Ξημέρωνε εκείνη η ευλογημένη Πέμπτη τον Απρίλη του ’68, η πιο μεγάλη Πέμπτη της ΑΕΚ, συνάμα όμως και μια από τις πιο εμβληματικές ημερομηνίες στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Την ίδια ώρα που ο Αμερικάνος, ο Τρόντζος, ο Ζούπας και τ’ άλλα παιδιά κατέβαλαν τη Σλάβια στο κατάμεστο Παναθηναϊκό Στάδιο, στην άλλη όχθη του πλανήτη ο πασιφιστής ηγέτης του αφροαμερικανικού κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων, Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, έπεφτε νεκρός στο Μέμφις του Τενεσσύ, από τη σφαίρα μιας κυνηγετικής καραμπίνας Ρέμινγκτον.
Το δεύτερο πρόγραμμα που μετέδιδε με το συγκλονιστικό σπικάζ του Βασίλη Γεωργίου τον αγώνα από το ραδιόφωνο, σε κάθε διακοπή μετέφερε πληροφορίες για την αποτρόπαια είδηση, σε μια εποχή που το internet δεν υπήρχε καν ως σκέψη και η τηλεόραση ήταν είδος πολυτελείας.
Η Κας Βιτόρια, η βελγική Ρουαγιάλ και η θρυλική Ίνις Βαρέζε δεν είχαν σταθεί ούτε για μια στιγμή εμπόδιο στην ξέφρενη πορεία της ΑΕΚ στην κορυφή της Ευρώπης, πλέον απέμενε μόνο η μεγάλη Σλάβια Πράγας του Ζίντεκ. Οι Τσεχοσλοβάκοι (τότε) διέλυαν τους πάντες στο διάβα τους.
Η Αθήνα, πρωτόμαθη σε τέτοια μεγαλεία, από νωρίς το απόγευμα ντυμένη στα γιορτινά της, με το κιτρινόμαυρο της ΑΕΚ να κυριαρχεί. Οι υπεύθυνοι στο Καλλιμάρμαρο αναγκάστηκαν να ανοίξουν τις πόρτες από τις 3 το απόγευμα, παρόλο που η εντολή της αστυνομίας είχε ορίσει αργότερα.
Το «απλό» εισιτήριο κόστιζε 30 δραχμές, τα αριθμημένα πολύ ακριβότερα, οι προσκλήσεις ήταν αμέτρητες. Όλοι οι δρόμοι γύρω από το Παναθηναϊκό Στάδιο πλημμυρισμένοι από κόσμο με τις ιαχές «Ε-Ε-Ένωσις» και «Ελλάς-Ελλάς» να δονούν την ατμόσφαιρα.
Στις 6 που είχε ήδη σουρουπώσει το Στάδιο ήταν γεμάτο, στις 8μισι ακριβώς ήταν 70.000 άνθρωποι μέσα και άλλοι 10.000 απ’ έξω. Όλοι οι Έλληνες, ομονοούντες, περίμεναν με κομμένη ανάσα την πολυπόθητη έναρξη.
Κι όταν ο Ζούπας πέτυχε το πρώτο καλάθι, ξέσπασε ο χείμαρρος από ζητωκραυγές και χειροκροτήματα που σταμάτησε μόνον όταν η φωνή δεν έβγαινε άλλο απ’ τα λαρύγγια. Είχε γίνει το μεγάλο, το απίστευτο, το απίθανο: η ΑΕΚ ήταν κυπελλούχος Ευρώπης!
Για το τελικό 89-82, το παγκόσμιο ρεκόρ προσέλευσης που έβαλε την ΑΕΚ και τη λαοθάλασσα του Καλλιμάρμαρου στο βιβλίο Γκίνες, για τα ανδραγαθήματα των παιδιών του Νίκου Μήλα, έχουν γραφτεί πολλά. Με τη θαυμάσια ταινία του Τάσου Μπουλμέτη υπάρχει και μια συγκινητική οπτικοποίηση εκείνου του ανεπανάληπτου αγώνα.
Αυτό που οι επόμενες γενιές δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν και να συνειδητοποιήσουν, είναι πως η επικράτηση της ΑΕΚ σε εκείνον τον τελικό, έβγαλε στο δρόμο όλους τους Αθηναίους, από το Στάδιο μέχρι την Ομόνοια. Αμαλίας, Πανεπιστημίου, Σταδίου, Ακαδημίας, όλες οι κεντρικές αρτηρίες ήταν κλειστές λόγω της παρουσίας του κόσμου.
Άνθρωποι στα μπαλκόνια με ελληνικές σημαίες, κόρνες (κλάξον τα έλεγαν τότε) και αποθέωση για την πρώτη τεράστια επιτυχία του ελληνικού αθλητισμού. Το κοινό αποθέωνε τους πάντες, ακόμα και τους Τσέχους που έκπληκτοι πέταξαν τις φανέλες τους στους Έλληνες φιλάθλους και όμοια κατάσταση δεν ξανάζησαν ποτέ.
Ο αγώνας κυκλοφόρησε σε βινύλιο στα δισκάδικα, έγινε σημείο αναφοράς για δεκαετίες, μια Τσεχοσλοβάκα δημοσιογράφος, η Γιάνα Νόβοτνα, απεσταλμένη της εφημερίδας Sport της Πράγας, ήταν τόσο συγκλονισμένη που έδωσε και συνέντευξη στα «Επίκαιρα», ομολογώντας ότι δεν είχε ξαναδεί – ούτε επρόκειτο – να ξαναζήσει τέτοιο πράγμα.
Το γύρο του κόσμου έκανε η επιτυχία της ΑΕΚ, σε όλα τα έντυπα που είναι πλέον ιστορικά κειμήλια λόγω του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, δεσπόζει και μια φωτογραφία του Γιώργου Αμερικάνου να υψώνει στον αττικό ουρανό το ασημένιο κύπελλο. Σε κάθε εφημερίδα υπάρχει μια εικόνα με τους αθλητές της ΑΕΚ να κάνουν το γύρο του θριάμβου, υπάρχει αναφορά στους 80 χιλιάδες ανθρώπους που εκείνο το βράδυ βούλιαξαν το Καλλιμάρμαρο.
Οι παίκτες ήταν πανευτυχείς, δύσκολα μπορούσαν να διαχειριστούν την επιτυχία, στην ουσία εκείνη την εποχή κανείς δεν ήταν επαγγελματίας. Μέσα στο γενικό χαμό ακούστηκε και το πριμ: 90 χιλιάδες δραχμές και ένα ταξίδι στο Μεξικό, προορισμός που στ’ αυτιά του Έλληνα εκείνα τα χρόνια ήταν κάτι παραπάνω από εξωτικός.
Αμερικάνος, Τρόντζος, Ζούπας, Λαρεντζάκης, Τσάβας, Βασιλειάδης, Χρηστέας, Δημητριάδης, Πετράκης, Νεσιάδης, ακόμα και ο απών εκείνη τη μαγική βραδιά Γιώργος Μόσχος, είναι οι ήρωες της μυθολογίας του ελληνικού αθλητισμού, οι άνθρωποι που ξεκίνησαν να εξιστορούν το παραμύθι στους νεότερους.
Όλες οι επιτυχίες που έρχονται από παλιές, ρομαντικές εποχές, έχουν κάτι το ξεχωριστό, κάτι το αγνό, το αμόλυντο. Τις λογίζουμε ενσυνείδητα και ασυνείδητα διαφορετικά, δεν τις αγγίζει οπαδισμός και μίσος. Η επιτυχία της ΑΕΚ είναι πρώτη μεγάλη επιτυχία του ελληνικού ομαδικού αθλητισμού σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, εκείνη που έδειξε το δρόμο στο ελληνικό μπάσκετ για να έρθει αργότερα το έπος του 1987 και η καθολική η άνοιξη του αθλήματος και σε συλλογικό επίπεδο.
Τι συνέβη μετά από τότε όλοι το ξέρουμε, αλλά καλό είναι να το (ξανα)θυμηθούμε:
Το 1991 ΠΑΟΚ-Σαραγόσα 76-72. Το δεύτερο κύπελλο στη Γενεύη.
Το 1993 Άρης-Εφές Πίλσεν 50-48. Το τρίτο κύπελλο στο Τορίνο.
Το 1994 ΠΑΟΚ-Στεφανέλ Τριέστε 75-66 και 100-91. Το τέταρτο κύπελλο με τη διπλή μάχη σε Θεσσαλονίκη και Τεργέστη. Αυτό είναι και το πρώτο κύπελλο Κόρατς για τη χώρα μας.
Το 1996 Παναθηναϊκός-Μπαρτσελόνα 67-66. Η πρώτη «μεγάλη» κούπα στο Παρίσι. Η πρώτη ευρωλίγκα και το πέμπτο κύπελλο για την Ελλάδα.
Το 1997 Ολυμπιακός-Μπαρτσελόνα 73-58 στη Ρώμη. Το έκτο και ο πρώτος “back to back” τίτλος στην ευρωλίγκα.
Επίσης το 1997, Άρης-Τόφας Μπούρσα 66-77 και 88-70. Η μεγάλη ανατροπή του Άρη στην Προύσα. Το έβδομο για το ελληνικό μπάσκετ.
Το 2000 ΑΕΚ-Κίντερ Μπολόνια 83-76 στη Λωζάννη. Η επιστροφή της ΑΕΚ μετά από 32 ολόκληρα χρόνια, το όγδοο.
Επίσης το 2000 Παναθηναϊκός-Μακάμπι 73-67, το ένατο στη Θεσσαλονίκη. Ο δεύτερος τίτλος πρωταθλητή Ευρώπης για τον Παναθηναϊκό.
Το 2001 Μαρούσι-Σαλόν 74-72 στη Βαρσοβία. Το «μικρό» Μαρούσι έφερε το δέκατο τίτλο, το κυπελλούχων που ονομάστηκε Σαπόρτα.
Το 2002 Παναθηναϊκός-Κίντερ Μπολόνια 89-83. Η εποποιΐα του Παναθηναϊκού στη Μπολόνια. Τρίτο αστέρι για τον Παναθηναϊκό και ενδέκατος τίτλος.
Το 2003 Άρης-Πρόκομ 84-83. Ο δωδέκατος τίτλος στη Θεσσαλονίκη, το πρώτο Γιούροκαπ για το ελληνικό μπάσκετ.
Το 2007 Παναθηναϊκός-ΤΣΣΚΑ Μόσχας 93-91. Ένας καταπληκτικός τελικός ευρωλίγκας στην Αθήνα, σημειολογικά ο 13ος τίτλος και ο τέταρτος του Παναθηναϊκού.
Το 2009 Παναθηναϊκός-ΤΣΣΚΑ Μόσχας 73-71 στο Βερολίνο. Το πέμπτο αστέρι και 14ος τίτλος.
Το 2010 Αθηναϊκός-Ναντέζντα 65-57, 53-57. Ο πρώτος -και μοναδικος- ευρωπαϊκός τίτλος για το γυναικείο μπάσκετ. Το θαύμα του Αθηναϊκού σε Όρενμπουργκ και Αθήνα, ήταν ο 15ος τίτλος.
Το 2011 Παναθηναϊκός-Μακάμπι Τελ Αβίβ 78-70, το έκτο αστέρι του Παναθηναϊκού και 16ο για το ελληνικό μπάσκετ ήρθε στη Βαρκελώνη.
Το 2012 Ολυμπιακός-ΤΣΣΚΑ Μόσχας 62-61 στον αξέχαστο τελικό της Κωνσταντινούπολης. Τρόπαιο υπ’ αριθμόν 17.
Το 2013 Ολυμπιακός-Ρεάλ Μαδρίτης 100-88. Η τρίτη ευρωλίγκα των ερυθρόλευκων, ο 18ος τίτλος ήρθε στο Λονδίνο.
Το 2018 ΑΕΚ-Μονακό 100-94. Το Τσάμπιονς Λιγκ, ακριβώς στην επέτειο των 50 ετών από την κατάκτηση του τροπαίου του 1968. Ο 19ος τίτλος.
