«Τι θα ωφεληθεί ο άνθρωπος, αν κερδίσει ολόκληρο τον κόσμο και χάσει την ψυχή του;» (Κατά Ματθαίον 16:26)
Είδε το πρώτο φως της ζωής σαν σήμερα, στις 29 Μαρτίου του 1952, στην πόλη Πουέρτο Πάδρε της κεντρικής Κούβας, παιδί μεταναστών στο νησί από τον Άγιο Βικέντιο και τον Άγιο Χριστόφορο. Έκλεισε τα μάτια του στις 11 Ιουνίου του 2012, στα 60 του χρόνια, όταν υπέστη καρδιακή προσβολή στην Αβάνα.
Κέρδισε τρία χρυσά ολυμπιακά μετάλλια πυγμαχίας (1972, 1976, 1980), τα οποία ενδεχομένως να ήταν τέσσερα αν το ανατολικό μπλοκ δεν «μποϊκοτάριζε» τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες το 1984. Ωστόσο, δεν είναι αυτός ο κύριος λόγος που κάνει τον Τεόφιλο Στίβενσον Λόρενς τόσο ξεχωριστή προσωπικότητα.
O «Πιρόλο» ξεκίνησε να προπονείται στο μποξ σε ηλικία 14 ετών, χωρίς να το αποκαλύψει στη μητέρα του, και ο πρώτος σημαντικός αγώνας του ήταν εναντίον του Λουίς Ενρίκεζ, τον οποίο κέρδισε στα σημεία. Κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στα μεσαία βάρη των Νέων της Κούβας το 1968 και το ασημένιο την επόμενη χρονιά στο 50ο διεθνές τουρνουά της Playa Giron. Έβγαλε νοκ-άουτ τον Νάνσιο Καρίγιο, ο οποίος είχε εκπροσωπήσει την Κούβα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μεξικό το 1968, και τον μεγάλο Χουάν Πέρεζ. Εκείνη η σειρά επιτυχιών έφερε την αναγνώρισή του από τον Κουβανό προπονητή Αλσίντες Σαγκάρα και τον Σοβιετικό πυγμάχο Αντρέι Τσερβονένκο, ο οποίος ήταν απεσταλμένος στο νησί από την πατρίδα του για να διδάξει τα μυστικά του αθλήματος. Ξεκίνησαν να προπονούν τον νεαρό Στίβενσον ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του Μονάχου το 1972 και τελειοποίησαν το χαρακτηριστικό «jab» του.
Ο θρίαμβος στο Μόναχο κόντρα στα προγνωστικά
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έπαιρναν πολύ σοβαρά το αγώνισμα της πυγμαχίας στους Ολυμπιακούς Αγώνες εκείνη την εποχή, κάτι το οποίο επιβεβαιώνεται από την αποστολή των θρυλικών Τζο Φρέιζερ (1964)/Τζορτζ Φόρμαν (1968), οι οποίοι κατέκτησαν το χρυσό μετάλλιο. Το 1972 στο Μόναχο τις εκπροσώπησε ένας επίσης εξαιρετικός πυγμάχος, o Ντουέιν Μπόμπικ, ο οποίος είχε νικήσει πρόσφατα τον Στίβενσον και θεωρούταν το μεγάλο φαβορί για το χρυσό. Ο 20χρονος Κουβανός όμως, αφού πρώτα συνέτριψε τον Πολωνό Λούντβιχ Ντέντερις με νοκ-άουτ στα 30 δευτερόλεπτα, κατανίκησε στους προημιτελικούς τον διάσημο Αμερικανό σε έναν συγκλονιστικό τρίτο γύρο (ο αγώνας μεταδόθηκε τηλεοπτικά στην Κούβα και καθήλωσε ολόκληρη τη χώρα), επικράτησε σε δύο γύρους του Γερμανού Πέτερ Χούσινγκ, ο οποίος δήλωνε μετά ότι «κανένας άνθρωπος δεν με έχει χτυπήσει τόσο δυνατά», και κατέκτησε άνευ αγώνα το χρυσό μετάλλιο καθώς ο Ρουμάνος Ίον Αλέξε δεν εμφανίστηκε στον τελικό λόγω τραυματισμού. Ήταν το πρώτο χρυσό της πατρίδας του σε Ολυμπιακούς Αγώνες μετά από το Σαιντ Λούις το 1904, τον έκανε διάσημο σε ολόκληρο τον κόσμο και ξεκίνησε την κυριαρχία των Κουβανών στο συγκεκριμένο άθλημα.
Γύρισε την πλάτη στα πλούτη και τον επαγγελματισμό
Στα μισά της δεκαετίας του '70, ο δυτικός κόσμος βρισκόταν στα πόδια του Τεόφιλο Στίβενσον. Ο Ντον Κινγκ και άλλοι διάσημοι διοργανωτές αγώνων μποξ του προσέφεραν 5 εκατομμύρια δολάρια (με προοπτική να «ανέβουν» και άλλο) για να γίνει επαγγελματίας και να πυγμαχήσει με τον θρυλικό Μοχάμεντ Άλι στη «Σύγκρουση του Αιώνα», όπως την είχαν ήδη ονομάσει. Ο «Πιρόλο» έπρεπε απλώς να εγκαταλείψει την κομμουνιστική Κούβα, η οποία δεν δεχόταν τον επαγγελματισμό στα σπορ, να εγκατασταθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες και να διεκδικήσει τον τίτλο του παγκόσμιου πρωταθλητή βαρέων βαρών από τον κορυφαίο πυγμάχο της εποχής του, βγάζοντας παράλληλα χρήματα και για τα... δισέγγονά του. Τι επέλεξε ο Στίβενσον στο δίλημμα χρήμα-δόξα / λατρεία των συμπατριωτών του; Απαντάει στο ερώτημα το άρθρο του «Sports Illustrated», την 18η Μαρτίου του 1974, με τίτλο "He'd rather be Red than rich".
Κυριαρχία σε Μόντρεαλ και Μόσχα / Το τέλος του
Ο Τεόφιλο παρέμεινε ερασιτέχνης αλλά και ασυναγώνιστος πυγμάχος, κατακτώντας δύο ακόμη χρυσά ολυμπιακά μετάλλια, κάτι το οποίο είχε καταφέρει στο παρελθόν μόνο ο Ούγγρος Λάζλο Παπ, παράλληλα με τις επιτυχίες του στα παγκόσμια πρωταθλήματα (με εξαίρεση την ήττα το 1982 από τον Ιταλό Φραντσέσκο Νταμιάνι η οποία τερμάτισε ένα αήττητο σερί 11 ετών). Στο Μόντρεαλ το 1976 νίκησε τρεις αντιπάλους με νοκ-άουτ μέσα σε δύο γύρους πριν τον θρίαμβό του στον τελικό με τον Ρουμάνο Μιρτσέα Σιμόν, στην Μόσχα το 1980, χωρίς Αμερικανούς αντιπάλους και με «πατημένα» τα 28, δυσκολεύθηκε περισσότερο αλλά τελικά υπερασπίστηκε τον τίτλο του με νίκη στα σημεία επί του «οικοδεσπότη» Πιοτρ Ζάεφ. Το μποϊκοτάζ του ανατολικού μπλοκ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες το 1984, όπου θα διεκδικούσε ένα τέταρτο χρυσό μετάλλιο, τερμάτισε ουσιαστικά την καριέρα του με ρεκόρ 301 νίκες σε 321 αγώνες. Ερασιτέχνης και πιστός στο κομμουνιστικό ιδεώδες μέχρι το τέλος, φίλος κι υποστηρικτής του «Κομαντάντε» Φιντέλ Κάστρο για τον οποίον εκφραζόταν πάντα με θερμά λόγια, έφυγε από τη ζωή στα 60 του, μετά από καρδιακή προσβολή που υπέστη στην Αβάνα στις 11 Ιουνίου του 2012.
H κληρονομιά του ασυμβίβαστου Τεόφιλο Στίβενσον
Με καθαρά «αθλητικούς» όρους, ο Στίβενσον υπήρξε ένας πάρα πολύ σπουδαίος πυγμάχος, αναμφίβολα ο κορυφαίος ερασιτέχνης στην Ιστορία αλλά και ο καλύτερος μποξέρ που εμφανίστηκε διαχρονικά σε Ολυμπιακούς Αγώνες, όπως επιλέχθηκε στην ψηφοφορία του «Boxing Illustrated» το 1988. Διέθετε ένα ασυναγώνιστο δεξί, το οποίο εκθείασαν «θρύλοι» του αθλήματος όπως ο παντοδύναμος Τζορτζ Φόρμαν, εξαιρετική σωματική διάπλαση («το ότι παραμένει ερασιτέχνης αυτός ο άνδρας κάνει όλους τους προπονητές επαγγελματικής πυγμαχίας να κλαίνε», έγραφε το «Sports Illustrated»), αντοχή, ταχύτητα κι ένα απολαυστικό στιλ, το οποίο συνδύαζε υπομονή και δράση την κατάλληλη στιγμή, χωρίς ποτέ να χτυπάει αντικανονικά τον αντίπαλό του. Ο τρόπος που χρησιμοποιούσε το μακρύ δεξί «jab» του υποχωρώντας, μια κίνηση που θεωρητικά απαγορεύεται δια ροπάλου στο μποξ, παραμένει ανεπανάληπτος.
Έξω από το ρινγκ, ο Τεόφιλο δεν μετάνιωσε ποτέ για την απόφασή του να απαρνηθεί τον επαγγελματισμό και τα χρήματα, προκειμένου να μην «προδώσει» την Κούβα και τους συμπατριώτες του. Η δημοφιλία του στο νησί της Καραϊβικής υπήρξε αδιανόητη για αθλητή, άγγιξε πραγματικά όρους λατρείας. Για τους πολέμιους του καπιταλισμού σε ολόκληρο τον κόσμο, παρότι οφείλουμε να αναφέρουμε ότι οι συνθήκες ζωής του του για τα στάνταρ της κομμουνιστικής Κούβας υπήρξαν πολυτελείς, μετατράπηκε στο παράδειγμα της «ηθικής υπεροχής» των Αριστερών, αυτών που επιλέγουν την ιδεολογία από τα υλικά αγαθά. «Πιστεύουμε ότι θέτει ένα πολύ λαμπρό παράδειγμα... Αυτός ο νεαρός άνδρας, ο σεμνός γιος μιας σεμνής οικογένειας, διατράνωσε ότι δεν θα αντάλλασσε τους ανθρώπους του για όλα τα δολάρια του κόσμου», όπως ανέφερε ένας συγκινημένος Φιντέλ Κάστρο πριν την κηδεία του (όπου δεν παρέστη).
«Τι αξία έχουν οκτώ εκατομμύρια δολάρια μπροστά στην αγάπη οκτώ εκατομμυρίων Κουβανών;» Τεόφιλο Στίβενσον Λόρενς, μποξέρ, πατέρας δύο παιδιών, τρεις φορές χρυσός Ολυμπιονίκης πυγμαχίας, τρεις φορές παγκόσμιος πρωταθλητής ερασιτεχνών βαρέων βαρών, «Merited Master of Sport» της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, Εθνικός Ήρωας της Κούβας.
