Από την Δευτέρα είναι το κύριο θέμα συζήτησης στις παρέες των φίλων του Παναθηναϊκού. Τα σχέδια της νέας Λεωφόρου ήταν εντυπωσιακά και όλοι οι φίλαθλοι του τριφυλλιού περιμένουν να αρχίσουν τα έργα και να μπουν στην ιστορική έδρα της ομάδας που θα είναι λαμπερή.
Πλέον, το βάρος πέφτει στον εμπνευστή του νέου «σπιτιού» των «πρασίνων», ενός έργου που θα υλοποιήσει το όραμα τόσων ετών, χιλιάδων φίλων του Παναθηναϊκού.
Ο αρχιτέκτονας των σχεδίων της νέας Λεωφόρου, Ανδρέας Κούρκουλας, μίλησε στο SDNA από την έδρα του (το γραφείο του με την ονομασία «Κοκκίνου – Κούρκουλας»), τονίζοντας αρχικά την ανάγκη να δουν επιτέλους οι φίλοι του Παναθηναϊκού να δημιουργείται ένα γήπεδο αντάξιο της ιστορίας και του ονόματος της ομάδας.
Τι σχέση έχετε με τον Παναθηναϊκό;
«Είμαι από μία οικογένεια με τέσσερα αδέρφια, τρία αγόρια και ένα κορίτσι. Τα δύο αγόρια είναι Ολυμπιακοί και εγώ στην κόντρα Παναθηναϊκός όπως γίνεται στις περισσότερες οικογένειες. Μεγαλώνοντας συνάντησα μία γυναίκα που με ξεπερνάει πραγματικά το πάθος της για το ποδόσφαιρο. Ο πατέρας της την έτρεχε από μικρή στα γήπεδα, έχει φωτογραφία με τον Λινοξυλάκη ενώ ήταν τριών χρονών. Ο πατέρας της και ο αδερφός της, τρελό πάθος για τον Παναθηναϊκό. Το γήπεδο ήταν για εμάς μία σχέση με την ομάδα. Πιο πολύ της γυναίκας μου, η οποία όταν γνωριστήκαμε ήταν μεγαλύτερο το πάθος της για τον Παναθηναϊκό παρά για εμένα. Είναι εντυπωσιακό πως σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο, η Μαρία έχει μεγαλύτερο πάθος και από εμένα».
Πως νιώθετε που θα είστε ο αρχιτέκτονας της νέας Λεωφόρου;
«Πέρα από το πάθος και την ομάδα, τα γήπεδα είναι ένας πάρα πολύ σημαντικός τύπος κτιρίων που έχει απασχολήσει την αρχιτεκτονική τα τελευταία χρόνια. Έχει γίνει πολύ μεγάλη συζήτηση από το που πρέπει να γίνονται τα γήπεδα. Αν πρέπει να είναι μέσα στην πόλη ή εκτός. Είναι μία ιδέα που πήγε και ήρθε. Επικράτησε για πολλά χρόνια μία ιδέα ότι τα γήπεδα δεν είναι συμβατά με τις πόλεις καθώς δημιουργούνε προβλήματα στις πόλεις και άρα πρέπει να πάνε στα προάστια, ώσπου αυτό το πράγμα γύρισε στο ότι τα γήπεδα είναι οργανικό κομμάτι των πόλεων. Ότι τα γήπεδα είναι όπως τα δημαρχεία, οι εκκλησίες, τα πανεπιστήμια και δεν πρέπει να εξοστρακίζονται αλλά πρέπει να βρεθούν οι όροι που μπορούν αυτά να είναι συμβατά.Οι όροι που μπορεί να είναι συμβατά είναι δύο. Το ένα είναι ότι πρόκειται για μεγάλα κτίρια που δημιουργούν ασυνέχειες στην πόλη και το άλλο είναι το πως γίνεται η πρόσβαση. Πως δηλαδή πηγαίνει ο πολύς κόσμος στους αγώνες. Ως προς το δεύτερο σκέλος ευτυχώς έχουμε δίπλα το μετρό άρα είναι θέμα της πολιτείας να επιβάλει στους φιλάθλους ότι πας με το μετρό και όχι με το αμάξι σου επιβαρύνοντας την κατάσταση.
Ως προς το άλλο ζήτημα τα γήπεδα πρέπει να είναι κοσμήματα για την πόλη. Δεν μπορεί να καταρρέουν όπως καταρρέει το γήπεδο αυτή την στιγμή. Πρέπει να είναι φροντισμένα και να μπορούν να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της πόλης. Αυτό γίνονται με τον φτιαχτούν γύρω γύρω όπως στις παλιές αρένες μαγαζιά και άλλους χώρους που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της καθημερινότητας. Κάτω από το γήπεδο αυτή την στιγμή υπάρχει ένα ολόκληρο αθλητικό συγκρότημα που όμως δεν εκφράζεται προς την πόλη. Πρέπει να το ξέρει ο γονιός για να πάει το παιδί. Πρέπει να έχει μίας μορφής εξωστρέφειας. Αυτή την στιγμή δεν έχει πρόσωπο προς τα έξω να δίνει ζωντάνια 24 ώρες το 24ωρο. Είναι τυφλή η πόλη έτσι σε αυτό το σημείο. Πρέπει να αποκτήσει μαγαζιά, πισίνα και άλλα αντίστοιχα.
Είναι μεγάλη τιμή για μένα. Ένας αρχιτέκτονας που αναλαμβάνει ένα τόσο σημαντικό έργο στην πόλη έχει τεράστια ευθύνη προς την πόλη και από την άλλη μεριά θα είναι και τεράστια αναγνώριση αν καταφέρει τελικά να το πετύχει. Είναι μεγάλη ευθύνη να αναβαθμίσουμε ένα τέτοιο γήπεδο. Να αποδείξουμε στην πράξη ότι ένα τέτοιο γήπεδο γίνεται. Ότι γίνεται δηλαδή να είναι ένας ζωντανός οργανισμός μέσα στην πόλη και δεν χρειάζεται να φύγει μακριά από αυτήν».
Ποιά είναι τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Λεωφόρου σε σχέση με το ΟΑΚΑ για οποίο είχαν ακουστεί σκέψεις έργων προκειμένου να αποτελέσει «έδρα»;
«Η συζήτηση αυτή που αφορά την χωροθέτηση των γηπέδων και πως μπορεί να είναι ζωντανά για την πόλη. Αυτή την στιγμή έχουμε ένα πολύ σημαντικό έργο αυτό του Καλατράβα στο ΟΑΚΑ. Αποτελεί ένα νεκρό τοπίο σε σχέση με την πόλη. Μία μεγάλη ασυνέχεια μέσα στην πόλη. Αυτοί που ανέτρεψαν αυτή την λογική, οι Ισπανοί στην Βαρκελώνη για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Κατάφεραν να σχεδιάσουν το πλάνο τους με το σύνθημα «Οι Ολυμπιακοί Αγώνες για την πόλη και όχι η πόλη για τους Ολυμπιακούς Αγώνες». Ότι σχεδίασαν για ένα μεγάλο event μπόρεσε να αξιοποιηθεί και στην συνέχεια. Εμείς δεν το κάναμε αυτό. Σε ό,τι σχεδιάστηκε για τους Ολυμπιακούς Αγώνες δεν πήρε υπόψιν του αυτό που είχε προηγηθεί. Είχε μιλήσει όλη η ανθρωπότητα για αυτό.
Οι Άγγλοι το έκαναν αυτό στην συνέχεια. Εμείς όμως καθόλου. Χαρακτηριστική είναι η εικόνα τόσο στο Φάληρο, όσο και στο ΟΑΚΑ όπου υπάρχει ένα συγκρότημα που τα κτίρια παρά το γεγονός ότι είναι πολύ όμορφα δεν έχουν την παραμικρή επικοινωνία με την πόλη. Το θέμα είναι να μην φτιάξουμε ένα γήπεδο όχι για τους Ολυμπιακούς Αγώνες ή για τον Παναθηναϊκό αλλά ένα γήπεδο στο οποίο θα μπορεί να παίξει ο Παναθηναϊκός, θα μπορούν να γίνουν Ολυμπιακοί Αγώνες. Θα έπρεπε να γίνει μία μελέτη, η οποία με κάποιο τρόπο να μπορέσει να έρθει κοντά η πόλη στο Ολυμπιακό Στάδιο. Να έρθουν πιο κοντά οι κατοικίες να υπάρξουν κάποια μαγαζιά ή κάποια γραφεία που θα έκαναν το γήπεδο πιο ζωντανό».
Έχετε ασχοληθεί με άλλα αθλητικά έργα;
«Όχι μεγάλα γήπεδα, αλλά με πολλά μικρότερα γήπεδα, πάρκα και άλλα αντίστοιχα».
Έχετε εμπνευστεί από τα σχέδια κάποιου ευρωπαϊκού γηπέδου;
«Μας απασχόλησε πάρα πολύ ό,τι έχει γίνει στον τομέα αυτόν τα τελευταία 20 χρόνια που έχουν αλλάξει και οι όροι. Έχουν αλλάξει πολύ τα πράγματα και έχουν γήπεδα που είναι κοσμήματα για τις πόλεις. Μάλιστα, κόντρα στην ιδέα που ήταν να φύγουν τα γήπεδα εκτός πόλης. Έχουν κατασκευαστεί ξανά γήπεδα στην θέση που βρίσκονταν τα παλιά. Είναι πολλά τα γήπεδα που μας έχουν επηρεάσει και κυρίως όμως είναι η λογική που προκύπτει από αυτά τα γήπεδα. Γιατί μπορεί να προκύπτει ένα πολύ όμορφο αποτέλεσμα πρέπει όμως να είναι και αντικείμενο της καθημερινότητας».
Φαντάζομαι θα έχετε πάει στο εξωτερικό και θα έχετε δει αρκετά γήπεδα. Έχετε ξεχωρίσει κάποια από αυτά;
«Για μας πολύ σημαντικό ήταν το Αλιάντς Αρένα. Η χρήση υψηλής τεχνολογίας και το παιχνίδι με το φως που έχουν γίνει εκεί αποτέλεσε μία τομή. Υπάρχουν όμως και μικρότερα γήπεδα που μας έχουν επηρεάσει πολύ, όπως ένα μικρό στην Πορτογαλία. Είναι ένα περιφερειακό στην Λισαβόνα, σε ένα νταμάρι που το έχει κάνει ένας αρχιτέκτονας με το όνομα Σότο Ντε Μούρα. Είναι σαν να κάνουμε ένα γήπεδο στον Λυκαβηττό. Αυτό είχε δεχθεί μεγάλη κριτική για την ατμόσφαιρα που δημιουργείται όμως σαν σχεδίαση ήταν πολύ καινοτόμα».
Από την πρόταση σας για το πρότζεκτ ποιο ήταν εκείνο το στοιχείο που τράβηξε περισσότερο το ενδιαφέρον των ανθρώπων του Παναθηναϊκού;
«Ξεκινήσαμε με την ιδέα ότι πάμε να φτιάξουμε μικρού κόστους γήπεδο. Δεν ξεκινάμε από μηδενική βάση καθώς δεν υπάρχει δυνατότητα οικονομική να φτιάξουμε ένα γήπεδο από την αρχή. Προσπαθήσαμε να δούμε τι μπορεί να γίνει στην υπάρχουσα κατάσταση. Αυτό που εντοπίσαμε από την αρχή είναι ότι η ατμόσφαιρα του συγκεκριμένου γηπέδου είναι πάρα πολύ καλή. Αυτό είναι και το σημαντικότερο και από αρχιτεκτονικής πλευράς, περισσότερο από το αν είναι όμορφο. Παρά το γεγονός ότι είναι άσχημο και εγκαταλελειμμένο σου δίνει την αίσθηση ότι συμμετέχεις στον αγώνα. Αν θεωρήσουμε ότι το γήπεδο είναι ένα δοχείο, η κλίση των κερκίδων είναι αυτή που δίνει την αίσθηση ότι σχεδόν ο κόσμος παίζει μπάλα. Για αυτό αποφασίσαμε να βάλουμε τις νέες κερκίδες ακριβώς από πάνω προκειμένου να εντείνουμε αυτή την αίσθηση.
Συμφωνήσαμε τόσο με τον κ. Αλαφούζο όσο και με όσους πήραν μέρος από τον Παναθηναϊκό ότι αυτό το στοιχείο πρέπει να διασωθεί. Αν πηγαίναμε π.χ. στο ΟΑΚΑ δεν θα υπήρχε τίποτα από αυτά, δεν είναι ποδοσφαιρικό γήπεδο. Με όλα αυτά τα ψηφιακά μέσα που υπάρχουν σήμερα και τις τηλεοράσεις, όλο το παιχνίδι κρίνεται στο πόσο διαφορετική μπορεί να είναι η αίσθηση του πηγαίνω στο γήπεδο από την αίσθηση του το βλέπω στον καναπέ. Άρα το γήπεδο για να πολεμήσει την εικόνα των ψηφιακών μέσων πρέπει να δημιουργεί μία μοναδική ατμόσφαιρα. Αν για παράδειγμα η απόσταση των κερκίδων μεγαλώσει ή αλλάξει η κλίση τους τότε αυτή η ατμόσφαιρα θα χαθεί. Για αυτό άλλωστε υπάρχουν και εντυπωσιακά γήπεδα που όμως δεν έχουν ωραία ατμόσφαιρα.
Δύο σημεία συζητήθηκαν περισσότερο πάνω στα σχέδια. Το πρώτο ήταν εξωτερικά αυτό που είπαμε και προηγουμένως με τις κερκίδες και το δεύτερο ήταν εξωτερικά ότι ένα γήπεδο που έχει γίνει σε διαφορετικές φάσεις προκειμένου να μπορέσει να σουλουπωθεί εξωτερικά και να καλύψει τις ατέλειες το τυλίγουμε με ένα μεταλλικό πλέγμα που γίνεται στέγαστρο μετά και γίνεται σαν καλάθι. Το καλύπτουμε ουσιαστικά με ένα φθηνό τρόπο με μίας μορφής περιφερειακής κάλυψης. Και με τον φωτισμό αυτό μπορεί να γίνει ένα πολύ ωραίο πράσινο καλάθι. Το στοίχημα ήταν να γίνει αυτό το πράγμα με φθηνό τρόπο γιατί και στο Αλιάντς Αρένα έγινε κάτι αντίστοιχο αλλά με τρόπο που εδώ δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί».
Σε εκείνο το σημείο, μάλιστα, ο Ανδρέας Κούρκουλας μας έφερε ένα δείγμα του υλικού από το οποίο πρόκειται να κατασκευαστεί αυτό το εξωτερικό πλέγμα.
Στην συνέχεια μας έδειξε κάποια από τα σχέδια της νέας Λεωφόρου και παράλληλα μας εξήγησε τις λεπτομέρειες των έργων. «Υπάρχει ένα see through υλικό από αλουμίνιο το οποίο φτιάχνει ένα πολύ όμορφο καλάθι το οποίο και δείχνει σκιές από μέσα αλλά και με φωτισμό δημιουργεί μία πολύ όμορφη εξωτερική εικόνα. Το πλέγμα καλύπτει όλο το γήπεδο και φτιάχνει το στέγαστρο. Η προοπτική είναι κάτω από αυτό το πλέγμα να γίνουν καταστήματα και άλλες εγκαταστάσεις που θα κάνουν το γήπεδο σύγχρονο.
Εκτός αυτού δημιουργούνται οι τέσσερις πύργοι με τις σουίτες όπως και σουίτες στις παλιές και στις νέες κερκίδες. Γίνεται και ένα εστιατόριο που θα έχει φοβερή θέα προς τον Λυκαβηττό και ένα μουσείο. Οι σουίτες πύργοι θα είναι στις κερκίδες με τη χειρότερη θέα. Αποφασίσαμε λοιπόν να θυσιάσουμε αυτές τις κερκίδες για να φτιάξουμε τις τριώροφες σουίτες με καφέ και τουαλέτες. Δεν ήταν εύκολο γιατί οι τομές του γηπέδου είναι πάρα πολύ περιοριστικές ως προς το πως δεν θα εμποδίζουν οι επιπλέον κερκίδες. Επιπλέον, εκσυγχρονίζεται ο φωτισμός του γηπέδου που σήμερα δεν είναι επιπέδου UEFA, φεύγουν οι πυλώνες από τα πεζοδρόμια και τα φώτα μπαίνουν στις κερκίδες. Όλη η ιδέα ήταν να μην περάσει το ύψος που υπάρχει σήμερα, γιατί το γήπεδο δεν είναι ισοϋψές. Θα αλλαχθούν επίσης όλα τα καθίσματα. Στην θύρα 13 προσπαθούμε να κάνουμε μία ηχητική αναβάθμιση».
Θα υπάρξει στέγαστρο και στη Θύρα 13;
«Αυτή την στιγμή δεν υπάρχει πλάνο να υπάρξει στέγαστρο. Υπάρχει μία μόνο συζήτηση για το πως θα βελτιωθεί ακόμα περισσότερο η ακουστική. Για το πως δηλαδή η δυναμική που δημιουργείται από τους πιο φανατικούς φίλους της ομάδας θα γίνει ακόμα καλύτερα. Δεν ψάχνουμε στέγαστρο, ψάχνουμε τρόπο να εντείνουμε τον ήχο».
Ποια ήταν τα μειονεκτήματα του πρότζεκτ;
«Το μεγαλύτερο μειονέκτημα ήταν ότι όλα αυτά έπρεπε να γίνουν με περιορισμένο κόστος αλλά και ότι η κατασκευή έπρεπε να γίνει σε χρόνο μηδέν, γιατί η ομάδα δεν έχει μεγάλα διαλείμματα και το γήπεδο πρέπει να είναι έτοιμο. Εδώ έχουμε και μία πολύ σημαντική επίλυση από την πλευρά του στατικού μας καθώς όλες οι κατασκευές έγιναν μεταλλικές, έχουν χρόνο να κατασκευαστούν στην βιομηχανία όμως μετά η εφαρμογή τους εκεί θα διαρκέσει πολύ λίγο. Ο τρόπος που συνδέεται η μπετονένια κατασκευή με τις μεταλλικές είναι πολύ έξυπνος. Πρόκεται για μία χειρουργική επέμβαση».
Πως αντιμετωπίζονται πιθανά προβλήματα στατικότητας από την στιγμή που αυξάνεται το βάρος που καλείται να αντέξει η κατασκευή;
«Έγιναν έργα βελτίωσης της κατάστασης. Πήγαν σημειακά και έλεγξαν όλο τον φορέα του γηπέδου και ενισχύθηκε το γήπεδο. Από αυτή την άποψη είναι στατικά μια χαρά το γήπεδο. Από την άποψη ότι οι προσθήκες θα μπορούσαν να επιβαρύνουν το γήπεδο, ο τρόπος με τον οποίον μπαίνουν τα μεταλλικά στοιχεία σε σχέση με το μπετόν, αναβαθμίζουν στατικά το γήπεδο. Αυτή είναι η μεγάλη συμβολή του στατικού. Στις υπάρχουσες μπετονένιες κολώνες μπαίνουν μεταλλικά στοιχεία που δένουν με το μπετόν και έτσι αυτά συνεχίζουν προς τα πάνω και μετά γίνονται ένα σώμα. Η εικόνα του γηπέδου είναι εικόνα όλης της ταλαιπωρίας που πέρασε ο Παναθηναϊκός. Απλά το σημαντικό είναι ότι εκτός του ότι θα γίνει πιο όμορφο θα αναβαθμιστεί και στατικά».
Μπορούμε να μιλάμε για αρχή μίας νέας εποχής λόγω του ότι δεν γίνεται κάτι καινούργιο αλλά βελτιώνεται κάτι που ήδη υπάρχει;
«Πρόκειται για μία συνολική αλλαγή νοοτροπίας. Η οικονομική δυσφορία της ομάδας του Παναθηναϊκού αντικατοπτρίζει την εικόνα όλης της κοινωνίας. Έχει πλέον τελειώσει η εποχή του καινούργιου. Είναι βλακεία να καταστρέφεις ό,τι υπάρχει και να φτιάχνεις καινούργια. Οι εποχές πριν την κρίση που πηγαίναμε και παίρναμε τις αστακομακαρονάδες χωρίς να υπολογίζουμε τίποτα έχουν πλέον περάσει ανεπιστρεπτί. Έχουμε σταματήσει να πετάμε χρήματα. Πρέπει να αξιοποιηθούν τα ήδη υπάρχοντα».
* Το αρχιτεκτονικό γραφείο «Κοκκίνου – Κούρκουλας» βρίσκεται στην διεύθυνση Χρυσάνθου Σερρών 7, Αθήνα
