήθηκε στο 14′ μέσω του Ματέι Κέζμαν, αλλά η ΑΕΚ ισοφάρισε στο 27′, όταν σκόρερ ήταν ο Πάρις Ζουμπούλης.
«Παίχτηκε κανονικά, υπήρχαν μονομαχίες, ευκαιρίες, σουτ, άμυνες, ντρίμπλα», σημείωσε ο Ντέλεβιτς, αν και παραδέχεται ότι δυόμιση δεκαετίες μετά δεν θυμάται το τελικό αποτέλεσμα.
Αν η σειρήνα της αεροπορικής επιδρομής είχε ηχήσει κατά τη διάρκεια του αγώνα, θα είχε τηρηθεί το «πρωτόκολλο». «Σε περίπτωση που συνέβαινε κάτι, το σχέδιο ήταν να πάμε στα αποδυτήρια και να εκκενωθούν οι οπαδοί κάτω από τις εξέδρες, να τους τοποθετήσουν εκεί και να κρυφτούν», είπε ο Ντέλεβιτς, σήμερα στέλεχος της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας της Σερβίας. Αντί για πρωτόκολλο, όλα «πήγαν αυθόρμητα, με γνώμονα τα συναισθήματα».
«Ήταν σαν να ακούστηκαν σειρήνες κάπου μακριά κάποια στιγμή, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τους παίκτες και εμάς να παίξουμε ποδόσφαιρο», τόνισε. Το ημίχρονο έληξε με σκορ 1-1.
Την ώρα που οι παίκτες ξεκουράζονταν, Έλληνες και Σέρβοι αξιωματούχοι φύτεψαν μια ελιά στην πίστα του γηπέδου της Παρτιζάν, ως σύμβολο ειρήνης. Ο αγώνας συνεχίστηκε, αλλά δεν κράτησε πολύ. Διακόπηκε μετά από περίπου δεκαπέντε λεπτά αγώνα, όταν οπαδοί και των δύο συλλόγων έτρεξαν στον αγωνιστικό χώρο, κρατώντας τις σημαίες της Σερβίας, της πΓΔΜ και της Ελλάδας.
«Μου φαίνεται ότι οι οπαδοί τελείωσαν το παιχνίδι μπαίνοντας στον αγωνιστικό χώρο», είπε ο Κοβινγιάλο. «Αν ήταν ανταγωνιστικός αγώνας, θα έπρεπε να θυμώσουμε εξαιτίας της χειρονομίας τους, αλλά σε αυτή την κατάσταση θα έπρεπε να τους καταλάβουμε», πρόσθεσε.
«Τώρα ανοίγουμε ένα μουσείο της ιστορίας της ΑΕΚ στο γήπεδο, όπου θα υπάρχει ειδική ενότητα για τον αγώνα με την Παρτιζάν», επισήμανε ο Μελισανίδης, χαρακτηρίζοντας και πάλι «την πιο σημαντική στιγμή στην ιστορία του συλλόγου».
Γιατί; «Όχι μόνο για ποδοσφαιρικούς λόγους» απαντά αμέσως. «Η ΑΕΚ δεν είναι ένας συνηθισμένος ποδοσφαιρικός σύλλογος, η ΑΕΚ είναι ιστορία, ιδρύθηκε από Έλληνες πρόσφυγες και είναι καθήκον της να συμμετέχει σε τέτοιες δράσεις εκτός ποδοσφαίρου. «Γι’ αυτό είναι διαφορετικό να είσαι οπαδός της ΑΕΚ».
