MENU

Από τα 35 εκατομμύρια δολάρια για στιγμιότυπα την τριετία 2007/10 στα 120 για 60 παιχνίδια την τριετία 2010/13 και αμέσως μετά στα 260 εκατομμύρια για 128 ματς την τρέχουσα περίοδο. Είναι κάτι παραπάνω από προφανές, ότι αυτή η αύξηση ενδιαφέροντος συμβαδίζει με την ανάπτυξη του ποδοσφαίρου στις ΗΠΑ. Αυτού του ποδοσφαίρου που οι αμερικανοί ονομάζουν soccer και όλος ο υπόλοιπος κόσμος football.

Την τελευταία 5ετία οι ΗΠΑ με αργά και προσεκτικά βήματα, αναπτύσσουν ένα επαγγελματικό ποδόσφαιρο, soccer δηλαδή, την γνωστή MLS που κάθε χρόνο μεγαλώνει σε συμμετοχές, απήχηση και δημοτικότητα. Οι αμερικανοί, αρχίζουν να «καταναλώνουν» ποδόσφαιρο. Στο μουντιάλ του 2010 στην Ν. Αφρική, είναι χαρακτηριστικό πως είχαν μεγαλύτερη δημοσιογραφική αποστολή από ότι το BBC. Πολύ μεγάλη πρόοδος για μία χώρα στην οποία ο τελικός του μουντιάλ του 1978 δεν μεταδόθηκε ούτε καν, σε μαγνητοσκόπηση.

Ολη αυτή η εικόνα γεννά ένα βασικό ερώτημα. Γιατί οι αμερικανοί άργησαν τόσο πολύ; Θα πρέπει να γυρίσουμε τις σελίδες του βιβλίου, 160 περίπου χρόνια, πίσω.

Οι κανόνες του ποδοσφαίρου κωδικοποιήθηκαν στα αγγλικά δημόσια σχολεία και το πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, γύρω στο 1860. Από τότε το ποδόσφαιρο είχε ήδη μπει σε μία πορεία που θα το αναδείκνυε σαν το δημοφιλέστερο άθλημα στον κόσμο. Η ευρύτατη διάδοση του ποδοσφαίρου, δεν οφείλεται μόνο στην τεράστια έκταση της βρετανικής αυτοκρατορίας αλλά κυρίως στο ευρύτατο δίκτυο εμπορικών σχέσεων των βρετανών σε όλο τον κόσμο και στο γεγονός ότι εκτός από την εξαγωγή αγαθών, οι βρετανοί «εξήγαγαν» και εργατικό δυναμικό. Όσο εξαπλωνόταν η εμπορική δραστηριότητα των βρετανών στον κόσμο, τόσο πλήθαιναν και οι βρετανικές εμπορικές κοινότητες, που μέσω αυτών όλο και περισσότεροι λαοί γνώριζαν το ποδόσφαιρο.

Το ποδόσφαιρο δεν ήταν το μόνο εξαγώγιμο σπορ των βρετανών, (υπήρχαν επίσης το κρίκετ και το ράγκμπι) αλλά ήταν εκείνο που κυριάρχησε στις προτιμήσεις των λαών όλου του κόσμου, εξαιτίας της απλότητάς του και των ικανοποιήσεων που πρόσφερε ως παιχνίδι. Στην Ισπανία, το ποδόσφαιρο εισήγαγαν βρετανοί μηχανικοί στο Μπιλμπάο το 1893 ενώ στην Αυστρία όπου υπήρχαν αρκετές βρετανικές εμπορικές φίρμες, εγγλέζοι είναι εκείνοι που πρωτοστάτησαν στην ίδρυση των δύο πρώτων ποδοσφαιρικών συλλόγων στη Βιέννη. Βρετανοί έμποροι ίδρυσαν στην Γερμανία τις 3 πρώτες ποδοσφαιρικές ομάδες, την Bremer F.C. την English F.C. στο Βερολίνο και την Anglo-American F.C. στο Αμβούργο. Στην Ιταλία, εγγλέζοι Λιμενεργάτες το 1893 ίδρυσαν την Genoa Football and Athletic Club ενώ στην Ρουμανία, ήταν οι εγγλέζοι εργάτες της Standard Oil που εισήγαγαν το ποδόσφαιρο. Εγγλέζοι επίσης ήταν αυτοί που διέδωσαν το ποδόσφαιρο σε Βραζιλία, Αργεντινή, Χιλή και Ουρουγουάη όπου είχαν γίνει μεγάλες επενδύσεις από τους εγγλέζους και υπήρχαν δυναμικές βρετανικές παροικίες.

Το 1908 στους Ολυμπιακούς του Λονδίνου, το ποδόσφαιρο γίνεται το πρώτο ομαδικό άθλημα που γίνεται Ολυμπιακό. Μία ακόμη ένδειξη της δυναμικής ανάπτυξης του ποδοσφαίρου ήταν η συνάντηση 7 ευρωπαϊκών κρατών στο Παρίσι το 1904, που δημιούργησε το πρόπλασμα αυτού που αργότερα θα γινόταν η FIFA. Το 1924 η FIFA είχε 24 μέλη, ενώ το 1930 –χρονιά διεξαγωγής του πρώτου παγκοσμίου κυπέλλου- τα μέλη της παγκόσμιας ομοσπονδίας είχαν φθάσει τα 41. Η εντυπωσιακή διάδοση του ποδοσφαίρου σε όλον τον κόσμο, παραδόξως δεν συμπεριέλαβε τις ΗΠΑ, όπου η δημοφιλία του ποδοσφαίρου ήταν πολύ χαμηλότερη από άλλα ομαδικά αθλήματα. Αυτή την ιδιομορφία των αμερικανών, προσπάθησαν να εξηγήσουν οι κοινωνιολόγοι, διατυπώνοντας δύο θεωρίες. Η πρώτη, ήταν η θεωρία του «ελεύθερου αθλητικού χώρου».

Σύμφωνα με αυτήν, σε κάθε κοινωνία υπάρχει ένας «ελεύθερος αθλητικός χώρος» μέσα στον οποίο αναπτύσσονται διάφορα αθλήματα. Αυτός ο χώρος, είναι διαφορετικής έκτασης σε κάθε κοινωνία και αφορά τα δημοφιλέστερα αθλήματα. Η έκτασή του καθορίζεται από τον ελεύθερο χρόνο που διαθέτουν τα μέλη μίας κοινωνίας, τις ιστορικές συνθήκες που ίσχυαν κατά την εμφάνιση ενός αθλήματος, τις κλιματολογικές συνθήκες και το μέγεθος της οικονομικής ανάπτυξης. Φανταστείτε κάτι σαν τον ελεύθερο χώρο στο σκληρό δίσκο του υπολογιστή σας. Σύμφωνα με αυτήν την θεωρία, ο «ελεύθερος αθλητικός χώρος» στην κοινωνία των ΗΠΑ καλύφθηκε από το Μπέιζμπολ, το Ράγκμπι και το μπάσκετμπολ. Στον Καναδά ή τις βόρειες πολιτείες των ΗΠΑ ο «ελεύθερος αθλητικός χώρος» επέτρεπε και την αύξηση ενός ακόμη αθλήματος, του χόκεϊ στον πάγο. Στην Ινδία, το Πακιστάν και την Κεϋλάνη ο «ελεύθερος αθλητικός χώρος» καλύφθηκε για παράδειγμα, από το κρίκετ.

Όμως, η θεωρία του «ελεύθερου αθλητικού χώρου» δεν δίνει σαφείς απαντήσεις σε όλες τις περιπτώσεις. Έτσι, οι κοινωνιολόγοι παρατήρησαν ότι σε πολλές περιπτώσεις ισχύει και μια άλλη θεωρία, που λειτουργεί συμπληρωματικά με την θεωρία του «ελεύθερου αθλητικού χώρου». Μια θεωρία που ονομάστηκε της «πρώτης άφιξης». Σύμφωνα με αυτήν το άθλημα που πρώτο διαδίδεται σε μία κοινωνία, είναι εκείνο που επικρατεί. Στις ΗΠΑ αναπτύχθηκαν άλλα αθλήματα πριν γίνει γνωστό το ποδόσφαιρο. Άλλωστε, το ποδόσφαιρο άρχισε να αποκτά μία παγκόσμια δυναμική μετά το 1914 όταν οι ΗΠΑ είχαν ήδη αποκτήσει σαφή και σταθερά κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά. Εν τούτοις, ούτε κι αυτή η θεωρία προσφέρει σαφείς απαντήσεις. Πόσο μάλλον που οι αμερικανοί, οι άποικοι, κρατούσαν πολύ στενούς δεσμούς με την χώρα προέλευσης. Οι επιρροές της Αγγλίας στην αρχιτεκτονική, στα έπιπλα ή στον τρόπο διασκέδασης των αποίκων ήταν εμφανείς.

Λογικά θα έπρεπε να συμβεί το ίδιο και με το ράγκμπι που είναι αγγλικό άθλημα αλλά στις ΗΠΑ εξελίχθηκε τελείως διαφορετικά ενώ παράλληλα εμπλουτίστηκε, τόσο στους κανονισμούς, όσο και στα εξωτερικά χαρακτηριστικά. Προφανώς συνέβη κάτι που άλλαξε τους κανόνες στην εξέλιξη του αθλήματος στην αμερικανική κοινωνία. Διάφορες εκδοχές του ράγκμπι, παιζόντουσαν στις ΗΠΑ μέχρι το 1870 περίπου. Μάλιστα, λέγεται ότι τα πανεπιστήμια και τα κολέγια της ανατολικής ακτής που θεωρούνταν περισσότερο ελιτίστικα, έδιναν αγώνες μεταξύ τους. Το 1876, τέσσερα μεγάλα πανεπιστήμια, το Πρινστον, το Κολούμπια, το Χάρβαρντ και το Γέιλ συναντήθηκαν στο Σπρινγκφιλντ της Μασαχουσέτης και συμφώνησαν σε κοινούς κανόνες διεξαγωγής του ράγκμπι, που άρχισε σιγά σιγά να διαφοροποιείται από την αγγλική εκδοχή του ράγκμπι, καθώς στους αμερικανικούς κανόνες, ενσωματώθηκαν αρκετές τοπικές ιδιαιτερότητες. Γύρω στο 1860, στα αγγλικά κολέγια άρχισαν να κωδικοποιούνται σε πρώτη φάση οι κανόνες διεξαγωγής του ποδοσφαίρου και του ράγκμπι.

Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, έγινε σαφές ότι το ράγκμπι ήταν το άθλημα που βασιζόταν περισσότερο στην φυσική δύναμη από όσο την τεχνική, ήταν δηλαδή πιο βίαιο από το ποδόσφαιρο, όπως πιο βίαιη ήταν η αμερικανική κοινωνία των αποίκων από την αγγλική κοινωνία της μητρόπολης. Η αμερικανική κοινωνία του τέλους του 19ου αιώνα ήταν μία κοινωνία υπό διαμόρφωση, στην οποία το οργανωμένο κράτος ήταν ακόμη αδύναμο, έτσι τα άτομα ήταν αναγκασμένα να προστατεύουν τους εαυτούς τους και την περιουσία τους, πράγμα που έκανε τους ανθρώπους περισσότερο επιθετικούς, περισσότερο βίαιους. Ηταν λοιπόν λογικό η αμερικανική κοινωνία να υιοθετήσει μία πιο βίαιη εκδοχή του ράγκμπι με ένα διπλό στόχο. Να κρατήσει τον ομφάλιο «αθλητικό» λώρο με την Αγγλία, την χώρα προέλευσης και παράλληλα να αναπτύξει ένα άθλημα με δική του προσωπικότητα.

Το αμερικάνικο ποδόσφαιρο λοιπόν, το «εξαμερικανισμένο» αγγλικό ράγκμπι άρχισε να αποκτά βαθιές ρίζες στην αμερικανική κοινωνία, χάρις στα κολέγια και τα πανεπιστήμια. Πριν τον αμερικανικό εμφύλιο, υπήρχαν 250 κολέγια περίπου στις ΗΠΑ ενώ το 1904, υπολογίζεται ότι 250 χιλιάδες αμερικανοί φοιτούσαν σε κολέγια και πανεπιστήμια, αριθμός 12πλάσιος από τον αντίστοιχο αριθμό φοιτητών την ίδια χρονική περίοδο σε Γαλλία και Γερμανία. Το αμερικανικό εκπαιδευτικό σύστημα, εκτός από τα μαθήματα, στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα άρχισε να δίνει ιδιαίτερη σημασία και σε ορισμένα άλλα στοιχεία, όπως ήταν οι αδελφότητες, οι ενώσεις των φοιτητών και ο αθλητισμός, με σκοπό την παροχή ολοκληρωμένης εκπαίδευσης. Παράλληλα, η ιδιαίτερη καλλιέργεια του αμερικανικού ποδοσφαίρου «του εξαμερικανισμένου» αγγλικού ράγκμπι, ενώ δεν καταπίεζε την φυσική επιθετικότητα των νέων, την κρατούσε υπό έλεγχο στο πλαίσιο της σωματικής επαφής του αμερικανικού ποδοσφαίρου.

Παρόλα αυτά, την χρονιά του 1905, σκοτώθηκαν 18 κολεγιόπαιδες και 160 τραυματίστηκαν σοβαρά. Οι υπεύθυνοι των αμερικανικών κολεγίων, τότε θορυβήθηκαν, καθώς ύστερα από ένα «φονικό» παιχνίδι μεταξύ του πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια και του πανεπιστημίου του Σβαρτθορ με 4 νεκρούς και 17 σοβαρά τραυματίες, ο πρόεδρος Ρούσβελτ απείλησε να απαγορεύσει το άθλημα με προεδρικό διάταγμα. Τότε, σημειώθηκαν ορισμένες αλλαγές κανονισμών στο άθλημα με σκοπό να το κάνουν λιγότερο βίαιο. Η σπουδαιότερη αλλαγή ήταν η καθιέρωση της πάσας προς τα εμπρός (forward pass) –που δεν υπάρχει στους άγγλους- κανονισμός που διαφοροποίησε αρκετά την φυσιογνωμία του αθλήματος, το έκανε πιο γρήγορο και πιο θεαματικό. Η καλλιέργεια του αθλητισμού στα αμερικανικά κολέγια και πανεπιστήμια, μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 80 δεν περιλάμβανε το ποδόσφαιρο που παίζεται στην Ευρώπη και την Λατινική Αμερική. Έτσι, το αμερικανικό ποδόσφαιρο που ήταν πλέον ένα κατεστημένο σπορ ριζωμένο στα κολέγια και τα πανεπιστήμια, σε ευθεία σύνδεση με την επαγγελματική του έκφραση, ήταν πολύ δύσκολο να «νικηθεί» από το άλλο ποδόσφαιρο που παιζόταν σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο, αυτό που οι αμερικανοί ονομάζουν soccer.

Όμως, τα τελευταία χρόνια και ιδίως μετά το μουντιάλ του 1994 το soccer κάνει μία νέα προσπάθεια για να μπει στον χάρτη των αμερικανικών ομαδικών σπορ. Έχει, πλέον μπει στα πανεπιστήμια και η γνωριμία των νεαρών αμερικανών με

το σπορ γίνεται πολύ περισσότερο συγκροτημένα, ενώ διαφέρει κατά πολύ από την προσπάθεια που έγινε στα μέσα της δεκαετίας του 70 με τα μεγάλα αστέρια του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου και όχι μόνο, που εντάσσονταν στην ομάδα Cosmos της Ν. Υόρκης για το «εφάπαξ» τους. Πρέπει, επίσης να σημειωθεί ότι πλέον το 65% των ατόμων που ασχολούνται με το ποδόσφαιρο στις ΗΠΑ εντάσσεται στον λατινογενή πληθυσμό της χώρας και τους μετανάστες, που αποτελούν το πιο δυναμικό δημογραφικό κομμάτι του πληθυσμού και αυτό παίζει καθοριστικό ρόλο στην εξάπλωση του ποδοσφαίρου.

Μία εξάπλωση που οφείλεται στο πάθος (εφάμιλλο ενός «τζιχαντιστή») εκείνων που αρχίζουν να το αγαπούν, να το παρακολουθούν και να το διαδίδουν, δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στα εμπορικά του χαρακτηριστικά. Καιι στους κανόνες της εμπορικής εκμετάλλευσης των σπορ, οι αμερικανοί έχουν ολοκληρωμένη και αποδοτική προσέγγιση που θα βοηθήσει το soccer να διεκδικήσει μία από τις δύο πρώτες θέσεις των δημοφιλεστερων σπορ στις ΗΠΑ, μέσα στην ερχόμενη πενταετία. Τότε που μπορεί οι ΗΠΑ από χώρα εισαγωγής, να μεταμορφωθούν σε χώρα εξαγωγής ποδοσφαιρικού ταλέντου.

Η περίεργη ιστορία του Ποδοσφαίρου στις ΗΠΑ