Δεν είναι ιδιαίτερα πρωτότυπο αλλά ας το ξαναπούμε: ζούμε πρωτόγνωρες εποχές. Και ας μην έχει κανείς αμφιβολία πως όταν τελειώσει όλη αυτή η κατάσταση, θα βγουν στη δημοσιότητα μπόλικα έργα τέχνης ευθέως εμπνευσμένα από αυτή. Η τέχνη άλλωστε πάντα αυτό έκανε, πάντα αυτό θα κάνει: αντλεί έμπνευση από τον κοινωνικό της περίγυρο και σε ενδιαφέρουσες εποχές, η έμπνευση αυτή έρχεται με το κουτάλι.
Στο παρελθόν, έχουν υπάρξει άπειρα τραγούδια που έχουν μιλήσει για τις κομβικές στιγμές της κοινωνικής κίνησης, για αναπάντεχες εξελίξεις αναφορικά με το μέλλον, άλλοτε με σοβαροφάνεια, άλλοτε με έντονη διάθεση χαβαλέ, άλλοτε με κυνισμό, άλλοτε με οραματική διάθεση.
Και στη φάση που βρισκόμαστε, υπάρχουν μπόλικα τραγούδια που αν και έχουν γραφτεί με αφορμή άλλες συγκυρίες ή με διάθεση να περιγράψουν διαφορετικές καταστάσεις, καταλήγουν να μοιάζουν σήμερα πέρα για πέρα επίκαιρα.
Επειδή μαντεύουμε πως ο χρόνος που περνάτε στο σπίτι εμπεριέχει μπόλικο ελεύθερο χρόνο, να ορισμένες κομματάρες του παρελθόντος που θα μπορούσαν να έχουν προκύψει με βάση τις διαθέσεις και τις συγκυρίες που επικρατούν σήμερα:
The Rolling Stones - Gimme Shelter
Σίγουρα ένα από τα πιο αγαπημένα τραγούδια του Μάρτιν Σκορτσέζε -στις μισές ταινίες του όλο και κάπου θα ακουστεί- γραμμένο το 1969 και όμως τόσο θαυμαστά αγέραστο που είναι να αναρωτιέσαι αν πράγματι, ο Μικ Τζάγκερ και η παρέα του έχουν κάνει κάποια συμφωνία με τον διάβολο για να μην γερνάνε ποτέ, το «Gimme Shelter» των Rolling Stones, το βασικό χιτ του θρυλικού δίσκου «Let It Bleed», μιλάει στην ουσία του για την «ημέρα της Αποκάλυψης». Για την ακρίβεια, για την ημέρα της Αποκάλυψης έτσι όπως την φαντασιωνόντουσαν στη χρονική συγκυρία των τελών των 60s, τα μυαλά της μεγαλύτερης ροκ μπάντας που περπάτησε ποτέ σε αυτό τον κόσμο.
Rage Against The Machine – Testify
Πολύ πριν ο Τομ Μορέλο την δει νέος Μπρους Σπρίνγκστιν και ο Ζακ Ντε Λα Ρόκα γίνει ερημήτης σε ζαπατιστικές κοινότητες, οι δυο τους ηγούνταν από κοινού ενός συγκροτήματος - δυναμίτη για τα 90s: των Rage Against The Machine. Στα πλαίσια του «Battle of LA», του τρίτου και τελευταίου (και βασικά, καλύτερου) δίσκου τους, έγραψαν το «Testify». Τσαντισμένοι όπως πάντα -από την πρώτη μέχρι και την τελευταία νότα που έγραψαν ποτέ-, στο συγκεκριμένο τραγούδι τα χώνουν στην πολιτική των ΗΠΑ, τραβάνε από τα μαλλιά τις κοινωνικές συνέπειές της περιγράφοντας ένα δυστοπικό σκηνικό απόλυτου ελέγχου και στο αντίστοιχο βιντεοκλίπ δίνουν και την (χιουμοριστική) εξήγησή τους για τη φάση: κάτι εξωγήινοι φταίνε για όλα.
The Doors - The End
Οι ΗΠΑ στα τέλη των 60s ήταν ένα πολύ περίεργο μέρος. Στον αντίποδα του πολέμου στο Βιετνάμ, μια γενιά πολιτικοποιημένων και ευαισθητοποιημένων νεαρών πάλευε για έναν άλλο κόσμο και εν μέσω αυτής της διαδικασίας, καλλιτεχνικά διαμάντα προέκυπταν. Το «The End» των Doors, ένα από τα πιο μελαγχολικά τους τραγούδια, υπήρξε μια προφητική δημιουργία: επιχειρώντας να μιλήσει για το πόσο διαφορετική θα έβγαινε η αμερικάνικη κοινωνία μετά τη συμμετοχή της στον πόλεμο του Βιετνάμ, το τραγούδι περιέγραφε ένα «τέλος», το τέλος μιας εποχής αθωότητας. «Ο καθένας μπορεί να ερμηνεύσει τους στίχους όπως θέλει, μπορεί να σκεφτεί όποιο "τέλος" του κάνει κέφι», έλεγε κάποια στιγμή ο Τζιμ Μόρισον για το τραγούδι αλλά δύσκολα μπορεί να βρεθεί άλλη ερμηνεία. Πάντα άλλωστε θα συνοδεύει την αρχική σεκάνς του αριστουργηματικού «Αποκάλυψη Τώρα», συνεπώς πάντα στα μυαλά μας θα είναι ένα αντι-πολεμικό τραγούδι.
REM – It’s The End Of The World As We Know It (And I Feel Fine)
Πίσω στα 80s, τότε που ο Μάικλ Στάιπ είχε ακόμα μαλλιά (και μάλιστα, πανκ κούρεμα) και οι REM δεν είχαν βγάλει ακόμα το «Loosing my religion» που συνέδεσε για πάντα το όνομά τους με τα χρυσά χρόνια του MTV, η αμερικάνικη μπάντα μίλησε για «το τέλος του κόσμου έτσι όπως τον γνωρίζουμε». «Και νιώθω υπέροχα», ξεκαθάριζε η παρένθεση του τίτλου. Σπιντάτη μελωδία για να συνοδέψει στίχους, που με τη σειρά τους αφηγούνται μια ιστορία για την οποία «τα πάντα ξεκίνησαν με έναν σεισμό», το «It’s The End Of The World As We Know It (And I Feel Fine)», με έναν καταπληκτικά παράδοξο τρόπο είναι ένα υπερ-αισιόδοξο τραγούδι και ας μιλάει για μια τρομερή αλλαγή στις ζωές των ανθρώπων. Και όλα αυτά, είναι η μουσική αποτύπωση ενός ονείρου που είδε κάποτε ο Στάιπ στον ύπνο του...
Editors – All Sparks
Κλέβουμε λιγάκι εδώ διότι στην πραγματικότητα οι στίχοι του τραγουδιού δεν είναι τόσο κοινωνικοί όσο των υπολοίπων αλλά πολύ πιο προσωπικοί (και κατά μια έννοια, ερωτικοί) αλλά οκ, θα κλέψουμε χωρίς ντροπή. Και θα κλέψουμε όχι μόνο διότι το «All Sparks» των Editors είναι μια κομματάρα, που δεν θα βαρεθούμε ποτέ να ακούμε (το κείμενο αυτό διακόπηκε από το γράψιμό του για να ακουστεί ΔΥΝΑΤΑ μέσα στο δωμάτιο το τραγούδι) αλλά και επειδή η μαζική πρόσληψη των στίχων του ρεφρέν έχει αποκτήσει, με τα χρόνια, κοινωνική υφή. «All sparks will burn out, in the end», λένε οι Editors και προκαθορίζουν το νομοτελειακά θετικό φινάλε: στο τέλος, πυροτεχνήματα θα σκάσουν στον αέρα και ο κόσμος θα γιορτάζει.
The Clash – London Calling
Τις τελευταίες μέρες του 1979 και εν μέσω των πρώτων κοινωνικών σταγόνων θατσερισμού πάνω από την Μεγάλη Βρετανία, οι θρυλικοί Clash κυκλοφορούν το «London Calling». Η φιγούρα του Σίμονον ενώ προσγειώνει με μανία το μπάσο του πάνω στη σκηνή στο εξώφυλλο του δίσκου, οι λυκοειδείς κραυγές του Στράμερ που μοιάζουν λες και βγαίνουν από τους υπονόμους της Αγγλίας, οι ύμνοι υπέρ της αντι-βίας των μειονοτήτων, οι φόροι τιμής στην Ισπανία του '36, η ψύχραιμη οργή των φωνητικών και της μουσικής: μέσα από το «London Calling», οι Clash τερματίζουν το πανκ, καθορίζουν για πάντα το βρετανικό ροκ και το Λονδίνο αποκτά το αιώνιο αντι-σάουντράκ του. Πότε ξανά η οργή και η διαμαρτυρία δεν ήταν τόσο στιλάτες. Και τι πωρωτικό ομόνυμο τραγούδι...
Pearl Jam – Do The Evolution
Τεχνοφοβικό στην ουσία του τραγούδι αλλά τόσο διαολεμένα πιασάρικο και κολλητικό στη μελωδία και τους στίχους, οι Pearl Jam εδώ -στο έτος 1998 συγκεκριμένα- βρίσκονται στις καλύτερες εποχές τους. Το γρέζι στη φωνή του Έντι Βέντερ βγαίνει αυθόρμητα και ανεπιτήδευτα, η ακατέργαστη βρωμιά στους κιθαριστικούς τόνους «παντρεύει» το grunge των 90s με το πανκ των 70s και όλα αυτά λειτουργούν ως το τέλειο χαλί για το animation βιντεοκλίπ που περιγράφει μια κυνική μεν, πέρα για πέρα απολαυστική δε, «ανθρώπινη εξέλιξη» με όρους Επιστημονικής Φαντασίας. Απόλαυση.
Arcade Fire – Intervention
Έχουν περάσει 13 χρόνια από τότε που οι Arcade Fire, μέσα από τον δεύτερο δίσκο τους, το «Neon Bible», έδειχναν πως είναι θέμα χρόνου να μετατραπούν σε συγκρότημα - φαινόμενο για ολόκληρο τον πλανήτη. Μπορεί το καναδικό συγκρότημα να μην απέκτησε τη φήμη που κάποιοι είχαμε μαντέψει πως θα αποκτήσει αλλά ορισμένα τραγούδια των πρώτων δουλειών τους παραμένουν τόσο, μα τόσο εμβληματικά στα αυτιά μας ακόμα και σήμερα. Όπως για παράδειγμα το «Intervention», ένας αληθινός ύμνος. Ή μάλλον, ένας αληθινός αντι-ύμνος... Βαθιά κριτικοί στίχοι για την τυφλή πίστη που προωθεί η εκκλησία, βαθιά κριτική δημιουργία εν γένει για τις οργανωμένες θρησκείες, δεν θέλουμε να σκεφτόμαστε τι θα γινόταν αν είχε κυκλοφορήσει στην Ελλάδα αυτό το τραγούδι. Ευτυχώς, μας προκάλεσε ανατριχίλες χωρίς διαμαρτυρίες πιστών...
Smashing Pumpkins - The End is the Beginning is the End
Όσο χάλια μαύρα ήταν το «Batman & Robin» του 1996, τόσο διαχρονική κομματάρα αποδείχθηκε το βασικό τραγούδι του επίσημου σάουντρακ της ταινίας. «Κάθε τέλος είναι μια αρχή και κάθε αρχή ένα τέλος», θα μπορούσε να είναι η (λιγάκι ελεύθερη) μετάφραση του τίτλου αυτού του τραγουδιού που, εμπνεόμενο σε επίπεδο μουσικής από το σκοτεινό ύφος της μουσικής που παραδοσιακά συνόδευε τον Μπάτμαν στα 90s και σε επίπεδο στίχων από τη σκοτεινή ψυχοσύνθεση του εν λόγω υπερήρωα, αποτελεί ένα από τα πιο εμπνευσμένα πράγματα που έγραψαν οι Smashing Pumpkins. Μια σπουδή πάνω στη μοναξιά και την απομόνωση από την μπάντα από το Σικάγο, φουτουριστική αισθητική στο βιντεοκλίπ, στο repeat κατά περιόδους και μια τέτοια περίοδο διανύουμε.
Marilyn Manson- The Last Day on Earth
Από τους πιο αδικημένους δίσκους των 90s το «Mechanical Animals», η Sci Fi αισθητική του με τον Marilyn Manson να απεικονίζεται ως άφυλος εξωγήινος στο εξώφυλλο, καπέλωσε το μουσικό του περιεχόμενο αλλά όσοι επικεντρώθηκαν πραγματικά σε αυτό ξέρουν ότι τέτοιες δουλειές σπάνια βγαίνουν. Όλος ο δίσκος είναι η αφήγηση της ιστορίας ενός εξωγήινου που πέφτει στη Γη υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, προσαρμόζεται στους κανόνες της και γίνεται ροκ σταρ -οι επιρροές του Manson από το «The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars» του Ντέιβιντ Μπάουι είναι κάτι παραπάνω από προφανείς- και κάθε τραγούδι ένα διαφορετικό κεφάλαιο αυτής της ιστορίας. Ανάμεσά τους και το καταπληκτικό -όπως άλλωστε όλος ο δίσκος- «The Last Day on Earth», ένα ερωτικό τραγούδι δυστοπίας, προορισμένο να προκαλεί απανωτές ανατριχίλες.
