Ο Χέντρικ Γιόχανες Κρόιφ δεν υπήρξε απλώς ένας σπουδαίος ποδοσφαιριστής ή επιτυχημένος προπονητής. Υπήρξε μια ιδέα. Μια ποδοσφαιρική φιλοσοφία από μόνος του. Ο άνθρωπος που είδε το παιχνίδι αλλιώς – και το δίδαξε στον κόσμο.
Από τα στενά του Άμστερνταμ στον θρόνο της Ευρώπης
Γεννημένος στις 25 Απριλίου 1947 στο Άμστερνταμ, μεγάλωσε δίπλα στο γήπεδο του Άγιαξ, όπου εργαζόταν ο πατέρας του σε φρουταγορά. Η οικογένειά του ανήκε στην εργατική τάξη και η απώλεια του πατέρα του σε ηλικία μόλις 12 ετών σημάδεψε την παιδική του ηλικία. Όμως το ποδόσφαιρο ήταν πάντα εκεί – το καταφύγιο, το πάθος, το μέσο έκφρασης.
Εντάχθηκε στις ακαδημίες του Άγιαξ και γρήγορα ξεχώρισε. Το ντεμπούτο του στην πρώτη ομάδα ήρθε στα 17 του, το 1964. Ήταν ζήτημα χρόνου να καταλάβει ο κόσμος ότι δεν είχαν να κάνουν με έναν συνηθισμένο παίκτη. Η ταχύτητα σκέψης του, η τεχνική του, η ικανότητα να "διαβάζει" το παιχνίδι πριν εξελιχθεί, τον κατέστησαν ξεχωριστό.
Το Total Football και ο θρύλος του Άγιαξ
Υπό την καθοδήγηση του Ρίνους Μίχελς, ο Άγιαξ της δεκαετίας του '70 έγινε κάτι παραπάνω από μια μεγάλη ομάδα. Έγινε το εργαστήριο μιας επανάστασης. Το Total Football, όπου οι παίκτες άλλαζαν συνεχώς θέσεις, διατηρούσαν την κατοχή και κυκλοφορούσαν τη μπάλα με υπομονή και ακρίβεια, είχε τον Κρόιφ στον ρόλο του αρχιτέκτονα.
Με τον Άγιαξ κατέκτησε 8 πρωταθλήματα Ολλανδίας και 3 σερί Κύπελλα Πρωταθλητριών (1971-73). Παράλληλα, απέκτησε διεθνή ακτινοβολία. Δεν ήταν απλώς το σύμβολο μιας ομάδας, αλλά η προσωποποίηση μιας φιλοσοφίας που υπερέβαινε τα όρια του γηπέδου.
Μουντιάλ 1974: Ο ηγέτης χωρίς στέμμα
Στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1974, η Ολλανδία του Κρόιφ μάγεψε τον πλανήτη. Δεν ήταν η ομάδα που κατέκτησε το τρόπαιο. Ήταν όμως η ομάδα που άφησε παρακαταθήκη. Το σύστημα, η τακτική αρτιότητα, ο τρόπος που η ομάδα κινείτο σαν ένα σώμα και ο Κρόιφ σαν εγκέφαλος, δημιούργησαν ένα πρότυπο που επηρέασε γενιές προπονητών.
Το γκολ του Κρόιφ απέναντι στην Αργεντινή και η «στροφή Κρόιφ» (Cruyff turn), μια προσποίηση που μέχρι σήμερα διδάσκεται, αποτελούν στιγμές-ορόσημα στην ιστορία του θεσμού.
Μπαρτσελόνα: Από είδωλο σε μεταρρυθμιστής
Η μεταγραφή του στη Μπαρτσελόνα το 1973 ήταν μια μετακίνηση-σταθμός. Όχι μόνο για τον σύλλογο, αλλά και για το ίδιο το ισπανικό ποδόσφαιρο. Η Μπαρτσελόνα, τότε στη σκιά της Ρεάλ Μαδρίτης, έβρισκε στο πρόσωπο του Κρόιφ έναν ηγέτη και έναν ελευθερωτή. Η κατάκτηση του πρωταθλήματος το 1974 – του πρώτου μετά από 14 χρόνια – συνοδεύτηκε από τον θρυλικό θρίαμβο με 5-0 επί της Ρεάλ στο «Μπερναμπέου».
Ως προπονητής της Μπαρτσελόνα (1988–1996), ο Κρόιφ οικοδόμησε τη «Dream Team», κατακτώντας 4 σερί πρωταθλήματα Ισπανίας και το πρώτο Κύπελλο Πρωταθλητριών στην ιστορία του συλλόγου (1992). Σημαντικότερο ίσως κι απ’ όλα αυτά, όμως, ήταν η παρακαταθήκη του. Η ίδρυση της Μασία, του κορυφαίου φυτωρίου ακαδημιών στον κόσμο, και η εισαγωγή ενός στυλ παιχνιδιού που επηρέασε μέχρι και τον Γκουαρδιόλα, τον Μέσι, τον Ινιέστα και τον Τσάβι.
Ο φιλόσοφος του ποδοσφαίρου
Ο Κρόιφ δεν ήταν άνθρωπος που συμβιβαζόταν. Είχε άποψη για τα πάντα και δεν δίσταζε να την εκφράσει. Εναντιώθηκε στην καπνοβιομηχανία, μίλησε για τα λάθη της FIFA, έφτιαξε το δικό του ίδρυμα για παιδιά με αναπηρίες, ενώ συχνά λειτουργούσε ως άτυπος μέντορας για προπονητές και συλλόγους.
Ακόμα και οι ατάκες του είχαν διαχρονικό χαρακτήρα:
«Το να παίζεις ποδόσφαιρο είναι απλό, το να παίζεις απλό ποδόσφαιρο είναι το πιο δύσκολο».
«Χωρίς τη μπάλα, δεν μπορείς να κερδίσεις».
«Η ποιότητα χωρίς αποτέλεσμα δεν έχει σημασία. Το αποτέλεσμα χωρίς ποιότητα είναι βαρετό».
Η παρακαταθήκη του
Ο Γιόχαν Κρόιφ έφυγε από τη ζωή στις 24 Μαρτίου 2016, σε ηλικία 68 ετών, χτυπημένος από τον καρκίνο. Όμως δεν έφυγε ποτέ από το ποδόσφαιρο. Η σκέψη του, το στυλ του, οι αρχές του, όλα ζουν ακόμα.
Ο Άγιαξ του Τεν Χαγκ, η Μπαρτσελόνα του Γκουαρδιόλα, η Ισπανία του 2010, η Σίτι του σήμερα – όλοι χρωστούν κάτι σε εκείνον. Και όπως είχε πει κάποτε: «Οι παίκτες σαν εμένα δεν πεθαίνουν ποτέ, γίνονται μέρος του παιχνιδιού».
