MENU
Χρόνος ανάγνωσης 11’

Σαν σήμερα: Το τελευταίο ζεϊμπέκικο του Δημήτρη Μητροπάνου (vids)

0

Το μαγαζί ήταν γεμάτο από ανθρώπους κάθε ηλικίας, αμφίεσης και κοινωνικής τάξης. «Ήταν πάλι άρρωστος τις προάλλες, μπορεί να είναι η τελευταία μας φορά...» Κανένας όμως δεν το πίστευε πραγματικά, όχι όσο χτυπάνε αυτές οι νότες από το πιάνο και ο καλλιτέχνης αφήνει για λίγο το μικρόφωνο παράμερα για να ξεκινήσει εκείνον τον παλιό, λεβέντικο χορό που χορεύεις πάντα μόνος, που απαιτεί να είσαι αρσενικός και με νταλκά στην ψυχή για να τον εκτελέσεις. Ακόμα και τώρα, ακόμα και στον 21ο αιώνα, ακόμα και στην εποχή του διαδικτύου και των social media, το ζεϊμπέκικο πρέπει να είναι βαρύ και το δικό του ήταν...

Δημήτρης Μητροπάνος με τα χέρια του απλωμένα πριν την τελευταία στροφή της «Ρόζας», Δημήτρης Μητροπάνος σε ένα ζεϊμπέκικο που τραντάζει την πίστα, Δημήτρης Μητροπάνος με τα μάτια πάντοτε κλειστά και τη δωρική φωνή του να τραγουδάει μόνο για εσένα, κάθε φορά...

Πώς η ανάγκη γίνεται ιστορία/πώς η ιστορία γίνεται σιωπή/τι με κοιτάζεις Ρόζα, μουδιασμένο/συγχώρα με που δεν καταλαβαίνω/τι λένε τα κομπιούτερς κι οι αριθμοί...

Με αφορμή τη συμπλήρωση έξι χρόνων από τον θάνατο του για πολλούς τελευταίου πραγματικά σπουδαίου Έλληνα λαϊκού τραγουδιστή, του Δημήτρη Μητροπάνου, από πνευμονικό οίδημα στις 17 Απριλίου του 2012, το SDNA καταγράφει 10 σταθμούς της ζωής και της καριέρας του αξέχαστου ερμηνευτή με την πλούσια, επιβλητική φωνή αλλά και του έντιμου άνδρα που κράτησε ακέραιη την κληρονομιά του Στέλιου, του Στράτου, του Τσιτσάνη, του Μπιθικώτση και της Μπέλλου, σε μια εποχή ψέματος, «βιτρίνας» και λεζάντας. Απαραίτητη υποσημείωση: η επιλογή των τραγουδιών είναι υποκειμενική, ο αναγνώστης είναι ελεύθερος να επιλέξει με ποιο ζεϊμπέκικο ή μπαλάντα του Μήτσου θα συνοδεύει την χαρά, την λύπη και τον έρωτά του, όπως κάνει ασφαλώς αυτά τα έξι χρόνια της Εθνικής μας Μοναξιάς, όσο δεν βρίσκεται πια κοντά μας.

Γιατί εδώ/εδώ ειν’ ο έρωτας που ξέρουμε/εδώ κι οι πίκρες που μας θέλουν και τις θέλουμε/εδώ κι εμείς για να `χει πάντα συντροφιά/η εθνική μας μοναξιά...

Γέννηση και δύσκολα παιδικά χρόνια

Τα Τρίκαλα, συγκεκριμένα η συνοικία της Αγίας Μονής έχουν την τιμή να αποτελούν τον γενέθλιο τόπο του αξέχαστου καλλιτέχνη. Εκεί, στις 2 Απριλίου του 1948, είδε το πρώτο φως της ημέρας, γιος κομμουνιστή που είχε διαφύγει στην Ρουμανία όταν πια πλησίαζε η ήττα του Δημοκρατικού Στρατού και συνάντησε τον Δημήτρη το 1977, όταν πια ήταν 29 ετών και είχε δοθεί αμνηστία στους πολιτικούς εξόριστους. Από πολύ μικρός ξεκίνησε να δουλεύει, για να βοηθήσει τη μάνα και την αδερφή του, πρώτα γκαρσόνι σε ταβέρνα, μετά οικοδομή και σε κορδέλες που έκοβαν ξύλα, ενώ λάτρευε τα τραγούδια του Στέλιου Καζαντζίδη. Όταν όμως οργανώθηκε στη νεολαία των «Λαμπράκηδων» και στο παράνομο ΚΚΕ, κρίθηκε «ανεπιθύμητος» από όλα τα γυμνάσια του νομού λόγω της ιδεολογίας του και κατέβηκε στην Αθήνα με τον θείο του, το 1964.

Πήρα από τα μάτια σου λίγο μαύρο χρώμα/κι έβαψα τα ρούχα μου, μάνα μη με δεις/την στερνή κουβέντα σου τη θυμάμαι ακόμα/σαν χορεύεις μου ’λεγες, να `σαι ο Διγενής...

Ο Ζαμπέτας του στάθηκε σαν πατέρας

Ο Γιώργος Ζαμπέτας ήταν ο άνθρωπος που βοήθησε περισσότερο από κάθε άλλον τον 16χρονο τότε Μητροπάνο, ο οποίος δεν ξέχασε ποτέ όσα έκανε για εκείνον ο θρυλικός συνθέτης και τον ένιωθε πατέρα του. «Ο Ζαμπέτας είναι ο μόνος άνθρωπος στο τραγούδι που με βοήθησε χωρίς να περιμένει κάτι. Με όλους τους υπόλοιπους συνεργάτες μου, κάτι πήρα και κάτι έδωσα», έλεγε ο Δημήτρης. Ένας άλλο «ιερό τέρας» του ελληνικού τραγουδιού, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ήταν εκείνος που τον πήγε στην δισκογραφική εταιρία «Columbia», όταν τον άκουσε τυχαία να τραγουδάει, ενώ το 1966 συναντήθηκε με τον Μίκη Θεοδωράκη και ερμήνευσε κομμάτια από την «Ρωμιοσύνη» και το «Άξιον Εστί» σε συναυλίες στην Ελλάδα και την Κύπρο. Η πρώτη του μεγάλη επιτυχία, καθώς η λογοκρισία είχε απορρίψει τις παρθενικές προσπάθειές του, είναι η ηχογράφηση της «Θεσσαλονίκης» το 1967, σε στίχους Ηλία Ηλιόπουλου και μουσική Γιώργου Ζαμπέτα.

Θα πάρω το αμάξι μου/στην τσέπη χαρτζιλίκι/κι απόψε τα μεσάνυχτα/θα `ρθω Θεσσαλονίκη/Θεσσαλονίκη είσαι μία/στον κόσμο δεν είν’ άλλη/Θεσσαλονίκη μου γλυκιά που να 'χει τέτοια ομορφιά...

Ο Άγιος Φεβρουάριος

Ο δίσκος ο οποίος εκτόξευσε την καριέρα του σχετικά άγνωστου έως τότε Μητροπάνου και παράλληλα αποτέλεσε πραγματικό σταθμό στην πορεία της ελληνικής μουσικής σκηνής δεν ήταν άλλως από τον «Άγιο Φεβρουάριο», των Μάνου Ελευθερίου και Δήμου Μούτση, ο οποίος κυκλοφόρησε τον Φλεβάρη του 1972 από την POLYGRAM και 46 χρόνια αργότερα εξακολουθεί να θεωρείται πρωτοποριακός ως ηχογράφηση. Ο Μούτσης κάλεσε σε ακρόαση διάφορους ταλαντούχους τραγουδιστές πριν ακούσει τελικά τον 24χρονο από τα Τρίκαλα, ο οποίος εκείνη την εποχή υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία στην Αλεξανδρούπολη και σιγουρευτεί ότι εκείνος ήταν ο κατάλληλος, μαζί με την Πετρή Σαλπέα, για να ερμηνεύσει τα εννέα κομμάτια του δίσκου, από τα οποία το «Ο Χάρος βγήκε παγανιά» έκανε τον μεγαλύτερο ντόρο ως «τραγούδι προτρέπον εις εγκλήματα» (έπειτα από την υπόθεση Κοεμτζή που συγκλόνισε την Αθήνα το '73), σύμφωνα με πρωτοσέλιδο της εποχής!

Η σούστα πήγαινε μπροστά/κι ο μάγκας τοίχο τοίχο/δεν έτυχε στα χρόνια αυτά/τίποτα να πετύχω/Ανάβουνε φωτιές στις γειτονιές/του Αη Γιάννη αχ πόσα ξέρεις και μου λες...

http://www.youtube.com/embed/5V7iUfYpA1M?modestbranding=0&showinfo=0&playsinline=1

Δρόμος για τα Κύθηρα - Λαϊκά 76 - Συναξάρια

Από τις ωραιότερες δισκογραφικές δουλειές του Μητροπάνου τη δεκαετία του '70, ίσως όχι στο επίπεδο του «Άγιου Φεβρουάριου» αλλά με τραγούδια που αγαπήθηκαν πολύ από τον κόσμο και τον έκαναν εξαιρετικά δημοφιλή στις εμφανίσεις του σε νυχτερινά μαγαζιά είναι ο «Δρόμος για τα Κύθηρα» (1973) των Ηλία Λυμπερόπουλου - Γιώργου Κατσαρού και τα «Λαϊκά 76», ο δίσκος των Τάκη Μουσαφίρη, Τάσου Οικονόμου και Σπύρου Παπαβασιλείου, με κομμάτια όπως το «Αλίμονο», το «Καλοκαίρια και Χειμώνες», το «Κάνε κάτι να χάσω το τρένο», το «Ό,τι πιάνω εγώ στα χέρια», το «Σε μια στοίβα καλαμιές». Το 1979 παντρεύτηκε για πρώτη φορά, την Φανή Σταμάτη με καταγωγή από την Αιτωλοακαρνανία, και έμειναν μαζί για οκτώ χρόνια χωρίς να αποκτήσουν παιδιά. Τα υπέροχα και λυρικά «Συναξάρια» του Γιώργου Χατζηνάσιου το 1981 είναι ένας ακόμη δίσκος που γνώρισε καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία.

Κι αν θέλεις όρκους της ζωής/θα ορκιστώ από αρχής, αγαπημένη/εγώ στα μάτια σου μετρώ/τ’ απέραντο και το μικρό, αγαπημένη/Καλοκαίρια και χειμώνες περιμένω να φανείς...

Η δεκαετία του '80 και οι συνεργασίες

Από τα «Συναξάρια» μέχρι την «Εθνική μας Μοναξιά» το '92 ο Μητροπάνος κυκλοφόρησε ή συμμετείχε σε περισσότερους από 25 δίσκους με διαφορετικά μουσικά στιλ, ενώ παράλληλα εμφανιζόταν σε νυχτερινά μαγαζιά. Τραγούδησε (εκτός από Μουσαφίρη) κομμάτια των Θεοδωράκη, Καλδάρα, Κουγιουμτζή, Πλέσσα, Σπανού, «μετακόμισε» στην εταιρία MINOS το 1987 και η συνύπαρξή του με τον Λάκη Παπαδόπουλο, που μας έδωσε το τόσο συγκινητικό παρά την αφέλεια των στίχων του «Για να σ' εκδικηθώ», αλλά και τον Νίκο Πορτοκάλογλου στο «Κλείνω κι έρχομαι» επιβεβαίωσαν την ευρεία ερμηνευτική γκάμα του «λαϊκού» για κάποιους -έως τότε- βάρδου, ο οποίος τον Δεκέμβριο του 1991 παντρεύτηκε για δεύτερη φορά, με την Βένια, και έμεινε μαζί της έως το τέλος της ζωής του το 2012 αποκτώντας την Μυρσίνη και την Αναστασία.

Για να σε εκδικηθώ/πετάω ενθύμια και δώρα/κι εσύ όπως και εγώ/θρύψαλα και σκουπίδια τώρα/Για να γιατρέψω τις ατέλειωτες πληγές/αφού δεν βγήκες από μέσα μου ποτέ...

Από τον Τόκα στου «Αιώνα την Παράγκα»

Η κάπως βαλτωμένη στις αρχές της δεκαετίας του '90 καριέρα του Μητροπάνου «αναστήθηκε» με την υπερεπιτυχημένη συνεργασία του με τους Μάριο Τόκα - Φίλιππο Γράψα στην «Εθνική μας Μοναξιά» το 1992, στην οποία υπάρχουν μεταξύ άλλων το ομώνυμο τραγούδι, οι «Θάλασσες», το «Μια στάση εδώ», το «Σ' αναζητώ στη Σαλονίκη» & το «Παρέα μ' έναν ήλιο» δύο χρόνια αργότερα («Λαδάδικα», «Το ζεϊμπέκικο του Αρχάγγελου», «Τον Αύγουστο που μου χρωστάς»), δύο από τις πληρέστερες και πιο ώριμες δισκογραφικές δουλειές της καριέρας του, οι οποίες τον καθιέρωσαν οριστικά στη συνείδηση του κόσμου στην πέμπτη δεκαετία της ζωής του. Ο μύθος λέει ότι Γιώργος Νταλάρας και Χαρούλα Αλεξίου είχαν απορρίψει την «Εθνική μας Μοναξιά» πριν την προτείνει ο αείμνηστος συνθέτης στον Δημήτρη σε ένα κυπριακό εστιατόριο...

Έλα ένα βράδυ την υπόσχεση να πάρεις/πριν να τη σβήσει με σφουγγάρι ο Βαρδάρης/Σ’ αναζητώ, σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη ξημερώματα/λείπει το βλέμμα σου απ’ της αυγής τα χρώματα...

Ο κορυφαίος σύγχρονος ελληνικός δίσκος

Το φθινόπωρο του 1996 ο Θάνος Μικρούτσικος συνάντησε τον Δημήτρη Μητροπάνο και η συνύπαρξή τους, μαζί με τους μαγικούς στίχους (κυρίως) του σπουδαίου Άλκη Αλκαίου, «γέννησαν» εκείνο τον δίσκο που θεωρείται ο κορυφαίος ελληνικός των τελευταίων 25 ετών: «Στου Αιώνα την Παράγκα», 14 τραγούδια, το ένα καλύτερο από το άλλο (με τον ερμηνευτή τους να χαριτολογεί πάντα λέγοντας ότι η επιτυχία της Ρόζας «καπέλωσε» τα άλλα όμορφα κομμάτια του), τα οποία αγόρασαν 123.000 άνθρωποι και άκουσαν εκατομμύρια άλλοι στο ραδιόφωνο και τις ζωντανές εμφανίσεις των δημιουργών, αριστοτεχνική ενορχήστρωση και καλές δεύτερες φωνές που αναδεικνύουν άψογα αυτή του Μήτσου, στίχοι με βαθύ νόημα σε μια «δύσκολη», καπιταλιστική δεκαετία για την Ελλάδα, ζεϊμπέκικα, μπαλάντες... και μήπως οι «Ατάκες» είναι ροκιά;

Της νύχτας οι αμαρτωλοί και της αυγής οι μόνοι/θέλουν βαρύ ζεϊμπέκικο και νευρικό τιμόνι/σε τόπους τριγυρίζουνε σβησμένους απ’ το χάρτη/για μια σταγόνα ουρανό, για μιαν αγάπη σκάρτη...

http://www.youtube.com/embed/6IIG1i2GDw4?modestbranding=0&showinfo=0&playsinline=1

H δεκαπενταετία της αναγνώρισης

Από την «Ρόζα» έως τον Απρίλιο του 2012 που έκλεισε τα μάτια του, ο Μητροπάνος απόλαυσε την πλήρη αναγνώριση και αγάπη του κόσμου, τον οποίο αντάμειψε με τις ζωντανές εμφανίσεις του (η συναυλία του στο Ηρώδειο τον Σεπτέμβρη του 2009 και το ζεϊμπέκικο στην βροχή θα είναι για πάντα από τις πλέον δυνατές νύχτες του ιστορικού αμφιθέατρου) και τους δίσκους του: «Ψάξε στ' Όνειρό μας», «Του Έρωτα και της Φυγής», «Εντελβάις», «Στης Ψυχής το Παρακάτω», το «Πες μου τα Αληθινά σου» του Στέφανου Κορκολή, την τελευταία πραγματικά σπουδαία δουλειά του, παρά τα συχνά προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε λόγω του ποτού και του τσιγάρου. Καλλιμάρμαρο, Μέγαρο Μουσικής, Θέατρο Βράχων Ιερά Οδός και Ακτή Πειραιώς, συναυλίες στην επαρχία, αλήθεια ποιος άτυχος δεν πρόλαβε να τον ακούσει έστω μια φορά;

Θες, να γίνω άλλος να μην είμαι πια εγώ/μέσα στον κόσμο αυτόν που έφτιαξες να ζω/να’μαι καθρέφτης σε όλα αυτά που εσύ θα θες/μα αν το μπορώ, ποτέ δεν ρώτησες...

Αριστερός και φίλος του Ολυμπιακού

Λαϊκός και ανθρωπιστής, ο Δημήτρης Μητροπάνος δεν απαρνήθηκε ποτέ τις ιδέες της Αριστεράς μέχρι το τέλος του, διατηρώντας όμως αποστάσεις από την «σκληρή» κομματική γραμμή, παρότι εμφανίστηκε σε φεστιβάλ της ΚΝΕ και στήριξε τις προεκλογικές δράσεις του Κόμματος. «Εγώ θα είμαι πάντα με το ΚΚΕ κι ας είναι στον κόσμο του», είχε πει σε συνέντευξή του. Υπήρξε επίσης γνήσιος ποδοσφαιρόφιλος με δηλωμένη και ειλικρινή αγάπη για τον Ολυμπιακό, του αφιερώθηκε μάλιστα η φιέστα του συλλόγου το 2012 και αποθεώθηκε από τους φιλάθλους μετά θάνατον, ενώ τα ερυθρόλευκα στεφάνια στην κηδεία του (στην οποία έδωσε το παρών ο Ντούσαν Ίβκοβιτς) ήταν αμέτρητα. Για την ιστορία, όταν υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία στην Αλεξανδρούπολη το '72, ο στρατηγός Γκράτσιος που υποστήριζε τον Άρη τον διευκόλυνε να κατέβει στην Αθήνα για τον «Άγιο Φεβρουάριο».

Πιστεύω μόνο παραμύθια λαϊκά/τα κόκκινα τα μπλουζ που κοροϊδεύεις/θες και βουλιάζεις κάθε μέρα στα βαθιά/αφού δεν ξέρεις στη στεριά να ταξιδεύεις...

Το τελευταίο ζεϊμπέκικο του Αρχάγγελου

Σαν σήμερα, στις 17 Απριλίου του 2012, ο Αρχάγγελος και Διγενής της ελληνικής μουσικής σκηνής, ο πιο δημοφιλής τραγουδιστής του τόπου μας μετά τον Στέλιο, εισάγεται εσπευσμένα στο νοσοκομείο Υγεία με δύσπνοια και περίπου στις 11.00 περνάει οριστικά στην Αθανασία (οξύ πνευμονικό οίδημα ήταν η διάγνωση, που βύθισε στο πένθος μια ολόκληρη χώρα), σε ηλικία 64 ετών. Η κηδεία του στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών μετατρέπεται σε λαϊκό προσκύνημα, με 45.000 θαυμαστές του να αποτίουν τον τελευταίο φόρο τιμής στον τελευταίο πραγματικά μεγάλο, στον άνθρωπο που τραγούδησε τις χαρές και τις λύπες του όπως κανένας άλλος ενώ οι άψυχοι ειδικοί τον έλεγαν φάλτσο, στον Δημήτρη που παρέμεινε αρσενικός, αυθεντικός, σεμνός μα τόσο ξεχωριστός στη διαδρομή από την Αγία Μονή Τρικάλων έως τον Όλυμπο του θρύλου. «Καλό να σου να ’ναι το στερνό ταξίδι Μητροπάνο και χαιρετίσματα να πεις όταν μαζί αγκαλιαστείς με τον Στελάρα πάνω», έγραφε το πανό του συλλόγου «Υπάρχω» στην κηδεία, που δεν έγινε δημοσία δαπάνη.

Πες μου πού πουλάν καρδιές να σου πάρω μια/πες μου πού πουλάν ψυχές να σου πάρω δυο/πού πουλάν τις Κυριακές, τις γιορτές, τις σκόλες/πες μου πού πουλάν χαρές να στις πάρω όλες...

Δώσε μου φωτιά ν’ ανάψω/βάλε μου κρασί να πιω/πρέπει απόψε να ξεγράψω/ό, τι στον κόσμο αγαπώ/Δώσε μου φωτιά να κάψω πια απ’ την καρδιά/του χωρισμού το βάσανο...

Θα κάνω στάση στη διπλή γραμμή του δρόμου/πόσο κοστίζει μια παράβαση του νόμου/να σταματήσω θέλω την κυκλοφορία/για να φωνάξω ότι πρόδωσες την πιο όμορφη ιστορία...

H κληρονομιά του Δημήτρη Μητροπάνου

Στο σημείο αυτό ο γράφων οφείλει να ομολογήσει ότι τελικά μάλλον εξαπάτησε τον αναγνώστη, υποσχόμενος ένα κομμάτι με αφορμή τα έξι χρόνια από τον θάνατο του Δημήτρη Μητροπάνου. Τον εξαπάτησε, γιατί δέχθηκε ως γεγονός ότι ο μέγας βάρδος από τα Τρίκαλα έφυγε από τη ζωή στις 17 Απριλίου του 2012, κάτι το οποίο δεν συνέβη. Όταν το ραδιόφωνο του αμαξιού πιάνει ένα παλιό τραγούδι του για την Σαλονίκη, ο Μητροπάνος ζει. Στα οικογενειακά τραπέζια, τις Κυριακές και το Πάσχα, το οποίο συνήθως πέφτει τέτοιες μέρες και το συνοδεύει η αξέχαστη φωνή του, ο Μητροπάνος ζει. Τα βράδια που σε βασανίζει η σκέψη της χαμένης σου αγάπης και ψάχνεις τους στίχους που ερμήνευσε, ο Μητροπάνος ζει. Κάθε φορά που ένας νέος τραγουδιστής επιχειρεί να πει ένα άσμα του στα μπουζούκια και είναι συγκινητικό, αλλά και τόσο λυπηρό ταυτόχρονα, ο Μητροπάνος ζει. Και όταν ανεβαίνεις στην πίστα ή βλέπεις τους φίλους σου να κάνουν κύκλο με τα τσιγάρα τους αναμμένα γύρω σου ώστε να χορέψεις ζεϊμπέκικο, ο Μητροπάνος ζει... και τραγουδάει μόνο για εσένα και τον καημό σου!

Ένα ποτήρι θάνατο θα πιω, απόψε να μεθύσω/Τα καλοκαίρια πες μου πώς μπορώ μονάχος μου να ζήσω/Ένα ποτήρι θάνατο θα πιω απόψε να μεθύσω/Σε μονοπάτι αδιάβατο θα βγω, θα βγω να σε ζητήσω...

Σαν σήμερα: Το τελευταίο ζεϊμπέκικο του Δημήτρη Μητροπάνου (vids)