Ο εμπνευστής του Μαραθωνίου της Ειρήνης θα χαμογελούσε σήμερα αν έβλεπε από κάπου εκεί ψηλά, τις σημαίες της Παλαιστίνης να ανεμίζουν μέσα στο Παναθηναϊκό Στάδιο και συμμετέχοντες με κινητικά και όχι μόνο προβλήματα.
Ο Λαμπράκης στις εκλογές «της βίας και της νοθείας», της 29ης Οκτωβρίου 1961, όπως έμειναν στην ιστορία, πολιτεύθηκε με το ΠΑΜΕ (Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδος) και εξελέγη Βουλευτής Πειραιά, ενώ υπήρξε και ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος της οργάνωσης υπέρ της ειρήνης και του αφοπλισμού ΕΕΔΥΕ (Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη).
Στις 21 Απριλίου 1963 αποφασίζεται να γίνει η πρώτη Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης, με αφετηρία τον Τύμβο του Μαραθώνα και τερματισμό στην Πνύκα. Η πορεία είχε οργανωθεί από το «Σύνδεσμο Μπέρτραντ Ράσελ» και την ΕΕΔΥΕ και είχαν προσκληθεί να συμμετέχουν πολλοί ξένοι ειρηνιστές.
Η κυβέρνηση της ΕΡΕ υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή απαγόρευσε την πορεία και ανακοίνωσε ότι όποιος επιχειρήσει να προσεγγίσει θα συλλαμβάνεται. Οι αρχές μάλιστα, έθεσαν επιφυλακή τον Στρατό, την Αστυνομία, τη Χωροφυλακή, ακόμη και άνδρες του Λιμενικού, για να αποκοπεί και η προσέλευση διά θαλάσσης.
Το πρωί της Κυριακής 21 Απριλίου, στις 8:00, ο Λαμπράκης ξεκίνησε να τρέχει μόνος του, κρατώντας στα υψωμένα χέρια του ένα πανό με τη λέξη EΛΛAΣ και με το σύμβολο του «Συνδέσμου Eιρήνης Mπέρτραντ Pάσελ», παγκόσμιο σύμβολο της ειρήνης, φωνάζοντας: «Ζήτω η Ειρήνη, ζήτω η Δημοκρατία».
Θα καταφέρει να διανύσει πέντε χιλιόμετρα προς την Αθήνα. Στη Ραφήνα οι αρχές προσπάθησαν να τον σταματήσουν, σέρνοντας τον στο δάσος, όμως με την επέμβαση κατοίκων της περιοχής και όσων συνόδευαν το Λαμπράκη, απέτυχαν.
Οι σύντροφοι του συνελήφθησαν κοντά στο Πικέρμι και ο Λαμπράκης κοντά στο Χαρβάτι.
Το βράδυ της ίδιας μέρας ο Λαμπράκης έφτασε στα γραφεία της ΕΕΔΥΕ, απ' όπου έστειλε τηλεγράφημα στις εφημερίδες: «Πόθος δημοκρατικού λαού μας διά πορείαν Ειρήνης “Μαραθών – Αθήναι” επραγματοποιήθει», καταγγέλλοντας τη σύλληψή του και κατονομάζοντας τους υπεύθυνους.
Το τηλεγράφημα κατέληγε: «Δυστυχώς διεπίστωσα ότι δημοκρατία δεν υπάρχει εις την Ελλάδα, όταν εκλεκτοί του λαού κυριολεκτικώς καταρρακώνονται».
Ο Λαμπράκης δολοφονήθηκε την Τετάρτη 22 Μαΐου 1963, στη Θεσσαλονίκη, όπου ήταν ομιλητής σε εκδήλωση της «Επιτροπής δια την διεθνή ύφεσιν και ειρήνην».
Στη διάρκεια της εκφώνησης του λόγου του και υπό τις κραυγές του πλήθους των «αγανακτισμένων πολιτών» λέει από μικροφώνου: «Προσοχή, προσοχή. Εδώ βουλευτής Λαμπράκης. Σαν εκπρόσωπος του Έθνους και του Λαού, καταγγέλλω ότι υπάρχει σχέδιο δολοφονίας μου και καλώ τον υπουργό Β. Ελλάδος, τον νομάρχη, τον εισαγγελέα, τον στρατηγό Χωροφυλακής Μήτσου, τον διευθυντή της Αστυνομίας και τον διοικητή Ασφαλείας να προστατέψουν τη συγκέντρωση και τη ζωή μου».
Ολοκληρώνοντας την ομιλία ο Λαμπράκης μαζί με αρκετά άτομα πήγε να περάσει απέναντι κατευθυνόμενος στο ξενοδοχείο του. Καθώς διέσχιζαν τον δρόμο, μία τρίκυκλη μοτοσυκλέτα, στην οποία ήταν ένας άντρας στην καρότσα, χτύπησε με ένα λοστό τον Λαμπράκη στο κεφάλι.
Μεταφέρθηκε βαριά τραυματισμένος στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ και κατέληξε στις 27 Μαΐου, στις 01:22.
Φυσικοί αυτουργοί ήταν ο Σπύρος Γκοτζαμάνης (οδηγός της μοτοσικλέτας) και Μανώλης Εμμανουηλίδης (επιβάτης στην καρότσα), με το δικαστήριο ωστόσο να καταλήγει ωστόσο ότι δεν υπήρξε δολοφονία. Οι φυσικοί αυτουργοί καταδικάστηκαν σε 11 και 8,5 χρόνια, αντίστοιχα, για πρόκληση «βαριών σωματικών κακώσεων» και «συνέργεια» αντίστοιχα. Αποφυλακίστηκαν επί χούντας. Οι ηθικοί αυτουργοί, ανάμεσα στους οποίους ήταν αστυνομικοί και παρακρατικοί αθωώθηκαν.
Διαβάστε επίσης:
Η Σταματία Νούλα νικήτρια του ΑΜΑ στις γυναίκες (vid)
Ο Χαράλαμπος Πιτσώλης νικητής στον ΑΜΑ (vid)
