Λειβαδίτης, ο ανθρωπιστής
Ο Αναστάσιος Παντελεήμων Λειβαδίτης γεννήθηκε στην Αθήνα, στις 20 Απριλίου του 1922, γιος του Λύσανδρου και της Βασιλικής. Μεγάλωσε στο Μεταξουργείο, σπούδασε στο Γυμνάσιο της οδού Αγησιλάου, πέρασε στην Νομική Σχολή της Αθήνας λίγο πριν την Κατοχή, όμως δεν κατάφερε να την τελειώσει.
Ήξερες να δίνεσαι αγάπη μου…
Δινόσουνα ολάκερη
και δεν κράταγες για τον εαυτό σου
παρά μόνο την έγνοια
αν ολάκερη έχεις δοθεί…
Όλα μπορούσανε να γίνουνε
στον κόσμο αγάπη μου
τότε που μου χαμογελούσες…
Γιατί πριν μπεις ακόμα στη ζωή μου
είχες πολύ ζήσει μέσα στα όνειρα μου
αγαπημένη μου…
Μα και τι να πει κανείς…
Όταν ο κόσμος είναι τόσο φωτεινός
και τα μάτια σου τόσο μεγάλα..
Στην πιο μικρή στιγμή μαζί σου
έζησα όλη τη ζωή…
Θα ξαναβρεθούμε μια μέρα
και τότε όλα τα βράδια
κι όλα τα τραγούδια θάναι δικά μας…
Θά θελα να φωνάξω τ’ονομά σου, αγάπη,
μ’ όλη μου τη δύναμη…
Να το φωνάξω τόσο δυνατά
που να μην ξανακοιμηθεί κανένα όνειρο στον κόσμο,
καμιά ελπίδα να μη πεθάνει…
Θε μου πόσο ήταν όμορφη
σαν ένα φωτισμένο δέντρο
μια παλιά νύχτα των Χριστουγέννων
Συχώρα με, αγάπη μου,
που ζούσα πριν να σε γνωρίσω…
Μισώ τα μάτια μου,
που πια δεν καθρεφτίζουν το χαμόγελό σου..
Θα σ’ ακούω σαν τον τυφλό που κλαίει,
ακούγοντας μακριά τη βουή μιας μεγάλης γιορτής
σ’ αναζητάω σαν τον τυφλό,
που ψάχνει να βρει το πόμολο της πόρτας
σ’ενα σπίτι που’ πιασε φωτιά,
α, για να γεννηθείς εσύ
κι εγώ για να σε συναντήσω
γι αυτό έγινε ο κόσμος…
Κι εσύ, αγαπημένη, όταν με διώχνεις,
κλείνεις έξω απ’ την πόρτα σου
έναν ολάκερο πικραμένο κόσμο..
Κι όταν δεν πεθαίνει ο ένας για τον άλλον,
είμαστε κιόλας νεκροί…
Αν βρουν έναν άνθρωπο νεκρό
έξω απ’ την πόρτα σου,
εσύ θα ξέρεις,
πως πέθανε σφαγμένος
απ’ τα μαχαίρια του φιλιού,
που ονειρευότανε για σένα…
Ποδοπάτησε με,
να έχω τουλάχιστον την ευτυχία
να μ’αγγίζεις…
Λειβαδίτης, ο αγωνιστής
Ο ποιητής ενστερνίστηκε την ιδεολογία της Αριστεράς, οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ και στο ΕΑΜ την Κατοχή, πλήρωσε την αντιστασιακή του δράση με φυλακές και εξορίες μετά τα Δεκεμβριανά, στον Μούδρο, το Κολαστήριο της Μακρόνησου και τον Άι Στράτη, όπου αρνείται να υπογράψει τη δήλωση μετάνοιας.
Ζήσαμε πάντοτε αλλού.
Και μόνο όταν κάποιος μας αγαπήσει, ερχόμαστε για λίγο
κι όταν δεν πεθαίνει ο ένας για τον άλλον είμαστε κιόλας νεκροί.
Φυσάει απόψε φυσάει,
τρέχουν οι δρόμοι λαχανιασμένοι φυσάει,
κάτω από τις γέφυρες φυσάει,
μες στις κιθάρες φυσάει.
Φυσάει απόψε φυσάει,
μες στις κιθάρες φυσάει.
δωσ μου το χέρι σου φυσάει,
δωσ μου το χέρι σου…
Λειβαδίτης, ο ποιητής
Από το 1952 και τη «Μάχη στην άκρη της νύχτας» έως τα «Χειρόγραφα του φθινοπώρου» που εκδόθηκαν μετά τον θάνατό του το 1990 (το σύνολο του έργου του κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Κέδρος»), κυκλοφόρησαν πάνω από 20 συνθέσεις με στίχους του, μαζί με το πεζογράφημα «Το εκκρεμές» το 1966.
Ναι, αγαπημένη μου, πολύ πριν να σε συναντήσω
εγώ σε περίμενα. Πάντοτε σε περίμενα…
Κι όταν βρεθήκαμε για πρώτη φορά -θυμάσαι;-
μου άπλωσες τα χέρια σου τόσο τρυφερά
σα να με γνώριζες από χρόνια. Μα και βέβαια
με γνώριζες. Γιατί πριν μπεις ακόμα στη ζωή μου
είχες πολύ ζήσει μέσα στα όνειρά μου,
αγαπημένη μου…
Αγαπημένη, σου χρωστάω κάτι πιο πολύ απ’ τον έρωτα
εγώ σου χρωστάω το τραγούδι και την ελπίδα, τα δάκρυα
και πάλι την ελπίδα.
Στην πιο μικρή στιγμή μαζί σου, έζησα όλη τη ζωή.
Θά θελα να φωνάξω το όνομά σου, αγάπη, μ’ όλη μου τη δύναμη.
Να τ’ ακούσουν οι χτίστες απ’ τις σκαλωσιές
και να φιλιούνται με τον ήλιο
να το μάθουν στα καράβια οι θερμαστές
και ν’ ανασάνουν όλα τα τριαντάφυλλα
να τ’ ακούσει η άνοιξη και να ‘ρχεται πιο γρήγορα
να το μάθουν τα παιδιά για να μη φοβούνται το σκοτάδι,
να το λένε τα καλάμια στις ακροποταμιές,
τα τρυγόνια στους φράχτες…
Λειβαδίτης των μελοποιήσεων
Μεταξύ άλλων, Μίκης Θεοδωράκης («Πολιτεία», «Της εξορίας», «Τα Λυρικά»), Μάνος Λοΐζος («Για μια μέρα ζωής»), Γιώργος Τσαγκάρης («Φυσάει» με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου) μελοποίησαν στίχους του Λειβαδίτη, ο οποίος συνέγραψε -με τον Κώστα Κοτζιά- το σενάριο της ταινίας «Συνοικία το Όνειρο».
Μοσχοβολούν οι γειτονιές βασιλικό κι ασβέστη
παίζουν τον έρωτα κρυφά στις μάντρες τα παιδιά
Σάββατο βράδυ μου έμορφο ίδιο Χριστός ανέστη
κι ένα τραγούδι του Τσιτσάνη κλαίει κλαίει κάπου μακριά
Πάει κι απόψε τ’ όμορφο τ’ όμορφο τ’ απόβραδο
από Σαββάτο βράδυ πίκρα και σκοτάδι
αχ να ‘ταν η ζωή μας Σαββατόβραδο
κι ο Χάρος να ‘ρχονταν μια Κυριακή μια Κυριακή το βράδυ
Οι άντρες σχολάν απ’ τη δουλειά και τον βαρύ καημό τους
να θάψουν κατεβαίνουνε στο υπό στο υπόγειο καπηλιό
Και το φεγγάρι ντύνει λες με τ’ άσπρο νυφικό του
τις κοπελιές που πλένονται στο φτωχοπλυσταριό
Πάει κι απόψε τ’ όμορφο τ’ όμορφο τ’ απόβραδο
από Σαββάτο βράδυ πίκρα και σκοτάδι
αχ να ‘ταν η ζωή μας Σαββατόβραδο
Λειβαδίτης, ο αγαπημένος
Η συλλογή «Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου» τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο ποίησης στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Νεολαίας στην Βαρσοβία το 1953, πήρε το πρώτο βραβείο ποίησης του Δήμου Αθηναίων για τη «Συμφωνία αρ.Ι» και το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το «Εγχειρίδιο ευθανασίας» (1979).
Μικρά κι ανήλιαγα στενά
και σπίτια χαμηλά μου
βρέχει στη φτωχογειτονιά
βρέχει και στην καρδιά μου
Αχ ψεύτη κι άδικε ντουνιά
άναψες τον καημό μου
είσαι μικρός και δε χωράς
τον αναστεναγμό μου
Οι συμφορές αμέτρητες
δεν έχει ο κόσμος άλλες
φεύγουν οι μέρες μου βαριά
σαν της βροχής τις στάλες
Αχ ψεύτη κι άδικε ντουνιά
άναψες τον καημό μου
είσαι μικρός και δε χωράς
τον αναστεναγμό μου...
Λειβαδίτης της πιο όμορφης ουτοπίας
Ο Τάσος Λειβαδίτης πέθανε στην Αθήνα στις 30 Οκτωβρίου του 1988 στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο, από ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής. Ήταν παντρεμένος με την Μαρία Στούπα από το 1946, γυναίκα που αποτέλεσε στήριγμα της ζωής και έμπνευσή των στίχων του, ενώ μαζί απέκτησαν μια κόρη, την Βάσω.
Κι αν έρθει κάποτε η στιγμή να χωριστούμε, αγάπη μου,
μη χάσεις το θάρρος σου.
Η πιο μεγάλη αρετή του ανθρώπου, είναι να 'χει καρδιά.
Μα η πιο μεγάλη ακόμα, είναι όταν χρειάζεται
να παραμερίσει την καρδιά του.
Την αγάπη μας αύριο, θα τη διαβάζουν τα παιδιά στα σχολικά βιβλία, πλάι στα ονόματα των άστρων και τα καθήκοντα των συντρόφων.
Αν μου χάριζαν όλη την αιωνιότητα χωρίς εσένα ,
θα προτιμούσα μια μικρή στιγμή πλάι σου.
Θα θυμάμαι πάντα τα μάτια σου, φλογερά και μεγάλα,
Σα δυο νύχτες έρωτα, μες στον εμφύλιο πόλεμο.
Α! ναι, ξέχασα να σου πω, πως τα στάχυα είναι χρυσά κι απέραντα, γιατί σ' αγαπώ.
Κλείσε το σπίτι. Δώσε σε μια γειτόνισσα το κλειδί και προχώρα. Εκεί που οι φαμίλιες μοιράζονται ένα ψωμί στα οκτώ, εκεί που κατρακυλάει ο μεγάλος ίσκιος των ντουφεκισμένων.
Σ' όποιο μέρος της γης, σ' όποια ώρα,
εκεί που πολεμάνε και πεθαίνουν οι άνθρωποι για ένα καινούργιο κόσμο... εκεί θα σε περιμένω, αγάπη μου!
